Page 235 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ Ó«‘Ò≈ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ Ò¬∆ «√æ«÷¡≈-Ì≈ √’≈ ÚæÒØ∫ √πÂßÂÂ≈ Íz≈ÍÂ∆ Á∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‘∆ Úæ÷-Úæ÷ ÍzØ◊≈Óª ¡Â∂
ÔØ‹È≈Úª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò «√æ«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ «¶◊ √ÏßË∆ ◊À-Ï≈ÏÂ≈ Á± ’È Ò¬∆ ÔÂÈ ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂
‘ÈÕ AIHF Á∆ ≈Ù‡∆ «√æ«÷¡≈ È∆Â∆ ¡Â∂ AIIB Á∆ √ØË ÈÚ∆∫ «√æ«÷¡≈ È∆Â∆ √Ú∆’≈ ’È Á∂ Ï≈¡Á ÂØ∫ «¬È∑ª
ÔÂȪ ˘ «ÚÙ∂Ù ˜Ø «Ó«Ò¡≈ ˛Õ ÈÚ∆∫ «√æ«÷¡≈ È∆Â∆ «Úæ⁄ Ó«‘Ò≈Úª Á∂ «‘æ ≈÷Úª’È Á≈ √ß’ÒÍ ’È Á∂ Ï≈¡Á
’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ «Ú’≈√ Íz«’«¡≈ «Úæ⁄ ÒÛ«’¡ª ¡Â∂ Ó«‘Ò≈Úª Á∆ Ì≈◊∆Á≈∆ Á∂
Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∆ «√æ«÷¡≈ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚͱÈ Ò’Ù ˛Õ √’≈∆ ¡Â∂ ◊À-√’≈∆ ÔÂȪ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ √πÂßÂÂ≈
Íz≈ÍÂ∆ Á∂ Ï≈¡Á Ó«‘Ò≈Úª Á∆ «√æ«÷¡Â Á «Úæ⁄ ¡Ê≈‘ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ AIEA «Úæ⁄ «√Î Ó«‘Ò≈Úª «√æ«÷¡Â
G.C ÍzÂ∆Ù √∆, ‹Ø B@@A «Úæ⁄ ÚæË ’∂ ED.GF ÍzÂ∆Ù ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ

Ó≈Ë«Ó’ ¡Â∂ ¿πµ⁄ «√æ«÷¡≈ (Secondary and Higher Education)
AIE@-EA ÂØ∫ B@@A-@B Âæ’ Ó≈Ë«Ó’ «√æ«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ ¡Ê≈‘ Íz◊Â∆ ‘ج∆ : A. Ó≈Ë«Ó’ ÍæË Á∂ «√æ«÷¡≈
√ß√Ê≈È G.DAF ÂØ∫ ÚæË ’∂ A.CC Òæ÷ ‘Ø ◊¬∆Õ B. Ó≈Ë«Ó’ ÍæË ”Â∂ ÒÛ«’¡ª Á∆ √ß«÷¡≈ AC.C ÍzÂ∆Ù ÂØ∫ ÚæË
’∂ FG.H ÍzÂ∆Ù ”Â∂ Í‘πß⁄ ◊¬∆ ˛Õ
¿πµ⁄ «√æ«÷¡≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ Ú∆ Á∂Ù Íz◊Â∆ Á∂ ÚæÒ ¡◊√ ˛Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ Á∂Ù Á∂ AHE «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈,
DB √Ó-«ÚÙÚ«Ú«Á¡≈Ò≈ ¡Â∂ E √ß√Ê≈È ‘È ‹Ø ¿π⁄ «√æ«÷¡≈ ¿πÍÒæÏË ’≈ ‘∂ ‘ÈÕ Á∂Ù «Úæ⁄ ’≈Ò‹ª Á∆ ’πÒ
√ß«÷¡≈ AA.A@@ ˛Õ Á∂Ù Á∂ √≈∂ «ÚÙÚ«Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ √ß«÷¡≈ GD.AH Òæ÷ ˛ ‹ÁØ∫ «’
¡«Ë¡≈Í’ª Á∆ √ß«÷¡≈ C.DB Òæ÷ ˛Õ

¡Èπ√±«⁄ ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ¡È√»«⁄ ‹È‹≈Â∆¡ª Á∂ Ò¬∆ «√æ«÷¡≈
√øÈ AIHF Á∆ ≈Ù‡∆ «√æ«÷¡≈ È∆Â∆ ¡Â∂ AIIB «Úæ⁄ ¿π√ «Úæ⁄ ’∆Â∂ ◊¬∂ Í«ÚÂÈ Á∂ «‘ Á∂Ù «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈
Á± ’È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ Ï≈Ï «√æ«÷¡≈ ÓΩ’∂ ¿πÍÒæÏË ’≈¿π‰ Á∆ ◊æÒ ’‘∆ ◊¬∆ ˛Õ «¬√ Á∂ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª ÒØ’ª Á∆
«ÚÙ∂Ù ˜±ª ”Â∂ «Ë¡≈È Á∂‰ ˘ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «‹È∑ª È∂ ¡æ‹ Âæ’ «√æ«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ Ï≈Ï Á≈ ‘æ’ Íz≈ÍÂ
È‘∆∫ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄ ¡Èπ√±«⁄ ‹≈Â∆, ¡Èπ√±«⁄ ‹È‹≈Â∆ ¡Â∂ «√æ«÷¡’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ Íæ¤Û∂ ÿæ‡ √ß«÷¡’
√ÓπÁ≈«¬ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂ Ò¬∆ ’πfi Ó‘æÂÚͱÈ ÍzØ◊≈Ó «¬√ Â∑ª ‘È :
A. ¡ß«Ì’ «Ú«Á¡≈Ò≈ ÷ØÒ∑‰ Á∂ «ÈÔÓª «Úæ⁄ «„æÒ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛Õ ‘π‰ C@@ Á∂ √Ê≈È ”Â∂ B@@ ÒØ’ª Á∆
¡≈Ï≈Á∆ Á∂ «¬’ «’ÒØÓ∆‡ Á∂ Á≈«¬∂ «Úæ⁄ «¬’ ¡ß«Ì’ «Ú«Á¡≈Ò≈ ÷Ø«Ò∑¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
B. ¿πµ⁄ ¡ß«Ì’ ÍæË Âæ’ √≈∂ ≈‹ª Á∂ √’≈∆ √’±Òª «Úæ⁄ «‡¿±ÙÈ Î∆√ ÷ÂÓ ’ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛ ¡Â∂
«˜¡≈Á≈Â ≈‹ª «Úæ⁄ ¡Èπ√±«⁄ ‹≈Â∆ ¡Â∂ ¡Èπ√±«⁄ ‹È‹≈Â∆¡ª Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ Í≈· Íπ√Â’ª
Ô±È∆Î≈Ó ¡Â∂ √’±Ò ÏÀ◊ ¡≈«Á Ú∆ Î∆ «ÁæÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
C. «√æ«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ Á∂ Óπæ÷ ÍzØ◊≈Ó, «‹Ú∂∫ «√æ«÷¡≈ Á≈ √ÚÌΩÓ∆’È, ¡≈ÍÃ∂ÙÈ ÏÒÀ’ ÏØ‚, ¡‰¿π⁄≈«’
«√æ«÷¡≈, «˜Ò∑≈ ¡ß«Ì’ «√æ«÷¡≈ ÍzØ◊≈Ó ¡≈«Á ˘ ¡Èπ√±«⁄ ‹≈Â∆ ¡Â∂ ¡Èπ√±«⁄ ‹È‹≈Â∆ Ï‘πÂ∂ ÷∂Âª
«Úæ⁄ ¡ß«Ì’ ¡Ë≈ ”Â∂ ⁄Ò≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ

ÿæ‡ √ß«÷¡≈Úª Á∆ «√æ«÷¡≈
√øÈ AIIB Á∆ √ØË ’ßÓ ÔØ‹È≈ Á∂ ¡Ë∆È AIIC-ID «Úæ⁄ ÁØ ÈÚ∆∫¡ª ’∂∫Á∆ ÔØ‹È≈Úª Ùπ± ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ «¬‘
ÔØ‹È≈Úª √È : A. «√æ«÷¡’ ±Í ÂØ∫ Íæ¤Û∂ ÿæ‡ √ß«÷¡’ª Á∂ Ò¬∆ √ÿÈ ÷∂Â∆ ÍzØ◊≈Ó ¡Â∂ B. ÓÁæ√≈ «√æ«÷¡≈
Á∂ ¡≈Ëπ«È’∆’È Á∂ Ò¬∆ «ÚæÂ∆ √‘≈«¬Â≈ ÔØ‹È≈Õ «√æ«÷¡’ ±Í È≈Ò Íæ¤Û∂ ÿæ‡ «◊‰Â∆¡ª Á∂ Ò¬∆ √ÿÈ ÷∂Â∆
ÍzØ◊≈Ó Á≈ Óπæ÷ ¿πÁ∂Ù «√æ«÷¡’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ Íæ¤Û∂ ¡Â∂ ÿæ‡ √ß«÷¡’ Ï‘πÒ ÷∂Âª «Úæ⁄, «‹æÊ∂ ¡ß«Ì’ ¡Â∂ Ó≈Ë«Ó’
«Ú«Á¡≈«Ò¡≈ Á∂ Ò¬∆ Íz≈Í ‘æÒ È‘∆∫ ˛, ¿πµÊ∂ Ïπ«È¡≈Á∆ «√æ«÷¡≈ „ª⁄≈ ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ √π«ÚË≈Úª ¿πÍÒæÏË ’È≈
˛Õ

ÍzΩÛ «√æ«÷¡≈
AE ÂØ∫ CE √≈Ò≈ Á∆ ¿πÓ Ú◊ Á∂ ¡æ· ’ØÛ «È’Ùª ˘ AIIE Âæ’ ÍÛ∑È-«Ò÷‰ Á≈ ’ßÓ √≈Ë’ «◊¡≈È Á∂ ¿πÁ∂Ù
È≈Ò AIHH «Úæ⁄ ≈Ù‡∆ «√æ«÷¡Â «ÓÙÈ ◊«·Â ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ Ï≈¡Á «Úæ⁄ «¬√ Á≈ Ò’Ù ÚæË ’∂ GE% ÍzÂ∆ÙÂ

228 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY