Page 301 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ÏΩË ËÓ (Buddhism)
ÏΩË ËÓ Á∂ ÍÃÚÂ’ ◊ΩÂÓ ÏπæË √ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∂ ‹ÈÓ Á≈ È≈Ó «√Ë≈Ê √∆Õ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÍÂ≈ ÙÃØËÈ Ù≈«’¡≈ ◊‰≈‹
Á∂ ÍÃË≈È √È, «¬√ Ò¬∆ ÏΩË ˘ Ù≈«’¡≈ ÓπÈ∆ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÏΩË Á≈ ‹ÈÓ EFC ¬∆. ”⁄. ’«ÍÒ Ú√» ’ØÒ
´øÏÈ∆ È≈Ó’ ʪ ”Â∂ ‘Ø«¬¡≈ √∆ ‹Ø È∂Í≈Ò Á∆ Â≈¬∆ «Úæ⁄ √«Ê ˛Õ ÏΩË Á∂ ‹ÈÓ Á∂ √æÂÚ∂∫ «ÁÈ ‘∆ «¬È∑ª Á∆
Ó≈Â≈ Ó‘≈ Ó≈«¬¡≈ Á≈ Á∂‘ªÂ ‘Ø «◊¡≈Õ ¿πÈ∑ª Á≈ Í≈Ò‰-ÍØ√‰ «¬È∑ª Á∆ Ó≈√∆ Ó‘≈ ÍË≈ÍÂ∆ ◊ΩÂÓ∆ È∂ ’∆Â≈,
«‹√ È≈Ò ÙÃØËÈ È∂ «Ú¡≈‘ ’ «Ò¡≈ √∆, ¿πÈ∑ª Á≈ ◊Ø ◊ΩÂÓ √∆, «¬√ Ò¬∆ «¬È∑ª ˘ ◊ΩÂÓ Ú∆ «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ
◊ΩÂÓ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ¡«ÚÙÔÚ’Â≈Úª È∂ Ì«Úæ÷Ú≈‰∆ ’∆Â∆ √∆ «’ ‹ª ª ¿π‘ «Ú«÷¡≈ «◊¡≈È∆ ‘؉◊∂ ‹ª
⁄æ’Ú≈Â∆ Í ’≈ÈÁ∂ÚÒ ¡Â∂ ¿πÁ∂ÂÔ Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ¿π‘ √ø√≈ Á≈ «Â¡≈◊ ’È◊∂Õ ≈‹≈ ÙÃØËÈ È∂ ◊ΩÂÓ
ÏπæË ˘ ÚË∂∂ ÌØ◊-«ÚÒ≈√ «Úæ⁄ æ«÷¡≈ ª «’ ¿π‘ √ø√≈«’ √πæ÷ª Á∂ ¡≈’Ù‰ ÂØ∫ ¡Òæ◊ È≈ ‘Ø √’‰ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
˘ «’√∂ Â∑ª Á∂ Áπæ÷ Â∂ ’Ù‡ ¡ÈπÌÚ È≈ ‘ØÚ∂Õ ¡≈øÌ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ˘ ¡√Â-Ù√Â ⁄Ò≈¿π‰ ¡Â∂ ‘Ø «Ú«Ù¡ª
Á∆ «√æ«÷¡≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ Í ◊ΩÂÓ «¬’æÒ∂ «‘‰≈ Í√øÁ ’Á∂ √È, ¿π‘ ‘ √Ó∂∫ «Ú⁄≈-ÓÈ ¡Â∂ «⁄øÂ≈Ù∆Ò «‘øÁ∂
√ÈÕ «¬√ ’≈È ÙÃØËÈ «⁄ø «‘‰ Òæ◊∂ ¿πÈ∑ª È∂ AF √≈Ò Á∆ ¿πÓ «Úæ⁄ ‘∆ «√Ë≈Ê Á≈ «Ú¡≈‘ ÔÙØË≈ È≈Ó’
√πøÁ ≈‹’πÓ≈∆ È≈Ò ’ «ÁæÂ≈Õ √Ë≈‰ ◊ë‘Ê∆ Á≈ √πæ÷ ÌØ◊ ÒÀ‰ ”Â∂ Ú∆ «√Ë≈Ê Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ ‹∆ÚÈ Á∂ √πæ÷-Áπæ÷
Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ¿πÒfi‰ ÍÀÁ≈ ’Á∆¡ª ‘∆¡ª, ‹Á ’Á∂ Ú∆ ¿π‘ ≈‹ Ó≈◊ ÂØ∫ È◊ ÁÙÈ Ò¬∆ ◊¬∂, ¿πÈ∑ª
˘ ’Ù‡ ‘∆ «Á«√¡≈Õ ¡«‹‘∆¡ª ’¬∆ ’«·È≈¬∆¡ª Á≈ Úȉ ÏπæË √≈«‘ «Úæ⁄ «ÓÒÁ≈ ˛, «‹Ú∂∫ ‹‹ √∆
ÒÀ ’∂ Ϙπ◊, Ø◊∆, «ÓÃÂ’ ¡Â∂ √ø«È¡≈√∆ «¬’ «ÁÈ ◊ΩÂÓ ¡≈≈ÓÁ≈«¬’ ’Ó∂ «Úæ⁄ ¡≈¬∂, ¡≈͉∆ ÍÂÈ∆ ¡Â∂
ÍπæÂ ˘ ȃÁ «Úæ⁄ √πæÂ≈ ¤æ‚ ’∂ BI √≈Ò Á∆ ¿πÓ «Úæ⁄ ◊ë‘ «Â¡≈◊ «ÁæÂ≈Õ ÏπæË √≈«‘ «Úæ⁄ ◊ë‘ «Â¡≈◊ Á∆
«¬√ ÿ‡È≈ ˘ Ó‘≈-«ÚÈ≈Ù’≈∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«◊¡≈È Á∆ ÷Ø‹- √ø«È¡≈√∆ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ◊ΩÂÓ √≈ËÈ≈ «Úæ⁄ Ò∆È ‘Ø ◊¬∂Õ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ÚÀÙ≈Ò∆ Á∂ “¡≈Ò≈
’≈Ò≈Ó” È≈Ó’ ÂÍæ√Ú∆ Á∂ È≈Ò «◊¡≈È ‘≈«√Ò ’È Ò¬∆ ‘∂ Í ¿πÈ∑ª Á∆ «◊¡≈È «‹«◊¡≈√≈ ¿πµÊ∂ ٪ ȑƒ
‘Ø √’∆, ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈‹ ◊ë‘ Á∂ «¬’ ‘Ø ÂÍæ√Ú∆ “¿πÁ’ ≈Ó ÍπæÂ” Á∂ È≈Ò ‘∂, ¿πµÊØ∫ Ú∆ √øÂπÙ‡ È‘ƒ ‘ج∂Õ
«¬È∑ª ÁØÚª ÂØ∫ ◊ΩÂÓ È∂ ÔØ◊ √≈ËÈ≈ ¡Â∂ √Ó≈Ë∆ Ò◊≈¿π‰≈ «√æ«÷¡≈Õ «¬æÊØ∫ ◊ΩÂÓ ¿πÚ∂Ò≈ ◊¬∂ ¡Â∂ ÂÍæ«√¡≈ «Úæ⁄
Ò∆È ‘Ø ◊¬∂Õ «¬æÊ∂ ¿πÈ∑ª ˘ Í≥‹ ÏÃ≈‘Ó‰ √ø«È¡≈√∆ Á≈ √≈Ê «Ó«Ò¡≈Õ ÂÍæ«√¡≈ ’Á∂ ‘ج∂ ¿πÈ∑ª ˘ ¤∂ √≈Ò ‘Ø ◊¬∂
ÍÃø» √≈ËÈ≈ «Úæ⁄ √ÎÒÂ≈ ‘æÊ È≈ Òæ◊∆Õ ¡«‹‘≈ Óøȉ≈ ˛ «’ È◊ Á∆¡ª ’πfi «¬√Â∆¡ª «¬’ «ÁÈ ◊∆ ◊≈™Á∂
‘ج∂ ¿πµËØ∫ Òøÿ∆¡ª, «‹æÊ∂ ◊ΩÂÓ ÂÍæ«√¡≈ «Úæ⁄ Ò∆È √È, «¬√Â∆¡ª ÚæÒØ∫ ‹Ø ◊∆ ◊≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ √∆, ¿π√ Á≈
√≈ ¡øÙ ‘∂· «Ò«÷¡≈ √∆: ““Ú∆È≈ Á∂ Â≈«¡ª ˘ «„æÒ≈ È≈ ¤æ‚Ø, «„æÒ≈ ¤æ‚ Á∂‰ È≈Ò ¿πÈ∑ª ”⁄Ø∫ √π∆Ò≈ √π È‘ƒ
«È’Ò∂◊≈ Â≈«¡ª ˘ «¬øÈ≈ ’æ√Ø Ú∆ È≈ «’ ¿π‘ ‡πæ‡ ‹≈‰””
◊ΩÂÓ Á∂ «ÁÒ ˘ «¬√ ◊∆ Á∂ Ì≈Úª È∂ ÍÃÌ≈«Ú ’∆Â≈Õ ¿πÈ∑ª È∂ ÌØ‹È ◊둉 ’ «Ò¡≈Õ ‘π‰ ¿πÈ∑ª È∂ «¬√ ◊æÒ ˘
√Ó«fi¡≈ «’ «’√∂ Ú∆ ◊æÒ Á∆ «‹æÁ ·∆’ È‘ƒÕ ¿πÈ∑ª È∂ ¤Ø‡≈ √Â≈ ¡Í‰≈«¬¡≈Õ ◊ΩÂÓ «Úæ⁄ «¬‘ Í«ÚÂÈ Á∂÷
’∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ÏÃ≈‘Ó‰ √≈Ê∆ ¿πÈ∑ª Á≈ √≈Ê ¤æ‚ ’∂ «Ù∆ÍÂÈ ⁄Ò∂ ◊¬∂Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ◊ΩÂÓ ◊Ô≈ ‹≈ ’∂ Úæ‡ Áæ÷Â
Á∂ ‘∂·ª √Ó≈Ë∆ ”⁄ Ò∆È ‘Ø ◊¬∂Õ «¬√ Ú≈ ¿πÈ∑ª È∂ √˜≈ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∆ √∆ «’ ‹Á Âæ’ «◊¡≈È Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ È‘ƒ
‘ØÚ∂◊∆, ÂÁ Âæ’ √Ó≈Ë∆ «Úæ⁄ Ò∆È ‘∆ «‘‰◊∂Õ √æ «ÁÈ ¡Â∂ √æ ≈ª «È«ÚÿÈ ÂÍæ«√¡≈ ’∆Â∆Õ ¡æ·Ú∂∫ «ÁÈ
ÚÀ√≈÷-Í»«ÈÓ≈ ˘ ¿πÈ∑ª ˘ «◊¡≈È Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ‘ج∆Õ «¬√ «◊¡≈È Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ È≈Ò ¿πÈ∑ª Á≈ Í»≈ √∆ ÍÃ’≈ÙÓ≈È
‘Ø «◊¡≈Õ ¿πÈ∑ª ˘ “√øÏØË∆” Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ‘ج∆Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ¿π‘ “ÂÊ≈◊” ¡Â∂ “ÏπæË” ¡÷Ú≈¬∂Õ ÏπæË ÍÃ≈ÍÂ∆ ’≈È ◊Ô≈
“ÏπæË ◊Ô≈” ¡Â∂ “ÏπæË Áæ÷”, «‹√ ‘∂·ª «◊¡≈È Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ‘ج∆ “ÏπæË Áæ÷ ¡÷Ú≈¬∂” Ì≈ «Úæ⁄ ÏπæË ËÓ ˘
Óøȉ Ú≈«Ò¡ª Á∆ ’πÒ ‹È√ø«÷¡≈ @.GI ÍÃÂ∆Ù ˛Õ
«◊¡≈È Á≈ «Ú⁄≈- ÏπæË ◊Ô≈ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ÏπæË È∂ ¡≈͉≈ ¿πÍÁ∂Ù ÂÍæ«√¿» ¡Â∂ Ó«Ò’ È≈Ó’ ÁØ Ïø‹≈«¡ª ˘
«ÁæÂ≈Õ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡≈͉∂ «◊¡≈È ˘ ‹È-√Ë≈‰ Âæ’ Í‘πø⁄≈¿π‰ Ò¬∆ ◊Ô≈ ÂØ∫ ⁄æÒ ’∂ √≈È≈Ê Í‘πø⁄∂, √≈È≈Ê
«Úæ⁄ ¿πÈ∑ª È∂ Í≥‹ ÏÃ≈‘Ó‰ √≈Ê∆ «ÓÒ ◊¬∂ ‹Ø ¿πÈ∑ª ˘ ¿πÚ∂Ò≈ ÂØ∫ ¤æ‚ ◊¬∂ √ÈÕ Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË È∂ ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈͉∂
«◊¡≈È Á∆ ËÓ Á∂ »Í «Úæ⁄ Á∆’Ù≈ «ÁæÂ∆Õ ÏπæË √≈«‘ «Úæ⁄ «¬√ ÿ‡È≈ ˘ “ËÓ ⁄æ’ Í«ÚÂÈ” Á∂ È≈Ó È≈Ò
‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ √≈È≈Ê Á∂ ÏπæË ÷πÁ ’ªÙ∆ ◊¬∂ ¡Â∂ «◊¡≈È Á≈ ÍÃ⁄≈ ’È Òæ◊∂Õ «¬æÊ∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª Á∆
√ø«÷¡≈ F@ Á∂ ’∆Ï ‘Ø ◊¬∆, ÂÁ ¿πÈ∑ª È∂ √øÿ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â∆Õ ¡≈ÍÓ∂ ÏπæË √øÿª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó «Úæ⁄ BE ÍÃÂ∆ÙÂ
Âæ’ ¡≈͉∂ ËÓ Á≈ Í⁄≈ ’∆Â≈Õ ÏπæË È∂ √Ë≈‰ ÏØÒ⁄≈Ò Á∆ Ì≈Ù≈ ˘ ¡Í‰≈«¬¡≈Õ ¿»⁄-È∆⁄ ¡Â∂ ‹≈Â-Í≈ Á∆
Ì≈ÚÈ≈ ÂØ∫ Í∑∂ ‘‡ ’∂ √≈«¡ª ˘ ¿πÍÁ∂Ù «ÁæÂ≈Õ H@ √≈Ò Á∆ ¿πÓ «Úæ⁄ ’πÙ∆È≈≈ (◊Ω÷Íπ Á∂ È∂Û∂) È≈Ó’ √Ê≈È
”Â∂ Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË È∂ ¡≈͉≈ √∆ «Â¡≈◊ «ÁæÂ≈Õ «¬√ ÿ‡È≈ ˘ ÏπæË ËÓ «Úæ⁄ “Ó‘≈ ÍÃ∆«ÈÚ≈È” ’«‘øÁ∂ ‘ÈÕ

294 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY