Page 300 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

Á∆¡ª Íz≈ÍÂ∆¡ª Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ¡Â∂ «¬‘ Óß◊ ’∆Â∆ «’ Íø‹≈Ï∆ ¬∂’Â≈ ˘ «ÁzÛ ’È Ò¬∆, «‹√ Á≈ «¬’ ÍzÂ∆’ È؇
ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ-Ì≈‹Í≈ ˛, ˘ ‘Ø Ú∆ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ’È Á∆ ˜± ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ «¬‘ ÿØÙ‰≈
’∆Â∆ «’ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ì≈‹Í≈ ◊·ÏßËÈ Á∆ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∆ Íz≈ÍÂ∆ ˛Õ Íø‹≈Ï∆¡ª Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ Íø‹≈Ï «Úæ⁄
ÙªÂ∆ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈Õ Íø‹≈Ï∆ ¬∂’Â≈ È∂ ≈Ù‡∆ ¬∂’Â≈ Á∆ Íz«’«¡≈ ˘ «ÁÙ≈ «ÁæÂ∆ ˛Õ ≈Ù‡∆ ÒØ’ÂßÂ∆ ◊·ÏßËÈ
(¡ÀµÈ. ‚∆. ¬∂.) ÚæÒØ∫ ‹≈∆ ’∆Â∂ ◊¬∂ √ªfi∂ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ Á∆ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ ÍzÙß√≈ ’∆Â∆ ¡Â∂ Ùz∆ ¡‡Ò
«Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ˘ Әϱ ’È Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ì≈‹Í≈ ◊·ÏßËÈ
Á∂ ¿πÓ∆ÁÚ≈ª Á∆ «‹æ «ÁÚ≈¿π‰ Á∆ ¡Í∆Ò ’∆Â∆Õ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ⁄؉ ÓÀÈ∆ÎÀ√‡Ø «Úæ⁄ Ú≈-Ú≈ ’ª◊√
Á∆¡ª È∆Â∆¡ª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ¡Â∂ ÒØ’ÂßÂ∆ ÓØ⁄∂ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª Á≈ √Ú≈◊ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ ¡’≈Ò∆
ÁÒ È∂ «¬√ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ «¬‘ Íz«Âæ«◊¡≈ ’∆Â∆ «’ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¶Ó∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ⁄æÒ∆¡ª ¡≈ ‘∆¡ª Íø‹≈Ï Á∂
ÒØ’ª Á∆¡ª Óß◊ª ˘ ͱ≈ ’Ú≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ Á«¡≈Úª Á∂ Í≈‰∆ Á∂ fi◊Û∂ Á≈ ‘æÒ ’Ú≈¿π‰ ¡Â∂ ⁄ß‚∆◊Û∑
Â∂ ‘Ø Íß‹≈Ï∆ ÏØÒ‰ Ú≈Ò∂ ÷∂Âª ˘ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Íø‹≈Ï∆ Ì≈Ù≈ ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ ˘ √≈∂ Á∂Ù
¡Â∂ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ ‘«¡≈‰≈, ≈‹√Ê≈È, «‘Ó≈⁄Ò ÍzÁ∂Ù ¡Â∂ «ÁæÒ∆ «Úæ⁄ ¿πÂÙ≈«‘ ’È Ò¬∆ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆
ÁÒ Ìͱ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ
AIIG Á∂ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ Á«Òª ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ ‘Ø ’Ó˜Ø Ú◊ª Á∆ ÌÒ≈¬∆ ÚæÒ
¡≈͉∆ Ú⁄ÈÏæËÂ≈ ˘ Áπ‘≈«¬¡≈ ¡Â∂ «¬‘ ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈ «’ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡«‹‘≈ Í«‘Òª ¿π‘ ÁÒ ‘À,
«‹√ È∂ Á«Òª Á∂ √ÈÓ≈È Á∆ ÍÀÚ∆ ’∆Â∆ √∆Õ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ «¬‘ Ú∆ ÿث٠’∆Â≈ «’ ¿π‘ «’√≈Ȫ Á∆
ÌÒ≈¬∆ Ò¬∆ ͱ∂ ÔÂÈ ’∂◊≈ ¡Â∂ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ÷∂Â∆ ”Â∂ ¡Ë≈« ¿πÁÔØ◊ª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’È Á∆ Í«‘Ò Á∂Ú∂◊≈Õ
÷∂Â∆ ¿πÂÍ≈Áª Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ÷πæÒ∑∂ «ÚÁ∂Ù∆ ÚÍ≈ Á∆ È∆Â∆ ˘ ÓÈÚ≈¬∂ ‹≈‰ Á≈ √ÓÊÈ ’∂◊≈ ¡Â∂ «¬‘ ÌØ√∂ÔØ◊
ω≈¬∂◊≈ «’ «’√≈Ȫ ˘ ¡≈͉∂ ÷∂Â∆ ¿πÂÍ≈Á Á≈ Ò≈ÌÁ≈«¬’ ÓπæÒ «ÓÒ∂Õ «’√≈Ȫ Á∆ ÌÒ≈¬∆ Ò¬∆ ¡Â∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ
Â∂ Ó«‘Ò≈Úª Á∆ ÌÒ≈¬∆ Ò¬∆ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «ÚÙ∂Ù ’ÁÓ ¿π·≈¬∂◊≈Õ
ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Íø‹≈Ï Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ˘ «Ï‘Â ω≈¿π‰ Ò¬∆ «ÚËπÂ, √Û’ª ¡Â∂ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á∂
Ùπ±¡≈Â∆ „ª⁄∂ ˘ Әϱ ω≈¿π‰ Ò¬∆ ÌÍ» ÔÂÈ ’∂◊≈Õ

ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ «¬√ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ E Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈:
A. ¡√Ò∆ √ßÿ∆ „ª⁄∂ ˘ ¡Í‰≈¬∂ ‹≈‰ Á≈ ÔÂÈÕ
B. ≈‹ª Ò¬∆ «˜¡≈Á≈ «ÚæÂ∆ Ù’Â∆¡ª Íz≈Í ’È Á≈ ÔÂÈÕ
C. ¡≈ÈßÁÍπ √≈«‘Ï Íz√Â≈Ú ÍzÂ∆ Ú⁄ÈÏæËÂ≈Õ

D. «’√≈Ȫ ˘ ÓπΠ«Ï‹Ò∆ ¡Â∂ Í≈‰∆ Á∆ ’Ó∆ ˘ Í»≈ ’È Ò¬∆ ÔÂÈ ‹≈∆ æ÷‰≈Õ
E. «ÌzÙ‡≈⁄≈∆ ˘ ÷ÂÓ ’È≈Õ
ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ √ÓÊÈ Á≈ Óπæ÷ √Ó≈«‹’ ¡Ë≈ ˛ «√æ÷ Íø’ Á∂ ÍÀØ’≈ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ «’√≈È ¡Â∂ Í∂∫‚± ÒØ’Õ
¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª «Úæ⁄ ‘Ó∂Ù≈ «¬‘ ÔÂÈ «‘≈ ˛ «’ Í∂∫‚± √πË≈ ÍzØ◊≈Óª ˘ Í«‘Ò «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂Õ ¡√Ò
«Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ≈‹È∆«Â’ ÍzØ◊≈Ó «Úæ⁄ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ ‘∂· «Ò÷∆¡ª È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó Ù≈«ÓÒ ‘È:

(i) ̱Ó∆ √πË≈ ’≈˘Èª ˘ Ò≈◊± ’È≈Õ
(ii) ÷∂Â∆ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ˘ ÚË≈¿π‰≈Õ
(iii) Í∂∫‚± ◊∆Ï∆ ”Â∂ ’߇ØÒ Í≈¿π‰≈
(iv) «’√≈Ȫ Á∂ «‘æª Á∆ æ«÷¡≈ ’È∆ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ÓπΠ«Ï‹Ò∆ Í≈‰∆ Á≈ ÍzÏßË ’Ú≈¿π‰≈Õ
(v) ÷∂Â∆ ˘ Ò≈ÌÁ≈«¬’ ω≈¿π‰ Ò¬∆ «¬√ Á≈ Â∂˜∆ È≈Ò «Ú’≈√ ’È≈Õ

(vi) ‘π«Ù¡≈Íπ, ØÍÛ ¡Â∂ ◊πÁ≈√Íπ Á∂ ’ß‚∆ ÷∂Âª Á≈ Â∂˜∆ È≈Ò «Ú’≈√ ’È≈Õ
(vii) Î≈Ò± ̱Ó∆ ˘ ‘∆‹Èª ¡Â∂ ≈¬∂ «√æ÷ª «Úæ⁄ Úß‚‰≈Õ
(viii) ÷∂Â∆ Á≈ ¡≈Ëπ«È’∆’È ’È≈Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 293