Page 297 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ‘æÁ «ÈÙ«⁄ ’È Ò¬∆ «¬’ ¡≈ÔØ◊ √ß◊«·Â ’∆Â≈ «◊¡≈ Í Á±√∂ ¡’≈Ò∆ È∂Â≈Ú≈ «‹Ú∂∫ «’ Íz’≈Ù «√ßÿ Ï≈ÁÒ
¡Â∂ ◊π⁄È «√ßÿ ‡Ω‘Û≈ ÚæÒØ∫ «¬√ Á≈ «ÚØË ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
Íø‹≈Ï √ÓfiΩÂ∂ ”Â∂ ’∆Â∂ Á√Â÷ ÍzªÂ «Úæ⁄ ¿π√ √Ó∂∫ ÒØ’ÂßÂ∆ Íz«’«¡≈ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Ò¬∆ «¬’ ⁄ß◊∆ ◊æÒ √∆
«’™«’ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ¿πÓ∆Á ω∆ «’ ¡’±Ï AIHC «Úæ⁄ ’ª◊√ (¡≈¬∆),Á∆ √’≈ Á∂ Ìß◊ ‘؉ ÂØ∫
Ï≈¡Á ‹Ø ≈‹È∆«Â’ Íz«’«¡≈ ‡πæ‡ ◊¬∆ √∆ ¿π‘ ÍπÈ √Ê≈«Í ‘Ø √’∂◊∆ Í «¬√ Íz«’«¡≈ ˘ ‘Ø Ú∆ ◊«‘∆ √æ‡
Úæ‹∆, ‹ÁØ∫ B@ ¡◊√ AIHF ˘ √ßÿ ‘⁄ßÁ «√ßÿ ÒØ∫◊ØÚ≈Ò Á∆ ‘æ«Â¡≈ ’ «ÁæÂ∆ ◊¬∆Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÒΩ∫◊ØÚ≈Ò)
˘ «Ì¡≈È’ Â≈√Á∆ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈Õ Í Ï≈¡Á «Úæ⁄ √π‹∆ «√ßÿ ÏÈ≈Ò≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ «¬‘
ÁÒ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ‹≈∆ ¡æÂÚ≈Á∆ ÁΩ Á∂ ÁÏ≈¡ «Úæ⁄ ¿πÌ‰ Ò¬∆ ’πfi ‘æÁ Âæ’ √ÎÒ ‘Ø«¬¡≈Õ

Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ¡æÂÚ≈Á Á∂ ’≈È ÍÀÁ≈ ‘ج∆ ◊ÛÏÛ Ú≈Ò∆ √«ÊÂ∆ ’≈È ¡Â∂ ’∂∫Á ÚæÒØ∫ Íø‹≈Ï √Óæ«√¡≈ Á∂ ‘æÒ ’È
Ò¬∆ «’√∂ ·Ø√ ÔØ‹È≈ ˘ ω≈¿π‰ Á∆ ¡√ÎÒÂ≈ ’≈È «¬æÊ∂ ÒØ’ÂßÂ∆ Íz«’«¡≈ ¶Ó∂ √Ó∂∫ Âæ’ Í‡∆ ÂØ∫ ¿πÂ∆
‘∆Õ ÈÚßÏ AIHI «Úæ⁄ «¬æÊ∂ ÒØ’ÂßÂ Á∆ √Óæ«√¡≈ Á∆ «¬’ «’È «Á÷≈¬∆ «ÁæÂ∆ ‹ÁØ∫ ÈΩÚ∆∫¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª
«Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ó≈È) È∂ F √∆‡ª ”Â∂ ÍzÂæ÷ ±Í È≈Ò «‹æ Íz≈Í ’∆Â∆Õ ⁄≈ ‘Ø ¿πÓ∆ÁÚ≈ «‹È∑ª È∂ ¡≈͉∆¡ª
√∆‡ª «‹æÂ∆¡ª √È, ˘ «¬√ ÁÒ Á≈ √ÓÊÈ Íz≈Í √∆Õ Ó«‘√±√ ‘πßÁ≈ ˛ «’ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ó≈È) Á∂ Íø‹≈Ï «Úæ⁄
≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ ”Â∂ ÍzÌ≈Ú∆ ‘؉ Á∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ◊¬∆ √∆ ‹ÁØ∫ «’ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ¡’≈Ò∆ ◊π懪 È∂ «√ÓÈ‹∆Â
«√ßÿ Ó≈È Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ «¬’‹πæ‡ ‘Ø ‹≈‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ √∆Õ Í ¡’≈Ò∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ◊πæ‡ÏßÁ∆, ¡’≈Ò∆
ÁÒ (Ó≈È) Á∂ ÍzË≈È «√ÓÈ‹∆ «√ßÿ Ó≈È Á∂ ’πfi Ì≈Ù‰ª ¡Â∂ ’ÊÈ≈ ¡Â∂ ’∂∫Á «Úæ⁄ ≈Ù‡∆ Î߇ Á∆ ÿæ‡
√ß«÷¡≈ √’≈ ‘؉ Á∂ ’≈È «¬‘ Í«ÚÂÈ «¬’ √ß◊«·Â ≈‹È∆«Â’ ±Í Íz≈Í ’È «Úæ⁄ √ÎÒ «‘≈Õ ¡’≈Ò∆
ÁÒ ¬∂’Â≈ Ìͱ «¬’‹πæ‡ ÁÒ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¿πÌ‰ «Úæ⁄ ¡√ÎÒ «‘≈Õ ¡√Ò «Úæ⁄ Íø‹ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈
◊¬∂-¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ), ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÏÈ≈Ò≈), ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ó≈È), ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡Ó«ßÁ) ¡Â∂ ¡’≈Ò∆
ÁÒ (ÍøÊ’)Õ ’¬∆ ‘Ø ¡’≈Ò∆ ◊πæ‡ Ú∆ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈ ◊¬∂Õ

«¬È∑ª √≈∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒª ¡Â∂ ◊π懪 È∂ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ ‹±È AIIA Á∆¡ª ⁄؉ª Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ Í Ú؇ª È≈Ò ’∂ÚÒ BD
ÿø‡∂ Í«‘Òª «¬‘ ⁄؉ Á√ßÏ AIIA Âæ’ æÁ ’ «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ Á√ßÏ AIIA «Úæ⁄ ⁄؉ª «Î æÁ ’ «ÁæÂ∆¡ª
◊¬∆¡ª ¡Â∂ «¬‘ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ «’ ‘π‰ ⁄؉ª ÎÚ∆ AIIB «Úæ⁄ ’Ú≈¬∆¡ª ‹≈‰◊∆¡ªÕ ÎÚ∆ AIIB
«Úæ⁄ ‹ÁØ∫ Íø‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª ‘ج∆¡ª ª ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ’¬∆ ◊π懪 È∂ «¬È∑ª Á≈ Ï≈¬∆’≈‡ ’∆Â≈Õ «¬√
ÎÀ√Ò∂ È≈Ò ’ª◊√ ¡≈¬∆ ˘ Ï‘π Úæ‚∆ «‹æ Íz≈Í ’È Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒ «◊¡≈ Í ’ÀÍ‡È ¡Ó«ßÁ «√ßÿ Á∆
¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (’≈ÏπÒ) È∂ ’¬∆ √∆‡ª Á∆¡ª ⁄؉ª ÒÛ∆¡ª Í «¬‘ Íø‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ «Úæ⁄ ÁØ ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ √∆‡ª Íz≈Í ’È «Úæ⁄ ¡√ÎÒ «‘≈Õ ¡√Ò «Úæ⁄ «¬√ È∂ ’∂ÚÒ «¬’ √∆‡ «‹æÂ∆ ‹ÁØ∫ «’ Á±√∆ √∆‡ ”Â∂
¡’≈Ò∆ ÁÒ (’≈ÏπÒ) Á≈ ¿πÓ∆ÁÚ≈ «ÏȪ Óπ’≈ÏÒ∂ «‹æ «◊¡≈ √∆Õ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ AC √∆‡ª Á∆¡≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆
ÁÒ «¬’ Ú∆ √∆‡ «‹æ‰ «Úæ⁄ ¡√ÎÒ «‘≈Õ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª È≈ ÒÛÈ Á∆ ◊ÒÂ∆ ’∆Â∆ ¡Â∂
«¬√ Â∑ª ¡≈͉∆ ÍzÂ∆Ù·≈ ÿæ‡ ’ Ò¬∆ Í «¬√ Á∂ Ï≈¡Á ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ) È∂ ÓæËÚÂ∆ ⁄؉ª ÒÛ∆¡ª ‹Ø
«’ AIIC «Úæ⁄ ‘ج∆¡ª ¡Â∂ «¬’ √∆‡ ”Â∂ «‹æ Íz≈Í ’∆Â∆Õ
ÙØzÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡ß«ÓzÂ√) Á≈ ◊·È (Formation of Shiromani Akali Dal (Amritsar)) -«√æ÷ª Á∂ √Ú¿πµ⁄
≈‹È∆«Â’ √Ê≈È Ùz∆ ¡’≈Ò∆ Â÷ √≈«‘Ï Á∂ «ÁÙ≈ «ÈÁ∂Ù ¡Ë∆È ⁄æÒÁ∂ ‘ج∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒª/◊π懪 È∂ «¬’ ÈÚª
≈‹È∆«Â’ ÁÒ √Ê≈«Í ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈Õ Ó¬∆ AIID ˘ ¡«‹‘∂ F √Ó±‘ª È∂ ¡≈͉∆ √ß◊·È Ìß◊ ’ «ÁæÂ∂
¡Â∂ ¡≈͉∆ ¡Òæ◊ Í«‘⁄≈‰ ÷ÂÓ ’ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ «¬’æ·∂ ‘Ø ’∂ «¬’ ÈÚª «È¡≈ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ-ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆
ÁÒ ¡ß«ÓzÂ√ (¡Àµ√. ¬∂. ‚∆. ¬∂.) (Shiromani Akali Dal-Amritsar) √Ê≈«Í ’ «Ò¡≈
‹Ø ÁÒ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡) «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘ج∂ √∆: ¡’≈Ò∆ ÁÒ (’≈ÏπÒ), ¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ó≈È), ¡’≈Ò∆ ÁÒ
(Ó≈È), ÍøÊ’ ¡’≈Ò∆ ÁÒ, ÏæÏ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡Â∂ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (ÂÒÚß‚∆)Õ BE ¡ÍzÀÒ AIID Á∂ È∂Û∂ «¬È∑ª √≈∂
¡’≈Ò∆ ÁÒª È∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ùz∆ ¡’≈Ò Â÷ Á∂ √≈‘Ó‰∂ √Ó«Í ’ «ÁæÂ≈ ¡Â∂ ¡’≈Ò Â÷ Á∂ ¡≈Á∂Ù
¡Èπ√≈ ¬∂’Â≈ Ò¬∆ ◊æÒÏ≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ∆Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ¿πÈ∑ª È∂ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡ß«ÓzÂ√) √Ê≈«Í ’È
Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ Í ÙzØÓ‰∆ ◊πÁπ¡≈≈ ÍzÏßË’ ’Ó∂‡∆ Á∂ ÍzË≈È ‹Ê∂Á≈ ◊π⁄È «√ßÿ ‡Ω‘Û≈ È≈Ò √ÏßË æ÷‰ Ú≈Ò∂
¡’≈Ò∆ ÁÒ (Ï≈ÁÒ) Á∂ «¬’ ◊πæ‡ Á∂ ¡Òæ◊ ‘؉ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ «¬‘ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (¡) Á∂ «¬’

290 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY