Page 304 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI
P. 304

«¬’≈¬∆ñG: ËÓ




            ‹ÀÈ ËÓ (Jainism)                                                                    È؇
            Ì≈ «Úæ⁄ ‹ÀÈ ËÓ Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª Á∆ √ø«÷¡≈ @.DB ÍÃÂ∆Ù ˛Õ ¬∆√≈ ÂØ∫ F@@ √≈Ò Í«‘Òª Á≈ √Óª Ì≈ ÚÙ
            Ò¬∆ ‘∆ È‘ƒ, √◊Ø∫ √ø√≈ Á∂ ’¬∆ Á∂Ùª Ò¬∆ Ë≈«Ó’ ¥ªÂ∆ Á≈ √Óª «‘≈ ˛Õ «¬√∂ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ Ì≈ Á∆ ËÂ∆
            ”Â∂ ÁØ Ó‘≈È ÍπÙª È∂ ‹ÈÓ «Ò¡≈Õ «¬‘ √È, Ì◊Ú≈È Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ ¡Â∂ Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË, «¬È∑ª ˘ ¡√ƒ Ì≈ Á∆
            Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ÏΩ«Ë’ ¥ªÂ∆ Á∂ ÓØ„∆ ’«‘ √’Á∂ ‘ªÕ «¬È∑ª ÁØÚª ‘∆ Ó‘≈ÍπÙª È∂ Íπ≈‰∂ «‘øÁ» ËÓ Á∆¡ª Ïπ≈¬∆¡ª
            Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ¡Â∂ ÈÚ∂∫ ËÓª ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈ ‹Ø ‹ÀÈ ËÓ ¡Â∂ ÏπæË ËÓ Á∂ È≈Ó È≈Ò ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
            ‹ÀÈ ËÓ «Úæ⁄ «◊¡≈È ÍÃ≈Í ӑ≈ÂÓ≈Úª, √ø√Ê≈Í’ª, «‹Â∂∫Á∆Ô Ó‘≈ÍπÙª ˘ Â∆Ê’ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Â∆Ê’
            Á≈ ¡Ê ˛-“√ø√≈ √≈◊ Á∂ Í≈-¿πÂ≈‰ Ú≈Ò≈” ‹ÀÈ ËÓ Á∂ ¡Èπ√≈ ‹ÀÈ ËÓ Á∂ BD Â∆Ê’ ‘ج∂ ‘È, Í«‘Ò∂
            Â∆Ê’ «ÚÙÚ Á∂Ú √È, ¿πÈ∑ª Á∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ì≈ ÍÃ≈Ô: ¡√æ«Ì¡≈ ¡Â∂ ÏæÏ √∆Õ ¿πÈ∑ª È∂ ‘∆ ¡√æ«Ì¡≈ √Ó≈‹
            ˘ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ Í«‘Ò≈ Í≈· ÍÛ∑≈«¬¡≈Õ BCÚ∂∫ Â∆Ê’ Í≈ÙÚÈ≈Ê √È ‹Ø «¬’ «¬«Â‘≈«√’ ÓÈπæ÷ √È, ¿πÈ∑ª Á≈
            ¿πÒ∂÷ ÏÃ≈‘Ó‰ √≈«‘ «Úæ⁄ Ú∆ «Ó«Ò¡≈ ˛Õ «¬‘ ’≈Ù∆ È∂Ù ¡ÙÚ√∂È Á∂ ÍπæÂ √ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ Ú∆ G@ √≈Ò Âæ’
            ËÓ ÍÃ⁄≈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ‹ÀÈ √ø«ÿ¡≈ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â∆Õ ¿πÈ∑ª Á≈ ‹ÈÓ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ ÂØ∫ „≈¬∆ √Ω √≈Ò Í«‘Òª
            ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ ÷πÁ Ó‘≈Ú∆ Á∂ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ Ú∆ ¿π√ Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆ √ÈÕ
            BDÚ∂∫ Â∆Ê’ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆
            ‹ÀÈ ËÓ Á∂ BDÚ∂∫ Â∆Ê’ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ √È, √ÍæÙ‡ ˛ «’ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ ‹ÀÈ ËÓ Á∂ √ø√Ê≈Í’ È‘ƒ √È,
            √◊Ø∫ ¿πÈ∑ª ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆ ‹ÀÈ ËÓ ÌÒ∆̪ √ø◊«·Â √∆ ¡Â∂ ‹ÀÈ √øÿª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘Ø ¸æ’∆ √∆Õ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆
            È∂ ª ‹ÀÈ ËÓ «Úæ⁄ √πË≈, Í«ÚÂÈ, √ÚËÈ ¡Â∂ ¿π√ ˘ ÍπÈ √ø◊«·Â ’È Á≈ ’øÓ ’∆Â≈Õ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆
            Á≈ ‹ÈÓ ¬∆√≈ ÂØ∫ ¤∂ √Ω √≈Ò Í«‘Òª «Ï‘≈ Â∂ ’πø‚ ◊Ã≈Ó È≈Ó’ ʪ ”Â∂ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÍÂ≈ Á≈ È≈Ó «√Ë≈Ê
            √∆ ‹Ø ≈‹≈ √ÈÕ Ó‘≈Ú∆ Á≈ «Ú¡≈‘ ÔÙØË≈ È≈Ó’ «¬’ √πøÁ ≈‹’πÓ≈∆ È≈Ò ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ Ó‘≈Ú∆ Á∂ Ï⁄ÍÈ Á≈
            È≈Ó ÚËÓ≈È √∆Õ ¡≈øÌ ÂØ∫ ‘∆ Ó‘≈Ú∆ Á≈ ‹∆ÚÈ ≈‹ Á∆ √«ÓÃÂ∆ ¡Â∂ «ÚÒ≈√Â≈ «Úæ⁄ Ï∆«Â¡≈Õ C@ √≈Ò Á∆
            ¿πÓ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÍÂ≈ Á≈ √Ú◊Ú≈√ ‘Ø «◊¡≈Õ ¡≈øÌ ÂØ∫ ‘∆ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ «⁄øÂÈÙ∆Ò «Ú¡’Â∆ √È ¡Â∂
            ¿πÈ∑ª Á≈ ÓøÈ √ø√≈«’ ◊æÒª «Úæ⁄ È‘ƒ Òæ◊Á≈ √∆Õ ¿πÈ∑ª È∂ «ÍÂ≈ Á∆ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡≈͉∂ Úæ‚∂ ÈøÁ∆ÚËÈ ˘ ≈‹
            √Ω∫Í ’∂ ¿πÈ∑ª ’ØÒØ∫ ¡≈«◊¡≈ ÒÀ ’∂ ◊ë‘ «Â¡≈◊ «ÁæÂ≈ ¡Â∂ «Ì’Ù» ω ◊¬∂, ¿πÈ∑ª È∂ AB √≈Ò Âæ’ ÿØ ÂÍæ«√¡≈
            ’∆Â∆, ÂÍæ«√¡≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹øÏ∆¡≈◊≈Ó Á∂ È∂Û∂ «¬’ ÈÁ∆ Á∂ Âæ‡ ”Â∂ ¿πÈ∑ª “’ÀÚÒÔ” («◊¡≈È) ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈, ÂÁ
            ÂØ∫ ¿πÈ∑ª ˘ “’ÀÚÒ∆È” Á∆ ¿πÍ≈Ë∆ «ÓÒ∆Õ ¿πÈ∑ª È∂ ¡≈͉∆¡ª «¬øÁ∆¡ª ˘ «‹æ «Ò¡≈ √∆Õ ¡ø ¿π‘ “«‹È” ¡÷Ú≈¬∂
            ⁄ø◊≈ ÍÃÁÙÈ ’È ’≈È “Ó‘≈Ú∆” Á∂ È≈Ó È≈Ò ‹≈‰∂ ◊¬∂Õ √Ú≈Ò ¿πµ·Á≈ ˛ «’ ‹Á ÍÙÚÈ≈Ê Á≈ ‹ÀÈ ËÓ
            Í«‘Òª ÂØ∫ ‘∆ ÓΩ‹»Á √∆ ª Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ È∂ ¡≈͉≈ ÈÚª √øÍÃÁ≈«¬ «’™ ⁄Ò≈«¬¡≈? «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ √∆
            «’ «¬È∑ª ÁØÚª «Úæ⁄ «√˪’ ÓÂÌ∂Á √∆Õ ÍÙÚÈ≈Ê È∂ ¡≈͉∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª ˘ ’æÍÛ∂ Í«‘ȉ Á∆ ¡≈«◊¡≈ «ÁæÂ∆
            ‘ج∆ √∆, ‹Á «’ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ «ÏÒ’πÒ È◊È «‘‰ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ∂ √ÈÕ ÍÙÚÈ≈Ê ‹ÀÈ «Ì’Ù» Ò¬∆ ⁄≈ ◊æÒª
            ˘ ˜»∆ √ÓfiÁ∂ ‘È, ¿πµÊ∂ Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ È∂ ¿π√ «Úæ⁄ Í≥‹Úª ÏÑ≈⁄Ô ˘ ‹ØÛ «ÁæÂ≈ √∆Õ Âπ‘≈˘ ¡≈͉∂ ËÓ Á∂
            ÍÃ⁄≈ Ò¬∆ ÂæÂ’≈Ò∆È ≈‹ÚøÙª Á≈ Ï‘π √«‘ÔØ◊ «Ó«Ò¡≈, Âπ√ƒ Òæ◊Ì◊ C@ √≈Ò Âæ’ ¡≈͉∂ ËÓ Á≈ ÍÃ⁄≈
            ’∆Â≈ ¡Â∂ ¡ø GB √≈Ò Á∆ ¿πÓ «Úæ⁄ Í≈Ú≈ È≈Ó’ ʪ ”Â∂ Óπ’Â∆ ÍÃ≈Í ‘ج∆Õ

            ‹ÀÈ ËÓ Á∂ «√˪ (Theories of Jainism)
            ‹ÀÈ ËÓ Á∂ ÍÃÓπæ÷ «√˪ ‘∂· «Ò÷∂ ‘ÈÕ
            A. «ÈÚÂ∆ Ó≈◊- Ó‘≈Ú∆ √Ú≈Ó∆ Á≈ «ÚÙÚ≈√ √∆ «’ «¬‘ √≈≈ √ø√≈ Áπæ÷Ó¬∆ ˛, «Ú¡≈Ê∆ »Í ˛, «¬√ «Úæ⁄
            ÓÈπæ÷ ˜≈ (Ϙπ◊ ¡Ú√Ê≈) ¡Â∂ ÓΩ ÂØ∫ Í∆Û∑ ˛Õ ◊ë‘√Ê∆ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ¿π√ Ò¬∆ ’ج∆ √πæ÷-ÙªÂ∆ È‘ƒ ˛Õ √ø√≈
            «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ √≈≈ ‹∆ÚÈ Ò≈Ò√≈ È≈Ò «ÿ«¡≈ «‘øÁ≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ Á≈ √πæ÷ √ø√≈-«Â¡≈◊ «Úæ⁄ ‘∆ Ù≈«ÓÒ «‘øÁ≈ ˛,
            ¿π√ ˘ √øÍÂ∆, √ø√≈, Í«Ú≈ ¡≈«Á √≈«¡ª Á≈ «Â¡≈◊ ’’∂, √ø√≈ È≈Ò ’ج∆ Ú∆ √ÏøË È≈ æ÷ ’∂ «Ì’Ù» ω
            ’∂ Ìz‘Ó‰ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «ÈÏøË ÓÈπæ÷ Á∆ Óπ’Â∆ ÍÃ≈Í ’ √’Á≈ ˛Õ
            B. ’Ó ¡Â∂ ÍπÈ‹ÈÓ- ‹ÀÈ ËÓ ¬∆ÙÚ ˘ «√ÃÙ‡∆’Â≈ È‘ƒ ÓøÈÁ≈, «’™«’ ¡«‹‘≈ ’È È≈Ò Âª ¿π√
            ˘ √ø√≈ Á∂ Í≈ͪ ¡Â∂ ’π’Óª Á≈ ’Â≈ Ú∆ Óøȉ≈ ÍÚ∂◊≈Õ ‹ÀÈ ËÓ Á∂ ¡Èπ√≈, ÓÈπæ÷ ¡≈͉∂ ’Ó Ò¬∆ ÷πÁ
            «˜øÓ∂Ú≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ Á∂ √πæ÷-Áπæ÷ ¿π√ Á∂ ’Ó ’≈È ‘∆ ‘È ¡Â∂ ‘∂’ ‹∆ÚÈ ˘ ¡≈͉∂ ’Óª Á≈ ÎÒ ÌØ◊‰≈ ‘∆
            ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ ‹◊ «Úæ⁄ «‹øÈ∂ Ú∆ ÍÃ≈‰∆ ‘È, ¿π‘ √Ì ¡≈͉∂-¡≈͉∂ √«⁄ø ’Óª È≈Ò ‘∆ √ø√≈ «Úæ⁄ Ìz‘Ó‰




                                LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY                                                297
   299   300   301   302   303   304   305   306   307   308   309