Page 253 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ÍøÊ Á∂ ≈‹È∆«Â’ ¿πÁ∂Ù Á√Ó ◊π± Á∂ «ÈÁ∂Ùª ”Â∂ ¡Ë≈« ‘È ‹Ø «√æ÷ «¬«Â‘≈√ Á∂ Íø«È¡ª ”Â∂ ¡Â∂ ÷≈Ò√≈ ÍøÊ
Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ ¡ß«’ ‘ÈÕ «¬√ Á≈ ¿πÁ∂Ù ˛: “÷≈Ò√≈ ‹∆ Á≈ ÏØÒ Ï≈Ò≈”Õ
A. (’) ¿π‘ ÷∂Â ‹Ø «’ Íø‹≈Ï ÂØ∫ ‹≈‰Ïπæfi ’∂ ¡Òæ◊ ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È «‹Ú∂∫ «’ ◊πÁπ¡≈≈ «˜Ò∂∑ ÂØ∫ ‚Ò‘Ω˜∆,
⁄ß‚∆◊Û∑, «Íø‹Ø, ’≈Ò’≈ ¡Â∂ ¡ßÏ≈Ò≈ «˜Ò∑∂ «Úæ⁄Ø∫ ¡ßÏ≈Ò≈ Ù«‘, ‘π«Ù¡≈Íπ «˜Ò∑∂ ÂØ∫ ¿±È≈
«‘√∆Ò È≈Ò≈◊Û∑ Á≈ «Íø‚ “Á∂Ù”, ’È≈Ò «˜Ò∑∂ Á≈ Ù≈‘Ï≈Á ÏÒ≈’, ◊±‘Ò≈ ¡Â∂ ‡Ø‘≈È≈ √Ï
«‘√∆Òª, «‘√≈ «˜Ò∂∑ Á≈ «Â¡≈ ÏÒ≈’ ¡Â∂ «√√≈ «‘√∆Ò, ≈‹√Ê≈È Á∂ ◊ß◊≈È◊ «˜Ò∑∂
Á∆¡ª F «‘√∆Òª ¡Â∂ Íø‹≈Ï∆ ÏØÒÁ∂ «√æ÷ «‘≈«¬Ù∆ ÷∂Âª ˘ Âπß Íø‹≈Ï «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈
‹≈Ú∂ ¡Â∂ «¬È∑ª Á≈ ÍzÙ≈√È «¬’ «¬’≈¬∆ ¡Ë∆È ⁄Ò≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ

(÷) Íø‹≈Ï ¡Â∂ Á»√∂ ≈‹ª «Úæ⁄ ’∂∫Á∆ √πæ«÷¡≈, «ÚÁ∂Ù∆ Ó≈ÓÒ∂, ‚≈’ ¡Â∂ Â≈, ÓπÁ≈ ¡Â∂ ∂ÒÚ∂
Âæ’ ‘∆ √∆«Ó æ÷∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ Ï≈’∆ √≈∂ «ÚÌ≈◊ Íø‹≈Ï Á∂ ÍzÂæ÷ ’߇ØÒ ¡Ë∆È ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂
‘ÈÕ
(◊) Íø‹≈Ï ÂØ∫ Ï≈‘ «ÈÚ≈√ ’ ‘∂ ÿæ‡ √ß«÷¡’ «√æ÷ √ÓπÁ≈«¬ Á∂ «‘æª Á∆ √πæ«÷¡≈ Ò¬∆ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆
ÍzÏßË ’∆Â∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È Âª «’ ¿π‘ «’√∂ Ì∂ÁÌ≈Ú Á≈ «Ù’≈ È≈ ‘ØÚ∂Õ
B. ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È ˘ ·∆’ ¡ʪ «Úæ⁄ √ßÿ∆ ω≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∂◊≈ ¡Â∂ «¬‘ Ú∆
ÔÂÈ ’∂◊≈ «’ ’∂∫Á «Úæ⁄ √≈∂ ≈‹ª ˘ Ï≈Ï ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ Íz≈Í ‘ØÚ∂Õ
C. ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ¡Èπ√≈ ’ª◊√ √’≈ Á∆ «ÚÁ∂Ù∆ È∆Â∆ Á∂Ù ¡Â∂ √≈∂ ≈Ù‡ Ò¬∆ Ï∂’≈ ¡Â∂
‘≈È∆’≈’ √∆Õ «¬‘ √≈∆¡ª ◊π¡ª„∆ ≈‹ª, «ÚÙ∂Ù ±Í «Úæ⁄ ¿π‘ «‹æÊ∂ «√æ÷ «‘ßÁ∂ ‘È ‹ª «‹æÊ∂ «√æ÷ª Á∂
Ë≈«Ó’ √Ê≈È ‘È, È≈Ò ⁄ß◊∂ √ÏßË √Ê≈«Í ’È Ò¬∆ √ßÿÙ ’∂◊∆Õ √≈‚∆ «ÚÁ∂Ù È∆Â∆ «’√∂ ‘Ø
Á∂Ù Á∆ «ÚÁ∂Ù∆ È∆Â∆ Á∆ È’Ò È‘∆∫ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆Õ
D. ’∂∫Á ¡Â∂ ≈‹ª «Úæ⁄ «√æ÷ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∂ Ò¬∆ «È¡≈ ÌØ√∂ÔØ◊ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¡«È¡≈ «ÚπæË
¡≈Ú≈˜ ¿π·≈¿π‰∆ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ÍzØ◊≈Ó Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ «‘æ√≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ «ÚÙ∂Ù ±Í «Úæ⁄
√πæ«÷¡≈ √∂Ú≈Úª «Úæ⁄ «√æ÷∆ ÍzßÍ≈Úª √Ê≈«Í æ÷‰ Á∂ ÔÂÈ ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂ ¡Â∂ «√æ÷ √À«È’ª Á∆¡ª Óß◊ª
˘ Ò◊≈Â≈ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ«÷¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÙØzÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «¬‘ Ú∆ ÔÂÈ ’∂◊≈ «’ «¥Í≈È «√æ÷
√À«È’ª Á∆ ÚÁ∆ Á≈ «¬’ ¡÷ø‚ «‘æ√≈ ω ‹≈Ú∂Õ
E. √≈Ï’≈ √À«È’ª ˘ ÍπÈ √Ê≈ÍÈ≈ Ò¬∆ ˜±∆ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈Á’ Ú≈Â≈ÚÈ «⁄ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
Á∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ æ«÷¡≈ Ò¬∆ ˜±∆ √π«ÚË≈Úª ¡Â∂ ¡«Ë’≈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰◊∂ ª «’ ¿π‘ √ÚÀ Ó≈‰ Ú≈Ò≈
‹∆ÚÈ ÏÂ∆ ’ √’‰Õ
F. ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡Èπ√≈ ‘∂’ ÍπÙ ‹ª Ó«‘Ò≈ ˘ «‹√ ˘ ¡Á≈Ò ÚæÒØ∫ √˜≈ È≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ‘ØÚ∂,
Ò≈«¬√À∫√ ÂØ∫ «ÏȪ «¬’ ‘«Ê¡≈ æ÷‰ Á∆ ¡≈«◊¡≈ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
G. ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡Èπ√≈ √Ú‹È’ √Ê≈Ȫ ”Â∂ ÂÏ≈’± Í∆‰ ¡Â∂ ÷≈‰ ”Â∂ Ø’ ¡Â∂ ÈÙ≈ÏßÁ∆ È∆Â∆
Ò≈◊± ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ

«¬√ Íz√Â≈Ú «Úæ⁄ ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª «√Î≈«Ùª Óπæ÷ ±Í «Úæ⁄ Íø‹≈Ï Á∂ «√æ÷ª È≈Ò √Ïß«Ë √ÈÕ
III. ’∂∫Á-≈‹ √Ïß˪ ”Â∂ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò √’≈ Á≈ √Óʉ ÍæÂ (AIGG) (West Bengal Memorandum
on Centre-State Relation (1977))
Á√ßÏ AIGG «Úæ⁄ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò ÓßÂ∆ Óß‚Ò È∂ ’∂∫Á ≈‹ √Ïß˪ ”Â∂ «¬’ Ô≈Á ÍæÂ ‹≈∆ ’∆Â≈ ¡Â∂ «¬‘
’∂∫Á ÚæÒØ∫ ≈‹ √’≈ª «ÚÙ∂Ù ±Í «Úæ⁄ ◊À ’ª◊√∆ √’≈ª ÚæÒØ∫ Ù≈«√ ≈‹ª ˘ ͱߋ∆ ¡Â∂ Á±√∂ √Ø Á∂‰
ÂØ∫ «¬È’≈ ’’∂ ÁÏ≈¡ Í≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬√ Á∆ ±Í-∂÷≈ ≈‹ ÍzÙ≈√È «Úæ⁄ ’∂∫Á∆ ‘√Â≈÷ Á≈ «ÚØË ’È
¡Â∂ √ß«ÚË≈È Á∆¡ª ’¬∆ «ÚÚ√Ê≈Úª Á∂ Áπ¿πÍÔØ◊ Á∂ «ÚØË «Úæ⁄ «Â¡≈ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ ‹Á «’ «¬√ «Úæ⁄ ≈‹ª
Á∂ Ò¬∆ «˜¡≈Á≈ √Ú≈ÔÂÂ≈ Á∆ Óß◊ ÍzÂæ÷ ±Í «Úæ⁄ È‘∆∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ Í Ô≈Á ÍæÂ Á∂ √Ú±Í ¡Â∂ Ì≈Ù≈ «Úæ⁄
«¬‘ Óß◊ √ÍæÙ‡ «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ∆ ˛Õ

246 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY