Page 64 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆-C: ≈‹

√πæ«÷¡≈ «‘≈Õ «¬√ Á≈ ’≈‰ «¬‘∆ √∆ «’ «¬√ ≈‹ Á∆ Ì»Ó∆ √ÓπøÁ È≈Ò «ÿ∆ ‘ج∆ ˛ ¡Â∂ √ÊÒ È≈Ò ¿π√ Á≈ È؇
«’√∂ ‘Ø ≈‹ È≈Ò √ÏøË È‘ƒ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ‹ÓÈ∆ ¡Â∂ Îª√ Á∆ ’ج∆ Íë’«Â’ ‘æÁ È‘ƒ ˛Õ «¬È∑ª ≈‹ª Á∆
Ì»Ó∆ Á∆ «¬√ «ÚÙ∂Ù ÍÃ√«ÊÂ∆ ’≈‰ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ Ò◊≈Â≈ √øÿÙ ‘πøÁ≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ «ÏÇ∂È Á∂ Ï≈Ï «ÈÙ«⁄Â
ÂΩ ”Â∂ È≈Ò ¡≈͉∆ ¿πµÈÂ∆ È‘ƒ ’ √’∂Õ ¡È∂’ª «Ú⁄≈’ª Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÃ≈⁄∆È ◊Ã∆√ «Úæ⁄ È◊ ≈‹ª Á≈ ‹Ø
«Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈, ¿π√ Á≈ Ú∆ ◊Ã∆√ Á∆ Ì»Ó∆ Á∆¡ª «ÚÙ∂Ù ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ‘∆ √ÈÕ ◊Ã∆√ Á∆ Ì»Ó∆ ÍÏ ÍÃË≈È ˛Õ ÍÏÂ
ÙÃ∂‰∆¡ª ’≈‰ ¿π‘ ¡È∂’ª ÿ≈‡∆¡ª «Úæ⁄ Úø‚∆ ‘ج∆ ˛Õ ÍÃ≈⁄∆È √Ó∂∫ «Úæ⁄ ‹Á ÓÈπæ÷ È∂ «Ú«◊¡≈«È’ ¿πµÈÂ∆ È‘ƒ
’∆Â∆ √∆, «¬‘ ÍÏÂ∆ ÿ≈‡∆¡ª «¬’-Á»√∂ ÂØ∫ Í«‘Òª √ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «¬È∑ª «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ ¡È∂’ª ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ È◊
≈‹ª Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈ ‹Ø √Á∆¡ª Âæ’ «¬’-Á»√∂ ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∂Õ
«‹Ú∂∫ Ì»Ó∆ Á∆ Íë’«Â’ √«ÊÂ∆ Á≈ ≈‹ ”Â∂ ¡√ ÍÀ∫Á≈ ˛, ¿πÚ∂∫ ‘∆ Ì»Ó∆ Á∆ ‹ÒÚ≈Ô», ‹Ò Ù’Â∆ ¡Â∂ Ú≈Ë∂ Á≈
Ú∆ ≈‹ ”Â∂ ÍÃÌ≈Ú ‘πøÁ≈ ˛Õ «ÍÃÊÚ∆ Á≈ ’ج∆ Ì≈◊ ÚË∂∂ ¿πÍ‹≈¿» ˛, ’ج∆ ÿæ‡Õ «’Â∂ ÷«‰‹ ÍÁ≈ʪ Á∆ ÌÓ≈ ˛,
«’Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ¡«‘√≈√ ˛, «’√∂ Á∆ ‹ÒÚ≈Ô» ◊Ó ˛, «’√∂ Á∆ «˜¡≈Á≈ ·ø‚∆Õ ÎÃÀ∫⁄ «Ú⁄≈’ »√Ø È∂ ÍÃÂ∆Í≈«ÁÂ
’∆Â≈ √∆ «’ ◊Ó ‹ÒÚ≈Ô» «Úæ⁄ √ÚÀ-«¬æ¤≈⁄≈∆ Ù≈√È Á≈ «Ú’≈√ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡Â∆ Ù∆Ò ‹ÒÚ≈Ô» «Úæ⁄ ÓÈπæ÷
¿πµÈÂ∆ Á∂ Ó≈◊ ”Â∂ √¯Ò È‘ƒ Í≈™Á≈Õ ¿πÈ∑ª ÍÃÁ∂Ùª Á∆ ‹ÒÚ≈Ô» È≈ ÚË∂∂ ◊Ó ‘πøÁ∆, È≈ ÚË∂∂ ·ø‚∆, ¿πµÊ∂ ‹≈«¬˜
ÒØ’ÂøÂ Ù≈√È Á≈ «Ú’≈√ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬«Â‘≈√ Á∂ ¡ÈπÙ∆Ò‰ ÂØ∫ »√Ø Á∂ «¬√ ÓøÂÚ Á∆ ÍπÙ‡∆ ‘πøÁ∆Õ Ô»Í Á∂ ¡È∂’ª
≈‹ª «Úæ⁄ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ ‹≈«¬˜ Ù≈√È Ù≈«ÓÒ ‘È Í ÓæË’≈Ò «Úæ⁄ ¿πµÊ∂ «Èø’π√ ≈«‹¡ª Á≈
Ù≈√È √∆Õ ◊Ó Á∂Ùª «Úæ⁄ Ú∆ ÒØ’ÂøÂ Ù≈√È «‘ ¸æ’∂ ‘È ¡Â∂ Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ Ú∆ «‘ √’Á∂ ‘ÈÕ Ì≈ ¿π√
Á≈ ¿πÁ≈‘‰ ˛Õ Ú«‹‹, Ó≈ÒÚ, ’Ù»Á’, «ÙÚ ¡≈«Á «’øÈ∂ ‘∆ ◊‰≈‹ «¬√ Á∂Ù «Úæ⁄ Í«‘Òª «‘ ¸æ’∂ ‘È
¡Â∂ ‘π‰ «Î Í»È ÂΩ ”Â∂ Á∂Ù «Úæ⁄ «¬’ «ÚÙ≈Ò ◊‰≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ »√Ø Á≈ ÓøÂÚ √æ⁄ È≈ ‘πøÁ∂ ‘ج∂
Ú∆ «¬‘ ª √Ú∆’≈ ’È≈ ‘∆ ‘ØÚ∂◊≈ «’ ‹ÒÚ≈Ô» Á≈ ≈‹ ”Â∂ Í»≈ ÍÃÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛ ‹Ø ≈‹ ¡≈͉∆ ‹ÒÚ≈Ô» Á∆
«ÁzÙ‡∆ È≈Ò ÚË∂∂ ¿πµÂÓ «‘æ «Úæ⁄ ˛, ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈͉∆ ¿πµÈÂ∆ ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ ˜» «ÓÒÁ∆ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª
÷«‰‹ ÍÁ≈Ê, ‹ø◊Ò «Úæ⁄ ÍÃ≈Í ‘؉ Ú≈Ò∆ Òæ’Û∆ ¡≈«Á Á∆ ¿πÍÒæÏË∆ È≈Ò Ú∆ ≈‹ Á∆ ¿πµÈÂ∆ «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈
Í‘πø⁄Á∆ ˛Õ «¬ø◊ÒÀ∫‚ ‹Ø ’≈ØÏ≈∆ ¿πµÈÂ∆ «Úæ⁄ «¬øÈ≈ «˜¡≈Á≈ ¡æ◊∂ ÚË «◊¡≈, ¿π√ Á≈ «¬’ Óπæ÷ ’≈‰ «¬‘ ˛ «’
¿πµÊ∂ ’ØÒ≈ ¡Â∂ ÒØ‘≈ Úæ‚∂ ÍæË ”Â∂ ¿πÍÒæÏË ‘πøÁ≈ ˛Õ AIÚƒ √Á∆ Á∂ ¿πµÂ «Úæ⁄ ‹ÓÈ∆ È∂ ‹Ø ¡√Ë≈‰ ’≈ØÏ≈∆
¿πµÈÂ∆ ’∆Â∆, ¿π√ Á≈ ’≈‰ Ú∆ ¿πµÊØ∫ Á∆ ÷«‰‹ √øÍÂ∆ ‘∆ √∆Õ «Ï‘≈ Á∂ ’ØÒ∂ ¡Â∂ ÒØ‘∂ ˘ ‘∆ Ì≈ Á∆ ’≈ØÏ≈∆
¿πµÈÂ∆ Á≈ «√‘≈ ÍÃ≈Í ˛Õ ÍÃÓ≈‰» Ù’Â∆ Á∂ «¬√ Ôπæ◊ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ≈‹ª ˘ ¿πµÈÂ∆ Á≈ «Ú√∂Ù ÓΩ’≈ ‘ØÚ∂◊≈, «‹È∑ª
«Úæ⁄ «¬√ Ù’Â∆ ˘ ÍÀÁ≈ ’È Ò¬∆ Ú«ÙÙ‡ Ë≈ª ¡Â∂ Âæ Úæ‚∆ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ¿πÍÒæÏË ‘؉◊∂Õ
Ì»ÓΔ Á≈ «Ú√Ê≈- ≈‹ Á∆ Ì»Ó∆ Á≈ «Ú√Ê≈ «¬øÈ≈ ˜»∆ ˛, «¬√ ÍÃÙÈ ”Â∂ Ú∆ ≈‹ Ù≈√Â∆¡ª È∂ «Ú⁄≈ ’∆Â≈ ˛Õ
ÍÒ∂‡Ø ¡Â∂ ¡√» Ú◊∂ ÍÃ≈⁄∆È ◊Ã∆’ «Ú⁄≈’ «¬‘ ÓøÈÁ∂ √È «’ ≈‹ Á∆ Ì»Ó∆ ˘ È≈ Ï‘πÂ≈ Úæ‚≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛, È≈ Ï‘πÂ≈ ¤Ø‡≈Õ AHÚƒ √Á∆ Âæ’ Á∂ «Ú⁄≈’ «ÚÙ≈Ò ¡’≈ Á∂ ≈‹ ˘ ¿πµÂÓ È‘ƒ √ÓfiÁ∂ √ÈÕ ÎÃÀ∫⁄ Á∂ «ÚÁÚ≈È
»√Ø È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ «‹√ ÍÃ’≈ Íë’Â∆ È∂ ÓÈπæ÷ Á≈ «¬’ ¡’≈ È∆Ô ’ «ÁæÂ≈ ˛, ¿π√ È≈Ò Ï‘π ÒøÓ≈ ¡Â∂
¿π√ È≈Ò Ï‘π ¤Ø‡≈ ÓÈπæ÷ ⁄ø◊≈ È‘ƒ Òæ◊Á≈, «¬√∂ ÍÃ’≈ Ù≈«√ ¡Â∂ √Ú-√«ÊÂ∆ ≈‹ Á≈ ¡’≈ Ú∆ Íë’Â∆
È∂ «ÈË≈« ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ ≈‹ ˘ Ï‘π «Ú√Ê≈ È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈, «’™«’ ¿π√ «‘æ «Úæ⁄ Ù≈√È √Ú-√«ÊÂ∆
È‘ƒ ‘Ø √’∂◊≈, È≈Ò ‘∆ ≈‹ ˘ Ï‘π ¤Ø‡≈ Ú∆ È‘ƒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈, «’™«’ ¿π√ ««‘æ «Úæ⁄ ¿π‘ «¬’æÒ≈ ¡≈͉∆
æ«÷¡≈ È‘ƒ ’ √’∂◊≈Õ ¡◊ ≈‹ Ï‘π Úæ‚≈ ‘ØÚ∂◊≈ ª Á»-Á∂Ù∆ ÍÃÁ∂Ùª ”Â∂ Ù≈√È ’È≈ Ï‘π ¡Ω÷≈ ‘ØÚ∂◊≈
¡Â∂ ‹ÈÂ≈ «Úæ⁄ ≈‹ ÍÃÂ∆ ¡Èπ«’ Ú∆ È‘ƒ ‘Ø √’∂◊≈Õ »√Ø «¬‘ Ú∆ ’«‘øÁ≈ √∆ «’ Ù≈√È ¡Â∂ √’≈ Á≈ »Í
Ú∆ ≈‹ Á∂ ¡’≈ ”Â∂ «ÈÌ ˛Õ ÒØ’ÂøÂ Ù≈√È ¤Ø‡∂ ¡’≈ Á∂ ≈‹ª «Úæ⁄ √øÌÚ ˛, «Ú⁄Ò∂ ¡’≈ Á∂ ≈‹ª «Úæ⁄
ÙÃ∂‰∆ ÂøÂ Ù≈√È ¿πÍÔπ’ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «ÚÙ≈Ò ≈‹ª «Úæ⁄ ≈‹ÂøÂ Ù≈√È ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø ’ج∆ Ù≈√È ÍæÁÂ∆
√øÌÚ È‘ƒ «‘øÁ∆Õ Ó≈ȇ∂√’» √«ÁzÙ ‘Ø Ú∆ ¡È∂’ª ÎÃÀ∫⁄ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ «¬√∂ Â∑ª Á∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’∆Â∂ ‘ÈÕ AHÚƒ
√Á∆ Á∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ √øÌÚ ÂΩ ”Â∂ «¬‘ ◊æÒ √‘∆ Ú∆ √∆, ÂÁ Âæ’ ’≈ØÏ≈∆ ¿πµÈÂ∆ ÌÒ∆̪ ȑƒ ‘ج∆
¡Â∂ È≈ ‘∆ ÓÈπæ÷ È∂ Á∂Ù ¡Â∂ √Ó∂∫ ”Â∂ «‹æ ÍÃ≈Í ’∆Â∆ √∆Õ ∂Ò, Ó؇, ∂‚∆˙ ¡≈«Á ⁄ÓÂ’≈ ÂÁ Âæ’ È‘ƒ
‘Ø«¬¡≈Õ ÿØÛ∂ Á∆ ¿πÓ∆Á ÂØ∫ ÚË∂∂ Â∂˜ ⁄æÒ √’‰ Ú≈Ò∆ √Ú≈∆ Á≈ ÓÈπæ÷ ˘ ÂÁ Âæ’ «◊¡≈È È‘ƒ √∆Õ «¬√ «‘æÂ
«Úæ⁄ ¡◊ »√Ø ¡Â∂ Ó≈ȇ∂√’» √π«ÁzÙ ≈‹ Ù≈√Â∆ «ÚÙ≈Ò ≈‹ª «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Ù≈√È ˘ ¡√øÌÚ √Ófi∂ ª ¿π√
«Úæ⁄ ˛≈È∆ Á∆ ’ج∆ ◊æÒ È‘ƒÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 57