Page 298 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

◊πæ‡ Á∂ ¡Òæ◊ ‘؉ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ «¬‘ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡) «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø «◊¡≈Õ «¬√ Á∂ «ÚπæË È؇
√. Íz’≈Ù «√ßÿ Ï≈ÁÒ È∂ ¡≈͉∂ ◊πæ‡ Á∆ ¡Òæ◊ Í«‘⁄≈‰ √Ê≈«Í æ÷‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡)
«Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘؉ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ
ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡) È∂ ¡≈͉∆ √Ê≈ÍÈ≈ √Ó∂∫ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ ¡ß«ÓzÂ√ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ ‹≈∆ ’∆Â≈ ¡Â∂ «¬√ È∂
¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆¡ª Íπ≈‰∆¡ª Óß◊ª ˘ Ï’≈ æ«÷¡≈ «’ «√æ÷ª Ò¬∆ ¡Òæ◊ ÷∂Â (≈‹) «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂, «‹√ «Úæ⁄
’ΩÓ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ¡≈ÈßÁ ÒÀ √’∂ ¡Â∂ ¡≈͉∂ Ë≈«Ó’ «ÁzÙ‡∆’؉ ˘ √πÂßÂÂ≈ È≈Ò Íz⁄≈ √’∂ Í È≈Ò ‘∆
Íø‹≈Ï∆ √ß√«¥Â∆ ˘ ÍzÎπæ«Ò ’ √’∂Õ «¬√ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ¡≈ÈßÁÍπ √≈«‘Ï Á∂ Íz√Â≈Ú Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
Ù≈«ÓÒ ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª ¡Â∂ Óß◊ ’∆Â∆ ◊¬∆ «’ Ì≈ ≈‹ª Á∂ Ó‘≈√ßÿ (Confederation of States) Á∂ ±Í
«Úæ⁄ ÍπÈ◊·È ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, «‹æÊ∂ «’ ‘∂’ ËÓ ¡Â∂ √ßÍzÁ≈«¬ ¡≈͉∆ √ß√«’zÂ∆ Á≈ √πÂøÂÂ≈ È≈Ò «Ú’≈√ ’
√’∂ ¡Â∂ «¬√ Á≈ Íz√≈ ’ √’∂∂Õ «¬√ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ⁄∂Â≈ÚÈ∆ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ «’ ‹∂’ √ß«ÚË≈«È’ Í«ÚÂȪ
Á∆ Óß◊ √Ú∆’≈ È≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ª ¡’≈Ò∆ È∂Â≈Úª ÚæÒØ∫ Íẕ√æÂ≈ √ßÍÈ «√æ÷ ≈‹ Ò¬∆ √ßÿÙ Ùπ± ’È ÂØ∫ «ÏȪ
’ج∆ «Ú’ÒÍ È‘∆∫ «‘ ‹≈Ú∂◊≈Õ
«¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ Íø‹≈Ï Á∂ √≈Ï’≈ Óπæ÷ ÓßÂ∆ √π‹∆ «√ßÿ ÏÈ≈Ò≈ È∂ ÁÒ Á∆ ’≈‹ Íz‰≈Ò∆ ˘ ⁄Ò≈¿π‰ Ò¬∆ F
ÓÀ∫Ï∆ √ßÓÂ∆ Á∂ ◊·È Á∆ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ) È∂ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡) ÂØ∫ ¡Òæ◊ «‘‰ Á≈
ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ¡≈͉∆ ¡Òæ◊ Í«‘⁄≈‰ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ Á≈ ÍzÁÙÈ ’È Ò¬∆ «¬√ È∂ Íø‹≈Ï «ÚË≈È
√Ì≈ Á∆¡ª ÁØ √∆‡ª-È’ØÁ ¡Â∂ ¡‹È≈Ò≈ ÂØ∫ ÓæËÚÂ∆ ⁄؉ª ÒÛÈ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈Õ «¬‘ ¡‹È≈Ò≈ Á∆ √∆‡
«‹æ‰ «Úæ⁄ √ÎÒ «‘≈ ‹ÁØ∫ «’ È’ØÁ ÂØ∫ «¬√ Á∂ ¿πÓ∆ÁÚ≈ ˘ ‘≈ Á≈ ӱߑ Á∂÷‰≈ «Í¡≈Õ «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹±Á ¡’≈Ò∆
ÁÒ (Ï≈ÁÒ) Íø‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ ¡≈͉∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ Á≈ ÍzÁÙÈ ’È «Úæ⁄ √ÎÒ «‘≈Õ

ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡) Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ) ˘ Ú∆ «¬√ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’È Á∂ ÔÂÈ
Ùπ± ’∆Â∂ ◊¬∂∂Õ ¡ÍzÀÒ AIIE «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡ß«ÓzÂ√) ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ) ˘ «ÓÒ≈ ’∂ Íz’≈Ù
«√ßÿ Ï≈ÁÒ Á∆ ÍzË≈È◊∆ «Úæ⁄ √ßÔπ’ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡Àµ√. ¬∂. ‚∆.) √Ê≈«Í ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√
¡«Ì¡≈√ ˘ ͱ≈ ’È Ò¬∆ ¡Â∂ ¡ß«ÓzÂ√ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ¡Â∂ Óß◊ª ”Â∂ ÓÂÌ∂Áª ˘ Á±
’È Ò¬∆ «¬’ «ÂßÈ ÓÀ∫Ï∆ ÍÀÈÒ √Ê≈«Í ’∆Â≈ «◊¡≈Õ

√ßÔπ’ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ ’¬∆ ◊π懪 È∂ ’¬∆ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ÓΩ«’¡ª ”Â∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ◊æÒª
’«‘‰∆¡ª ‹≈∆ æ÷∆¡ªÕ Ó≈È √Ó±‘ È∂ ’¬∆ ˛≈È ’È Ú≈Ò∂ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ ‹≈∆ ’È Á≈ «√Ò«√Ò≈ ‹≈∆ æ«÷¡≈
¡Â∂ «¬‘ «√Ò«√Ò≈ ’≈Î∆ √Ó∂∫ Âæ’ ⁄æÒÁ≈ «‘≈Õ BB ¡ÍzÀÒ AIIE ˘ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡) ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Íø‹≈Ï)
˘ ¿πÍ⁄≈«’ Ìß◊ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ¡Â∂ √. Íz’≈Ù «√ßÿ Ï≈ÁÒ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈
’∆Â∆ ◊¬∆, «‹√ È∂ «’ «¬’ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ’ßÓ ’È≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈Õ Íø‹≈Ï Á∂ «‘æÂ≈
Á∆ æ«÷¡≈ ’Á∂ √Ó∂∫ Ì≈ Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ Ù’Â∆ ˘ ω≈¬∆ æ÷‰ Á∆ È∆Â∆ ”Â∂ ⁄æÒ‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
AIIF Á∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª H √∆‡ª ”Â∂ «‹æ Íz≈Í ’∆Â∆ ‹ÁØ∫ «’ ÁØ √∆‡ª ‘∆
«ÓÒ∆¡ª ¡Â∂ C √∆‡ª Ï∆. ¡Àµ√. Í∆. ˘ Íz≈Í ‘ج∆¡ªÕ ÎÚ∆ AIIG «Úæ⁄ Íø‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫
ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ Ï∆. ‹∂. Í∆ È≈Ò ◊·ÏßËÈ ’∆Â≈ ¡Â∂ √ªfi∂ ±Í «Úæ⁄ ⁄؉ª ÒÛ∆¡ªÕ «¬√ È∂ Íø‹≈Ï «ÚË≈È
√Ì≈ «Úæ⁄ GE √∆‡ª ”Â∂ «‹æ Íz≈Í ’∆Â∆ ¡Â∂ Ï∆. ‹∂. Í∆. È∂ AH √∆‡ª «‹æÂ∆¡ªÕ «¬È∑ª ⁄؉ª «Úæ⁄ ’ª◊√ ˘ AD,
√∆. Í∆ . ¡≈¬∆. ˘ B, Ï∆. ¡Àµ√. Í∆. ˘ A, ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ó≈È ˘ A ¡Â∂ √πÂßÂÂ≈ ¿πÓ∆ÁÚ≈ª ˘ H √∆‡ª
«ÓÒ∆¡ªÕ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ï∆. ‹∂. Í∆. Á∆ √ªfi∆ √’≈ Á≈ ◊·È ‘Ø«¬¡≈Õ AI ÎÚ∆ «Úæ⁄ Íø‹≈Ï «Úæ⁄
¡’≈Ò∆ ÁÒ Ì≈‹Í≈ Á∆ √’≈ √æÂ≈±Û ‘Ø ◊¬∆ ‹Ø «’ ÎÚ∆ B@@B Âæ’ Ù≈√È ’Á∆ ‘∆Õ AIIG «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆
¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ) Á∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ Ï‘π ÚæË ◊¬∆ Í AII@ Âæ’ Í‘πß⁄Á∂-Í‘πß⁄Á∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «Úæ⁄ «¬’ Ú≈
«Î Á≈ ÍÀ ◊¬∆ ‹ÁØ∫ ◊π⁄È «√ßÿ ‡Ω‘Û≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ’πfi ¡’≈Ò∆ ÓÀ∫Ïª È∂ ¡Òæ◊ ‘Ø ’∂ «¬’ ÈÚª ÁÒ
√Ú «‘ßÁ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (SHSAD) Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’ Ò¬∆Õ «¬√ Îπæ‡ ’≈È ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈
¡Â∂ Ù’Â∆ «Úæ⁄ ’Ó∆ ¡≈¬∆ ¡Â∂ ¡’±Ï AIII «Úæ⁄ ‘ج∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ B ¿πÓ∆ÁÚ≈
‘∆ √ÎÒ ‘ج∂ ‹ÁØ∫ «’ Ï∆. ‹∂. Í∆ ’∂ÚÒ A √∆‡ ‘∆ «‹æ √’∆ Í ÎÚ∆ B@@B «Úæ⁄ Íø‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ Á∆¡ª
⁄؉ª «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ˘ ‘≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ï≈ÁÒ AAF √∆‡ª «Úæ⁄Ø∫ ’∂ÚÒ DB √∆‡ª
«‹æ √’∆ ‹ÁØ∫ «’ ’ª◊√ ˘ «¬√ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ FB √∆‡ª Íz≈Í ‘ج∆¡ªÕ «¬È∑ª ⁄؉ª «Úæ⁄ √Ú-«‘ßÁ ¡’≈Ò∆ ÁÒ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 291