Page 238 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI
P. 238
«¬’≈¬∆ñF: «√æ«÷¡≈ «ÚÚ√Ê≈
’∆Â∆ ˛Õ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈ Á∂ ≈‘ «Úæ⁄ Í«ÚæÂÂ≈ ¡Â∂ ¡Í«ÚæÂÂ≈ Á∆ ÍÃ≈⁄∆È Ë≈È≈ π’≈Ú‡ ‘∆ ˛Õ «ÚÚ∂’ Á∂ È؇
«Ú’≈√ «Úæ⁄ ËÓ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ √ø√’≈ Â∂ ’Ó’ª‚ π’≈Ú‡ ‘ÈÕ ÍÃÁ ¡Â∂ ◊둉 ¡‘π«Á¡ª Á≈ Â≈ÒÓ∂Ò È‘ƒ
‘Ø √«’¡≈Õ ÍÃøÍ≈, ÍÃÁ ¡‘π«Á¡ª ˘ ⁄≈‘πøÁ∆ ˛ ª ¡≈Ëπ«È’Â≈ ◊둉 ¡‘π«Á¡ª Á∆ ÍπÙ‡∆ ’Á∆ ˛Õ √ÍæÙ‡ ˛
«’ Ì≈ Á∂ ¡≈Ëπ«È’∆’È «Úæ⁄ ’¬∆ π’≈Ú‡ª ‘È ¡Â∂ ¡ÈÍÛ∑Â≈ «¬È∑ª π’≈Ú‡ª Á≈ Ó»Ò ’≈È ˛Õ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫
Á∂Ù «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈ Á≈ ÍÃ⁄≈-ÍÃ√≈ ÚË∂◊≈, ¿π√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¡≈Ëπ«È’∆’È Á∆ Íë’«¡≈ Â∂˜ ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂
«Ú’≈√ ÔØ‹È≈Úª «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ Á∆ Ì≈◊∆Á≈∆ ÚË∂◊∆Õ √≈÷Â≈ Á∂ ÍÃÂ∆Ù Úˉ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¡≈Ëπ«È’∆’È
Á∆ Íë’«¡≈ ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ «Ó«Ò¡≈ ˛Õ
¿πÁ≈‘‰ ¡≈Ú≈‹≈¬∆, ∂Ò, Ó؇, √Û’, √ø⁄≈, ∂«‚˙, √Ó≈⁄≈ ÍæÂ, ÍÃÙ≈√È, «Ú’≈√
ÔØ‹È≈Úª ¡≈«Á È∂ Á∂Ù ˘ ¡≈Ëπ«È’∆’È Á∆ «√æ«÷¡≈ «Úæ⁄ ¡æ◊∂ Úˉ «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù
ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈Õ
«√æ«÷¡≈ ¡Â∂ √ø⁄≈ Á∂ √≈ËȪ Á∂ Â∂˜ ◊Â∆ È≈Ò «Ú’≈√ Á∂ ÎÒ√»Í «Í≥‚ª «Úæ⁄ ÌΩ«Â’ ¡Â∂ √ø√«¥«Â’ Í«ÚÂÈ
‘∆ È‘ƒ ‘Ø ‘∂ ‘È, √◊Ø∫ ÈÚ∂∫ ÓπæÒ, √ÏøË ¡Â∂ «¬æ¤≈Úª Ú∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‘∆¡ª ‘ÈÕ ‘π‰ «Í≥‚ √Ó∂∫ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ÏÁÒ
‘∂ ‘È, ‘π‰ ¿π‘ »Û∆Ú≈Á Á∂ ◊Û∑ È‘ƒ ‘∂Õ «¬‘ √Ì ’πfi «√æ«÷¡≈ Á∂ «Ú¡≈Í’ ÍÃ√≈ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’∆’È Á∆
«√æ«÷¡≈ «Úæ⁄ ¡æ◊∂ Úˉ È≈Ò √øÌÚ ‘Ø √«’¡≈ ˛Õ
√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ ÿ‡’ Á∂ »Í «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈
√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ˘ √øÌÚ Ï‰≈¿π‰ «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈ Ó‘æÂÚÍ»È Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈™Á∆ ˛Õ «√æ«÷¡≈ «¬’ Í≈√∂ «Ú¡’Â∆
Â∂ √Ó≈‹ Á∆¡ª ˜»Âª Á∆ Í»Â∆ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁøÁ∆ ˛ ¡Â∂ È≈Ò ‘∆ ¡«‹‘∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃ⁄≈ ¡Â∂ ÍÃ√≈ Ú∆
’Á∆ ˛ ‹Ø «¬¤πæ’ ‹ª ¡‰«¬¤πæ’ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ¡√ƒ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ «√æ«÷¡≈ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ √ÏøË∆ «Ú⁄≈ª Á«Ó¡≈È ◊«‘≈ √ÏøË ˛Õ «√æ«÷¡≈ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ
«Úæ⁄ ÁØ ÍÃÓπæ÷ ◊æÒª ‘È- A. ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃ⁄≈, B ¿πÈ∑ª «Ú⁄≈ª Á≈ √≈ÂÚƒ’ÈÕ
A. ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃ⁄≈- «√æ«÷¡≈ È≈Ò √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò «¬‘ ˜»∆ ˛ «’ ¡«‹‘∂ «Ú⁄≈ª
Á≈ ÍÃ⁄≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‹Ø Í«ÚÂÈ Á∂ ¡Èπ’»Ò Ú≈Â≈Ú‰ ω≈¿π‰ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È Á∂ √’‰Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ
”Â∂ Ì≈Â∆ «Í≥‚ √ÓπÁ≈«¬ «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈ È≈Ò Ï≈Ò-’«Ò¡≈‰, «√‘ æ«÷¡≈ ¡Â∂ ‹È √ø«÷¡≈ ’ø‡ØÒ √ÏøË∆
«Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃ⁄≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò Ï≈Ò-’«Ò¡≈‰, «√‘ æ«÷¡≈ ¡Â∂ ‹È √ø«÷¡≈ ’ø‡ØÒ √ÏøË∆ «¬¤πæ’
Í«ÚÂÈ «Ò¡≈¿π‰ «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ «ÓÒ∂◊∆Õ ‹∂’ ¡√ƒ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ «’√∂ ÈÚƒ «ÚË∆ ˘ ¡Í‰≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂
‘ª ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∆ ÙÀÒ∆ ˘ ÏÁÒ‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ª ª «¬‘ ˜»∆ ˛ «’ «√æ«÷¡≈ È≈Ò ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª Á≈ ÍÃ⁄≈
’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ª «’ «¬È∑ª Ò¬∆ √‘∆ Ú≈Â≈Ú‰ «Â¡≈ ‘Ø √’∂ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Ò¬∆ ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª Á≈
ÍÃ⁄≈ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ˜»∆ ˛Õ
B. ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª Á≈ √≈ÂÚƒ’È- ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ «ÚË∆¡ª Á∂ ÍÃ⁄≈ ¡Â∂ ÍÃ√≈ «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈ ¿π√ √Ó∂∫ ÚË∂∂
√≈«Ê’ «√æË ‘πøÁ∆ ˛, ‹Á ¿π√ Á≈ √Ú»Í √ø√«¥«Â’ ÍÃøÍ≈Úª Á∂ ¡Èπ’»Ò ‘πøÁ≈ ˛Õ È≈Ò ‘∆ √ÓπÁ≈«¬ Á∂ ÒØ’ «√æ«÷¡≈
ÂØ∫ ‘؉ Ú≈Ò∂ Ò≈Ì ˘ Ú∆ √ÍæÙ‡ ÂΩ ”Â∂ √Ófi‰ «Úæ⁄ √ÓæÊ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ «ÚË∆¡ª Á∆ ¿πÍÔØ◊Â≈
¿π√ √Ó∂∫ ÚË∂∂ ‘πøÁ∆ ˛, ‹Á ¿πÈ∑ª Á≈ √ÓπÁ≈«¬ ÚæÒØ∫ √≈ÂÚƒ’È ’∆Â≈ ‹≈ ¸æ’≈ ‘πøÁ≈ ˛, ‹Á Âæ’ «’√∂ «Ú⁄≈,
«ÚË∆ ‹ª Í«ÚÂÈ È≈Ò ‘؉ Ú≈Ò∂ Ò≈Ì Á≈ √Ú»Í √ÓπÁ≈«¬ Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄ √ÍæÙ‡ È‘ƒ ‘πøÁ≈, ÂÁ Âæ’ ¿π√ Á≈
√≈ÂÚƒ’È È‘ƒ √’Á≈ ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ Á∆ Óπæ÷ «˜øÓ∂Ú≈∆ «’√∂ ÈÚƒ «Ú⁄≈-«ÚË∆ ¡≈«Á È≈Ò ‘؉ Ú≈Ò∂ Ò≈̪ ˘
ÒØ’ª ˘ √ÍæÙ‡ ’È≈ ˛Õ ¡√ƒ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ¡Â∂ «Ú’≈√ √ÏøË∆ «’√∂ Ú∆ ÔØ‹È≈ Á∂ √ÎÒ
‘؉ Á∆ ¿π√ √Ó∂∫ √øÌ≈ÚÈ≈ «‘øÁ∆ ˛, ‹Á «¬‘ √ÍæÙ‡ ‘Ø ‹≈Ú∂ «’ «¬È∑ª È≈Ò ÒØ’ª ˘ ’∆ Ò≈Ì «ÓÒ∂◊≈, «’øÈ≈ Ò≈Ì
«ÓÒ∂◊≈Õ √ÍæÙ‡ ˛ «’ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «Ò¡≈¿π‰ Ò¬∆ «√æ«÷¡≈ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ «ÚË∆¡ª
Á∂ √≈ÂÚƒ’È ˘ √øÌÚ Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ‹∂’ ¡√ƒ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ª «’ √≈‚∆¡ª «Ú’≈√ ÔØ‹È≈Úª √ÎÒ
‘؉ ¡Â∂ Á∂Ù «¬¤πæ’ Ò’Ùª Á∆ «ÁÙ≈ «Úæ⁄ ¡æ◊∂ ÚË∂ ª √≈˘ «√æ«÷¡≈ ˘ √Ó≈‹ Á∂ ¿πÁ∂Ùª ¡Â∂ ˜»Âª Á∂ ¡Èπ»Í
„≈Ò‰≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ ¡«‹‘≈ ‘؉ ”Â∂ ‘∆ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «√æ«÷¡≈ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √øÌÚ ‘Ø √’∂◊≈, È‘ƒ ª ⁄ø◊∂
ÂØ∫ ⁄ø◊≈ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ÔØ‹È≈Úª ¿πÍ∂’«Ù «‘ ‹≈‰◊∆¡ªÕ
LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 231