Page 296 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

«Ò¡≈Õ «¬√ √Ó∂∫ ¡’≈Ò∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ Úß‚ ÍÀ‰ ¡Â∂ ◊πæ‡ÏßÁ∆ ‘؉ ’≈È «ÂßÈ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈ ◊¬∂Õ È؇
¡’≈Ò∆ ÁÒ (√ßÂ), ¡’≈Ò∆ ÁÒ (◊πÈ≈Ó), (Ó≈√‡)Õ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ AIGB «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ⁄؉ª ”⁄ ¡’≈Ò∆
ÁÒ (√ßÂ), Íø‹≈Ï «Úæ⁄ BD √∆‡ª Íz≈Í ’’∂ ¡Â∂ BG.FE ÍzÂ∆Ù Ú؇ª Íz≈Í ’’∂ «ÂßÈØ∫ ÁÒª «Úæ⁄Ø∫ √Ì ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¿πÌ«¡≈Õ AIGD-GE ÁΩ≈È ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ “√ßͱÈ ¥ªÂ∆” Ò¬∆ ‹∂. Í∆.
Á∂ ¡ßÁØÒÈ ˘ ‘≈«Á’ √«‘ÔØ◊ «ÁæÂ≈Õ ¿π√ È∂ «¬Ò≈‘Ï≈Á ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò «Úæ⁄ «¬ßÁ≈ ◊ªË∆ «ÚπæË √π‰≈¬∂ ◊¬∂
ÎÀ√Ò∂ Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ ¿π√ ˘ ‘‡≈¿π‰ Ò¬∆ Ú∆ «ÚØË∆ ÁÒª ˘ Ú∆ ͱ≈ √ÓÊÈ «ÁæÂ≈Õ BE ‹±È AIGE «Úæ⁄ Á∂Ù «Úæ⁄
√ß’‡’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ ÿث٠’∆Â∂ ‹≈‰ ”Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ «¬√ Á≈ Ìͱ «ÚØË ’∆Â≈Õ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ‹È √ßÿ, √∆.
Í∆ ¡ÀµÓ. ¡≈«Á ÁÒª Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò «¬√ È∂ √ß’‡’≈Ò «ÚπæË «¬’ ÓØ⁄≈ Ùπ± ’∆Â≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ’≈‹ ’Â≈Úª
¡Â∂ È∂Â≈Úª È∂ Íø‹≈Ï ¡Â∂ √≈∂ «ÚØË ’È Á∆ È∆Â∆ È∂ Íø‹≈Ï Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈
«Úæ⁄ ’≈Î∆ Ú≈Ë≈ ’∆Â≈Õ
‹ÁØ∫ H ‹ÈÚ∆ AIGG ˘ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª Á∆ ÿØÙ‰≈ ‘ج∆ ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ’≈‹ ’Â≈Úª ¡Â∂ È∂Â≈Úª ˘ «‘≈¡
’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈, ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ ‹ÈÂ≈ ÁÒ È≈Ò ◊æÒ ’’∂ «¬√ È≈Ò √∆. Í∆. ¡ÀµÓ. È≈Ò √ßͱÈ ⁄؉ √ÓfiΩÂ≈
’∆Â≈Õ ⁄؉ ◊·ÏßËÈ ¡Ë∆È «¬√ È∂ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª AC √∆‡ª «Úæ⁄Ø∫ I ”Â∂ ⁄؉ª ÒÛ∆¡ª ¡Â∂ «¬È∑ª √≈∆¡ª I
√∆‡ª ”Â∂ «‹æ Íz≈Í ’∆Â∆Õ

Íø‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª ‹±È (AIGG) «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á≈ √ÓÊÈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ’ª◊√
«ÚπæË «¬√ È∂ ≈Ù‡∆ «Ú’ÒÍ Á∂ ±Í «Úæ⁄ √ÓÊÈ «ÁæÂ≈Õ ⁄؉ ÒÛÈ Ò¬∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆, ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡Â∂ √∆.
Í∆. ¡ÀµÓ. È∂ «¬’ ⁄؉ ◊·ÏßËÈ ’∆Â≈Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ ¡≈͉∂ G@ ¿πÓ∆ÁÚ≈ ⁄؉ ÓÀÁ≈È «Úæ⁄ ¿πÂ≈∂ ¡Â∂ «¬√
È≈Ò «ÚË≈È √Ì≈ Á∆¡ª AAF √∆‡ª «Úæ⁄Ø∫ EH ”Â∂ «‹æ Íz≈Í ’∆Â∆Õ ¡’≈Ò∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ √∆. Í∆. ¡≈¬∆. (¡ÀµÓ.)
◊·ÏßËÈ ˘ «¬È∑ª ⁄؉ª «Úæ⁄ ’πæÒ E@.C ÍzÂ∆Ù Ú؇ª «ÓÒ∆¡ªÕ Íz’≈Ù «√ßÿ Ï≈ÁÒ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆
‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∆ √’≈ ω≈¬∆ ◊¬∆Õ ¡’≈Ò∆¡ª Ò¬∆ «¬‘ «¬’ Ì≈∆ √ÎÒÂ≈ √∆ Í «¬‘ √’≈ Òæ◊Ì◊ «ÂßÈ
√≈Ò ‘∆ ⁄æÒ √’∆Õ
Ó≈⁄ AIH@ «Úæ⁄ ’∂∫Á √’≈ È∂ Íø‹≈Ï √Ó∂ I ≈‹ª «Úæ⁄ ◊À ’ª◊√∆ √’≈ª Ìß◊ ’ «ÁæÂ∆¡ªÕ Ó¬∆ AIH@
«Úæ⁄ «Î Íø‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª ’Ú≈¬∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ GH √∆‡ª ”Â∂ ⁄؉ª ÒÛ∆¡ª «‹È∑ª
«Úæ⁄Ø∫ «¬‘ ’∂ÚÒ CG √∆‡ª ”Â∂ ‘∆ ‹∂± ‘∆Õ ’ª◊√ (¡≈¬∆) È∂ FC √∆‡ª ”Â∂ «‹æ Íz≈Í ’’∂ «¬’ Ï‘πÓ ÁÒ
ω≈«¬¡≈Õ ’ª◊√ (¡≈¬∆) È∂ Óπæ÷ ÓßÂ∆ ÁÏ≈≈ «√ßÿ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ √’≈ ω≈¬∆ «¬‘ √’≈
AIHC Âæ’ ⁄æÒ∆ ¡Â∂ «Î √’≈ ÚæÒØ∫ ’≈˘È «ÚÚ√Ê≈ √Ê≈«Í æ÷‰ «Úæ⁄ ¡√ÓæÊ «‘‰ ’≈È Íø‹≈Ï «Úæ⁄
≈Ù‡ÍÂ∆ ≈‹ Ò≈◊± ’ «ÁæÂ≈Õ «¬√ √Ó∂∫ ÁΩ≈È ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ Íø‹≈Ï Á∆ ÚË∂∂ √Ú≈ÔÂÂ≈ Ò¬∆ ⁄ß‚∆◊Û∑ Íø‹≈Ï
˘ Á∂‰ Ò¬∆ ¡Â∂ Íø‹≈Ï ˘ ≈Ú∆-«Ï¡≈√ ÈÁ∆¡ª Á∂ Í≈‰∆ «Úæ⁄Ø∫ ÚË∂∂ «‘æ√≈ Á∂‰ Ò¬∆ √ßÿÙ Ùπ± ’∆Â≈Õ «¬√ È∂
Íø‹≈Ï Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ ¡Àµ√. Ú≈¬∆. ¡ÀµÒ (SYL) È«‘ Á∂ «ÈÓ≈‰ Á≈ Ú∆ «ÚØË ’∆Â≈Õ «¬√ ¡ßÁØÒÈ ˘ ËÓ ÔπæË
Á≈ È≈Ó Á∂ ’∂ ¡’≈Ò∆¡ª Á∂ √≈∂ ◊π懪 ¡Â∂ «√æ÷ª ˘ «¬’ Óß⁄ ”Â∂ «¬’æ·≈ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ ¡’≈Ò∆¡ª
È∂ Óß◊ ’∆Â∆ «’ √ß«ÚË≈È Á∂ BEÚ∂∫ ¡Èπ¤∂Á «Úæ⁄ √ØË ’∆Â∆ ‹≈Ú∂ ‹Ø “«‘ßÁ±” ÙÏÁ ˘ Íz∆Ì≈«Ù ’Á≈ ˛ ‹Ø “«√æ÷ª”
˘ Ú∆ «¬√ Í«Ì≈Ù≈ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’Á≈ ˛Õ ‹±È AIHD «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆¡ª È∂ È∆Ò≈ Â≈≈ (Operation Blue Star)
ÿ‡È≈ Á≈ «ÁzÛ ¡Â∂ Ì≈∆ «ÚØË ’∆Â≈Õ
ÈÚßÏ AIHD «Úæ⁄ ÍzË≈È ÓßÂ∆ «¬ßÁ≈ ◊ªË∆ Á∆ ‘æ«Â¡≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Á∂Ù Á∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ «‘æ«√¡ª «Úæ⁄ ÎÀÒ∂ «√æ÷
«ÚØË∆ Áß«◊¡ª Á∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ √÷ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ Í «¬√ √Ó∂∫ ÁΩ≈È ¡’≈Ò∆ ÁÒ «Úæ⁄ Á≈ª ÍÀ ◊¬∆¡ª
√ÈÕ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ), ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò), ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ϱ ‹Ø«◊ßÁ «√ßÿ) ¡Â∂ ¡’≈Ò∆
ÁÒ (ÂÒÚß‚∆) ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈ ◊¬∂Õ «¬È∑ª ÁÒª «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ √Ê≈«Í ’È Á∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ÔÂÈ ¡√ÎÒ «√æË
‘ج∂ ¡Â∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ÁØ Óπæ÷ ÁÒ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò), ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÂÒÚß‚∆) ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈¬∂Õ ¡’≈Ò∆
ÁÒ (ÂÒÚß‚∆) ˘ «√æ÷ª Á∂ ’πfi ◊π懪 Á≈ √ÓÊÈ Íz≈Í √∆ ‹ÁØ∫ «’ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò) «¬’ ÒØ’«ÍzÔ ¡’≈Ò∆
ÁÒ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¿πÌ ’∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆Õ
BD ‹πÒ≈¬∆ AIHE ˘ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò) Á∂ Óπ÷∆¡≈ √ß ‘⁄ßÁ «√ßÿ ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò ¡Â∂ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ≈‹∆Ú
◊ªË∆ È∂ Íø‹≈Ï √ÓfiΩÂ∂ ”Â∂ Á√Â÷ ’∆Â∂Õ «¬√ È∂ BF ‹ÈÚ∆ AIHF Âæ’ ⁄ß‚∆◊Û∑ ˘ Á∂‰ Á≈ Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈ ¡Â∂
ÏÁÒ∂ «Úæ⁄ ’πfi «‘ßÁ∆ Ì≈Ù≈¬∆ ÷∂Â ‘«¡≈‰≈ ˘ Á∂‰ Ò¬∆ √ÓfiΩÂ≈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ Íø‹≈Ï ¡Â∂ ‘«¡≈‰≈ Á«Ó¡≈È

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 289