Page 93 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ˛ ‹ª Ï‘π√ß«÷¡≈ Ú◊ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‘ÀÕ ØÓÈ ≈‹ª «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ ˘ √Ú¿πµ⁄ √æÂ≈ Á≈
√Ø Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂ Ù≈√’ ¡≈͉∆ Ù’Â∆ Á≈ ¡Ω«⁄ÂÔ «√æË ’È Ò¬∆ ‹ÈÂ≈ Á∆ «¬æ¤≈ Á≈ ‘Ú≈Ò≈ «ÁßÁ∂
√È∂, Ízß± ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ ¡≈Ëπ«È’ Ë≈È≈ Á≈ Ï∆‹≈Ø͉ ÓæË’≈Ò∆È √≈ÓßÂÚ≈Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Ë∆È ‘Ø«¬¡≈Õ ≈‹ Á∂
«Ú’≈√ «Úæ⁄ “«ÈÙ«⁄ ̱Ó∆” Á∂ «Ú⁄≈ Á∆ Â∑ª ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Ú∆ √≈ÓßÂÚ≈Á Á∆ Á∂‰ ˛, «’™«’ √≈ÓßÂÚ≈Á
Á∂ √«ÂzÊ Ùz∂‰∆¥Ó (hierarchical pattern) «Úæ⁄ ‘∂’ √æÂ≈Ë≈∆ ¡≈͉∂ ÷∂Â «Úæ⁄ ¡«Ë≈‹ (suzerain) ‘πßÁ≈
√∆Õ ÍÃÌ»√æÂ≈ ÂØ∫ Ì≈Ú √∆ «¬È∑ª ¡«Ë≈‹ª ”Â∂ ¡«ËÍÂÔ (overlordship) ‹ÁØ∫ «’ ¡«Ë≈‹ ÂØ∫ Ì≈Ú ¡«‹‘∆ √æÂ≈
ÂØ∫ √∆ ‹Ø ¡≈͉∂ ¿πµÍ «¬’ ‘Ø √æÂ≈ ˘ √Ú∆’≈ ’Á∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª √æÂ≈ Á∂ ¡ß«ÂÓ ÍæË ˘ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ √ß«ÿ¡≈
«ÁæÂ∆ ‹≈‰ Òæ◊∆Õ ¡≈Ëπ«È’ ≈Ù‡ ≈‹ Á∂ ¡ßÌ ÂØ∫ √≈ÓßÂÚ≈Á∆ „ª⁄∂ Á∂ ÷≈ÂÓ∂ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ≈‹≈ ÍÃÌ»√æÂ≈Ë≈∆
ω «◊¡≈ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ «¬«Â‘≈√ Á∆ Á∂‰ ˛Õ Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ √æÂ≈ (supreme
power) Á∆ Ë≈È≈ Íπ≈‰∆ √∆ ‹ÁØ∫ «’ ÷∂Â∆ ¡«ËÍÂÔ (territorial overlordship) Á∆ Ë≈È≈ ÓæË’≈Ò∆È √∆Õ
√Ú¿πµ⁄ √æÂ≈ Á∆ ◊z∆’ Ë≈È≈ ¡Â∂ ÷∂Â∆ ¡«ËÍÂÔ Á∆ ÓæË’≈Ò∆È Ë≈È≈ Á∂ «ÓÙ‰ È≈Ò ¡≈Ëπ«È’ ÍÃÌ»√æÂ≈
Á∆ Ë≈È≈ Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ

«¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ ÓæË’≈Ò Á∂ Ë≈«Ó’ Ùz∂‰∆¥Ó «Úæ⁄ Ú∆ ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ fiÒ’ «ÓÒÁ∆ ˛Õ Ïz≈¬∆√ Á∂ ¡Èπ√≈, Ë≈«Ó’
Óæ·ª Á∂ ÍzÓπæ÷ Ú∆ ÍÃÌ»√æÂ≈Ë≈∆ ’‘≈™Á∂ √ÈÕ ◊Ã∆’ Á∂ ¡Èπ√≈, «¬√≈¬∆ √≈Ó≈‹ «Úæ⁄ ÍØÍ Á∂ √Ú¿πµ⁄ Ù’Â∆ Á∂
±Í «Úæ⁄ ¡ßÌ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ≈‹ÂßÂ Á∂ «Ú⁄≈ È∂ Ú∆ ‹ÈÓ «Ò¡≈Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ÍØÍ Á∂ ¡≈«ËÍÂÔ È≈Ò √Ó≈‡ Á∆ √æÂ≈ Íä≈Úª «‹‘≈ «‘ «◊¡≈ √∆ ¡Â∂
«¬ß◊ÒÀ∫‚, Îzª√ ¡Â∂ √Í∂È Á∂ ≈‹≈ ÍØÍ Á∂ Ó≈«‘æ ω ’∂ «‘ ◊¬∂ √∆Õ

Ízß± «‹Ú∂∫ ‘∆ ≈«‹¡ª Á∆ Ù’Â∆ ÚË∆, ≈‹ª ¡Â∂ ÍØÍ «Úæ⁄ ÔπæË Á∂ Ï≈¡Á ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ
“«Î«ÒÍ√ Á Î∂√” ¡Â∂ “ÏÀÏ∂∆¡≈ Á∂ Òπ¬∆” «¬√ ¡ßÁØÒÈ Á∂ ¡◊‰∆ √ÈÕ ≈Ù‡ ≈‹ª Á∂ ≈‹≈ √Ó≈‡ Á∂ È≈Ó È≈Ò
ÏπÒ≈¬∂ ‹≈‰ Òæ◊∂Õ ≈‹∂ Á∆ «¬√ Ù’Â∆ Á∂ «√˪’ √ÓÊ’ª Á∆ Ú∆ ’Ó∆ È‘∆∫ √∆, Ó≈√∆Ò∆¡√ ¡Â∂ ÓÀ’Ô≈ÚÒ∆
È∂ ≈Ù‡ ≈‹ª Á∂ Íæ÷ Á≈ √ÓÊÈ ’∆Â≈Õ ÏØÁª ¡Â∂ ‘≈Ï√ È∂ «¬√ ˘ «ÚÚ√«Ê «√˪ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Í∂√ ’∆Â≈Õ
Ï≈¡Á «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ≈‹È∆«Â’ Á≈Ù«È’ √Ó∂∫ ¡Â∂ Íz√«ÊÂ∆¡ª Á∂ ¡Èπ√≈ ÍπÈ «Ú¡≈«÷¡≈ ’Á∂ ‘∂Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
A. ≈‹ Á∆............... Ë≈È≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÃÌ»√æÂ≈ ≈‹ Á≈ ˜±∆ Âæ ˛Õ

B. ÍÃÌ»√æÂ≈ Á∂ ÁØ Íæ÷ ‘È ¡ßÁÒ≈ ¡Â∂...............Õ
C. ÷∂Â∆ ¡≈«ËÍÂÔ Á∆ Ë≈È≈ ...............√∆Õ

D.B ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ ’≈˘ÈΔ «ÁzÙ‡Δ’Ø‰ (Legal Sovereignty)

ÍÃÌ»√æÂ≈ Á≈ ’≈˘È∆ «ÁzÙ‡∆’؉ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ÏØÁª ¡Â∂ ‘≈Ï√ È∂ √ÍæÙ‡ ’∆Â≈ ¡Â∂ Ï≈¡Á «Úæ⁄ ÏÀ∫ÊÓ ¡Â∂ ¡≈√∆‡È
È∂ «¬√ Á∆ «Ú√Ê≈ͱÚ’ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆Õ ÏØÁª È∂ Îzª√ Á∂ ≈‹∂ «Úæ⁄ «¬’ «Èß’πÙ √Ó≈‡ Á≈ ±Í Á∂«÷¡,≈ «‹√
«Úæ⁄ Îzª√ Á∆ ‹ÈÂ≈ √πæ«÷¡≈ Á∆ ¿πÓ∆Á æ÷ √’Á∆ √∆ ¡Â∂ ‹Ø Îzª√ Á∆ ¬∂’Â≈ Á≈ ÍzÂ∆’ ¡Â∂ √≈ËÈ √∆Õ ÏØÁª Á∂
¡Èπ√≈, ’≈˘È Á∂ «ÈÓ≈Â≈ ¡Â∂ Í«ÚÂÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ≈‹≈ √Ú¿πµ⁄ √∆ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ¡«Ë’≈ª ˘ «ÈÙ«⁄Â
’È Ò¬∆ ¬∆ÙÚ∆ ’≈˘È Á∆ √‘≈«¬Â≈ Á∆ ˜± ȑ∆∫ √∆Õ ≈‹∂ Á∆ √Ú¿πµ⁄Â≈ «¬’ ÍzÓ≈«‰Â ÂæÊ √∆Õ Ïz≈¬∆√
Á∂ ¡Èπ√≈, ÏØÁª ÚæÒØ∫ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ «¬√ «Ú¡≈«÷¡≈ Á∂ ’¬∆ ‘Ø ’≈‰ Ú∆ √È, «‹Ú∂∫ ≈‹∂ Á≈ «¬’ √Ú-«Ú¡≈Í’
ÍÃÌ»√æÂ≈Ë≈∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ √Ê≈«Í ‘؉≈, ÍπÈ ‹≈◊‰ ¡Â∂ √πË≈Ú≈Á∆ ¡ßÁØÒÈ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ÍØÍ Á∆ Ù’Â∆ Á≈
‘≈√, ÚÍ≈∆ Ú◊ Á∂ ¡ßÌ ÂØ∫ √≈ÓßÂÚ≈Á∆ „ª⁄∂ Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ¡≈«ÁÕ ÏØÁª È∂ «¬È∑ª Íz√«ÊÂ∆¡ª ˘ ¿πÍÔπ’ „ª⁄∂

86 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY