Page 299 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ (‡Ω‘Û≈) ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ó≈È) Á≈ ÍzÁÙÈ Ï‘π ÷≈Ï «‘≈Õ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ) Á∂ «ÚØË∆ ÁÒ Á∆
̱«Ó’≈ Íz≈Í ‘ج∆ ¡Â∂ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ’ª◊√ Á∆ √’≈ Á≈ ◊·È ‘Ø«¬¡≈Õ «¬√ ‘≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆
ÁÒ Á∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ ’πfi ÿæ‡ ‘Ø ◊¬∆ Í ’πfi √Ó∂∫ Ï≈¡Á «¬√ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’πfi √πË≈ ‘Ø«¬¡≈ ‹ÁØ∫ «’ √Ú«‘ßÁ
¡’≈Ò∆ ÁÒ ‡Ω‘Û≈ √Ó±‘ «Î ÂØ∫ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø «◊¡≈Õ Ó≈⁄-¡ÍzÀÒ B@@D Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª
«Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡≈͉∆ ÚæË ‘∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ «Á÷≈¿π‰ «Úæ⁄ ’πfi ‘æÁ Âæ’ √ÎÒ «‘≈ ‹ÁØ∫ «¬√ È∂ ADÚ∆∫
ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ H √∆‡ª ”Â∂ «‹æ Íz≈Í ’∆Â∆Õ ‹ÁØ∫ «’ ’ª◊√ ˘ ’∂ÚÒ B √∆‡ª ‘∆ «ÓÒ∆¡ªÕ ¡æ‹-’æÒ∑ «Î Íz’≈Ù
«√ßÿ Ï≈ÁÒ ¡Â∂ √π÷Ï∆ «√ßÿ Ï≈ÁÒ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á≈ √ÓÊÈ ¡Ë≈ «Ú√«Âz ‘Ø «‘≈
˛ ¡Â∂ ¡≈͉∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ ÚË≈ «‘≈ ˛Õ ¡Àµ√. ‹∆. Í∆ √∆. ”Â∂ Ï≈ÁÒ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á≈ ‘∆ ’߇ØÒ ˛, ‹Á «’ «√æ÷
«È¡≈«¬’ ¡≈ÔØ◊ Á∂ ‹πÒ≈¬∆ B@@E Á∂ ÎÀ√Ò∂ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡Àµ√. ‹∆. Í∆. √∆ ÍzË≈È Ï∆Ï∆ ‹◊∆ ’Ω Á∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈
¡Â∂ ¿π√ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Á∆ ÌØ√∂ ˘ ·∂√ Í‘πß⁄≈¬∆ ˛Õ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ˘ Úæ÷-Úæ÷ ¡’≈Ò∆ ÁÒª ¡Â∂
¡’≈Ò∆ ◊π懪 ’≈È Ï‘π Ú≈ ‘≈È∆ Í‘πß⁄∆ ‘À ¡æ‹ Ú∆ Í‘πß⁄ ‘∆ ˛Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ó≈È, ¡’≈Ò∆ ÁÒ ⁄ßÁ±Ó≈‹≈
◊πæ‡ ¡≈«Á Á∆ ‘Ø∫Á ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ò¬∆ ’Ó˜Ø∆ Á≈ «¬’ √Ø ϫ‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛ Í Ï∆. ‹∂. Í∆. È≈Ò ◊·ÏßËÈ
È∂ AIIF ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡æ‹ Âæ’ Íø‹≈Ï Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ √«ÊÂ∆ ˘ «ÁzÛÂ≈ ‘∆ ÍzÁ≈È ’∆Â∆
˛ Í Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ ‘∆ ‘ØÚ∂◊≈, «¬√ Á≈ ¿πµÂ ¡æ‹ √’≈≈ÂÓ’ ±Í «Úæ⁄ È‘∆∫ «ÁæÂ≈ ‹≈ √’Á≈Õ

¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó (Policies and Programmes of the Akali Dal)
¡’≈Ò∆ ÁÒ Íz◊Â∆Ù∆Ò Í√ßÁ ¡≈«Ê’ È∆Â∆¡ª, Á±√«¡ª Á∂ Ë≈«Ó’ Óπæ«Á¡ª «Úæ⁄ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ È≈ ’È, √Ó≈‹
Á∂ ’Ó˜Ø Ú◊ Á∂ Ú◊ª Á∂ «‘æª Á∆ æ«÷¡≈, «¬√Â∆ ¡Â∂ ÍπÙ Á∆ Ï≈ÏÂ≈, ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª Á≈ √ÈÓ≈È,
ÓÈπæ÷ ÚæÒØ∫ ÓÈπæ÷ Á≈ ÙØÙ‰ ÷ÂÓ ’È, ¤±Â-¤≈ ˘ «ÏÒ’πæÒ ‘∆ ÷ÂÓ ’È, √Ó≈‹Ú≈Á, ÔØ‹È≈ÏæË ¡≈«Ê’
«Ú’≈√, È«Ù¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ÏßÁ ’È, Íø⁄≈«¬Â∆ ≈‹ Á≈ Íz√≈ ‹ª ¡«Ë’≈ª Á∂ «Ú’∂∫Á∆’È, ≈‹ª ˘
¡«Ë’≈ √Ú≈ÔÂÂ≈ ¡Â∂ «ÚæÂ∆ «Ú’∂∫Á∆’È Á≈ √ÓÊÈ ˛Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «¬’ ÍøÊ’ ÁÒ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «√æ÷ª ˘
√Ó≈«‹’, ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ ¿πÓß◊ª Á∆ ͱÂ∆ Á≈ Óπæ÷ √ÓÊ’ ˛Õ
⁄؉ª √Ó∂∫ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡≈͉≈ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ ‹≈∆ ’Á≈ «‘≈ ˛, «‹È∑ª «Úæ⁄ «¬√ ÁÒ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª
¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó Á≈ «Ï¿±≈ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ ÒØ’ª ÂØ∫ ÍøÊ’ ¬∂’Â≈, ≈‹È∆«Â’ √«ÊÂ≈,
¡≈«Ê’ √«ÓÃË∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √«‘ÔØ◊ ¡Â∂ ¬∂’√πÂ≈ Á∂ È≈Ó ”Â∂ Ú؇ Óß◊∂ ¡Â∂ «¬‘ Óß◊ ’∆Â∆ «’ ¿πÈ∑ª «√˪Â≈
¡Â∂ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ ‘≈ Á∂‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘À ‹Ø «’ «ÚÁ∂Ù∆ Ó±Ò Á∂ ‘È ¡Â∂ Á∂Ù Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ”Â∂ ¡«Ë’≈ ’È Á≈
ÔÂÈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ

ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «¬‘ Óß◊ ’Á∆ ˛ «’ Á∂Ù «Úæ⁄ «¬’ √æ⁄≈ √ßÿ∆ „ª⁄≈ √Ê≈«Í ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, «‹√ «Úæ⁄ ≈‹ª
˘ «˜¡≈Á≈ «ÚæÂ∆ ¡Â∂ ’≈˘È∆ Ù’Â∆¡ª «ÁæÂ∆¡ª ‹≈‰ Â≈ «’ Á∂Ù Á≈ √ßÂπ«Ò ¡Â∂ √ÚÍæ÷∆ «Ú’≈√ ’∆Â≈ ‹≈
√’∂Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ «¬‘ Ú∆ «’‘≈ ˛ «’ ’ª◊√∆ √’≈ª ÚæÒØ∫ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ √ßÿ ¡Â∂ ≈‹ª «Úæ⁄ fi◊Û∂ Ú≈Ò∂
Ú≈Â≈ÚÈ Á≈ Ôπæ◊ ‘π‰ ÷ÂÓ ‘Ø ¸æ’≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆ ‹◊∑≈ ”Â∂ ˜±∆ ‘À «’ ‘π‰ √«‘ÔØ◊∆ √ßÿÚ≈Á ˘ ͱÈ ±Í
È≈Ò ‘Ø∫Á «Úæ⁄ «Ò¡≈ ‹≈Ú∂Õ √≈‚∂ Ó‘≈È Á∂Ù Á∂ Ò¬∆ ¡«‹‘≈ ’È≈ ˜±∆ ˛ «’™«’ «¬√ „ß◊ È≈Ò ‘∆ Á∂Ù Á∆
√«ÓÃË∆ √ß√«¥«Â’, Ì≈Ù≈¬∆, Ë≈«Ó’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ «Ú«ÌßÈÂ≈ Ú≈Ò∆ «Ú≈√ ˘ ω≈¬∆ æ«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
‘π‰ ⁄؉ ÿØÙ‰≈Úª «Úæ⁄ ¡≈ÈßÁÍπ √«‘Ï Á∂ Íz√Â≈Ú Á≈ ’ج∆ Úȉ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ª Ú∆ ¡√Ò∆¡Â «¬‘ ˛ «’
ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «¬√ Íz√Â≈Ú ÍzÂ∆ Ú⁄ÈÏæË ˛Õ ¡√Ò∆ √ßÿÚ≈Á ¡Â∂ ≈‹ª ˘ ÚË∂∂ √Ú≈ÔÂÂ≈ ‘Ó∂Ù≈ ¡’≈Ò∆
ÁÒ Á∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ Á∆ Ú∆ «¬’ Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈ «‘ßÁ∆ ˛Õ
AIIG Á∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ «¬√ ◊æÒ ”Â∂ Ú∆ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ «’ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ÙªÂ∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈
˘ Ò◊≈Â≈ ω≈¬∆ æ÷‰ Ò¬∆ Ú⁄ÈÏæË ˛ ¡Â∂ «’√∂ Ú∆ ’∆Ó ”Â∂ Íø‹≈Ï Á∆ ÙªÂ∆ ˘ ÷≈Ï ’È Ú≈Ò∂ Âæª
˘ ’ج∆ ÓΩ’≈ È‘∆∫ Á∂Ú∂◊≈Õ «¬√ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ «’ Á∂Ù «Úæ⁄ ‹Ø ≈Ù‡Ú≈Á∆ Ò«‘
⁄æÒ ‘∆ √∆ ¿π√ ÚæÒØ∫ È’≈≈ÂÓ’Ú≈Á, ÓΩ’≈ÍÃ√ ¡Â∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª ÷ÂÓ ‘Ø ‹≈‰◊∆¡ªÕ ÙzØÓ‰∆
¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ ’ª◊√ ”Â∂ «¬‘ ÁØÙ Ò◊≈«¬¡≈ «’ «¬‘ Á∂Ù ˘ ÓΩ’≈ÍÃ√ ≈‹È∆Â∆ È≈Ò ≈‹È∆«Â’ ¡√«ÊÂ≈
ÚæÒ Ë’∂Ò‰ Á≈ ÔÂÈ ’ ‘∆ ˛Õ

AIIG Á∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ÓΩ‹±Á ¡’≈Ò∆-Ì≈‹Í≈ ◊·ÏßËÈ √’≈

292 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY