Page 303 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ √ÓÔ’ √«ÓÃÂ∆ ˛Õ (viii) √ÓÔ’ √Ó≈Ë∆- ≈◊-Ó≈Û∂ ÚÂ∆∂ ¡Â∂ ÁøÂÔ-«ÚÈ≈Ù ÂØ∫ «‘ ‘Ø ’∂ «⁄øÂ≈ ˘ «¬’≈◊
’È≈ ‘∆ √ÓÔ’ √Ó≈Ë∆ ˛Õ ÏØË ÿØÙ Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó≈Ë∆ ’πÙÒ «⁄æ Á∆ «¬’≈◊Â≈ ˛Õ
ÓæË Ó≈◊- Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË È∂ Áπæ÷ª ÂØ∫ Óπ’Â∆ Í≈¿π‰ Ò¬∆ ¡Ù‡≈«◊’ Ó≈◊ Áæ«√¡≈, ¿π‘ ÙπæË ⁄«æÂ ”Â∂ ¡Ë≈« √∆,
«¬√ «Úæ⁄ È≈ ª ÚË∂∂ √∆«’ ’Ù‡ ¡Â∂ ’Ò∂Ù √Ó∂ ÚË∂∂ √÷ ÂÍæ«√¡≈ ˘ √‘∆ Áæ«√¡≈ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «˜¡≈Á≈
ÌØ◊‰ Ú≈Ò∂ ‹∆ÚÈ ˘ Ó»Ò »Í «Úæ⁄ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ¡Â∆¡ª Á∂ «Ú⁄’≈Ò≈ √Â≈ ˛Õ «¬√ ’≈È ‘∆ «¬√ ˘ ÓæË Ó≈◊
(ÓæË ÍÃÂ∆ÍÁ≈) Ú∆ «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√ Á≈ √‘∆ »Í «Úæ⁄ Í≈Ò‰ ’’∂ ÓÈπæ÷ Óπ’Â∆ ÚæÒ ÚæËÁ≈ ˛Õ
(III) Á√ Ù∆Ò- Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË È∂ ¡≈͉∆¡ª «√æ«÷¡≈Úª «Úæ⁄ ÈÀ«Â’Â≈ ¡Â∂ Ù∆Ò ˘ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈Õ ÏπæË È∂
¡≈͉∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª ˘ ÓÈ, ¥Ó ¡Â∂ Ú⁄È Á∆ Í«ÚæÂÂ≈ æ÷‰ ”Â∂ ÚË∂∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ ¿πÈ∑ª È∂ ‘∂·ª «Ò÷∂ Á√
ÈÀ«Â’ ⁄«æÂª Á≈ Í≈Ò‰ √‘∆ Áæ«√¡≈ : (A) √æ⁄ ÏØÒ‰≈, (B) «‘ø√≈ È≈ ’È≈, (C) ⁄Ø∆ È≈ ’È≈, (D) ˜» ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ ÍÃ≈Í ȑƒ ’È≈, (E) ÌØ◊ «ÚÒ≈√ ÂØ∫ Á» «‘‰≈, (F) Èæ⁄‰-◊≈¿π‰ Á≈ «Â¡≈◊ ’È≈, (G) ’π√Ó∂Ô
ÌØ‹È È≈ ’È≈, (H) √π◊ø«Ë ÍÁ≈ʪ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò È≈ ’È≈, (I) ’ØÓÒ ⁄∆˜ Á≈ «Â¡≈◊ ’È≈ ¡Â∂ (A@)
≈◊-’≈«ÓÈ∆-’ø⁄È Á≈ «Â¡≈◊ ’È≈Õ
(IV) Ú∂Áª Á∆ ÍÃÓ≈«‰’Â≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ È≈ ‘؉≈- Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË ¡øË-«ÚÙÚ≈√∆ È‘ƒ √È, ¿πÈ∑ª È∂ Ú∂Áª Á∆ ÍÃÓ≈«‰’Â≈
«Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ È≈ ‘؉≈ ÍÃ◊‡ ’∆Â≈Õ «¬‘ Ú∂Áª ˘ ¡≈÷∆ √æ⁄ Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ú∆’≈ ’È Ò¬∆ «Â¡≈ È‘ƒ √ÈÕ
ÏπæË ËÓ ¬∆ÙÚ ˘ «√ÃÙ‡∆ Á≈ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ «ÈÓ≈Â≈ È‘ƒ ÓøÈÁ≈, «’™«’ «¬‘ ËÓ Ú∂Áª Á∆ ÍÃÓ≈«‰’Â≈ «Úæ⁄
«ÚÙÚ≈√ È‘ƒ æ÷Á≈Õ
(V) ¡È≈ÂÓÚ≈Á- Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË È∂ È≈ «¬‘ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «’ ¡≈ÂÓ≈ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «¬‘ ¡≈ÂÓ≈ È‘ƒ ˛Õ Óπæ÷ ÂΩ
”Â∂ ÏπæË È∂ ¡≈ÂÓ≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «ÚÚ≈Á ’È ÂØ∫ ‘∆ «¬È’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ «¬‘∆ Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË ¡≈ÂÓ≈ ˘ √Ú∆’≈
’Á∂ ª ÓÈπæ÷ ˘ ÷πÁ ¡≈͉∂ ’ØÒØ∫ ‘∆ ¡≈Ù≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‹Ø «’ Áπæ÷ Á≈ Óπæ÷ ’≈È ˛Õ ‹∂’ ¿π‘ ¡≈ÂÓ≈ ˘ ¡√Ú∆’≈
’Á∂ ª ÓÈπæ÷ «¬‘ «Ú⁄≈ ’’∂ ’∆ ÓΩ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ó∂≈ ’πfi Ú∆ È‘ƒ ‘∂◊≈, Ó≈È«√’ Ú∂ÁÈ≈ ÂØ∫ ◊ë‘Ê ‘؉≈,
«¬‘∆ ’≈È ˛ «’ Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË «¬√ «ÚÚ≈Á «Úæ⁄ ·∆’ È‘ƒ √ÓfiÁ∂ √ÈÕ
(VI) ¥ÓÚ≈Á- Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË Á≈ ’«‘‰≈ √∆ «’ ‹Ø ÓÈπæ÷, «‹‘Û∂ ’Ó ’Á≈ ˛, ¿π‘∆ ÈÂ∆‹∂ ¿π√ ˘ Ìπ◊‰∂ ÍÀ∫Á∂
‘ÈÕ Óπæ÷ Á≈ «¬‘ ÒØ’ ¡Â∂ ÍÃÒØ’ ¿π√ Á∂ ’Ó ”Â∂ «ÈÌ ˛Õ ¿π‘ ÓÈπæ÷ ÚæÒØ∫ ÓÈ, Ú⁄È ¡Â∂ ’≈«¬¡≈ ÂØ∫ ’∆Â∆
◊¬∆ ’Ø«ÙÙ ˘ ’Ó ÓøÈÁ∂ √ÈÕ «¬‘ ’Ó ‘∆ √πæ÷ ‹ª Áπæ÷ Á≈ ’≈È ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
(VII) ÍπÈ‹ÈÓ- Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË ¥ÓÚ≈Á «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ æ÷Á∂ √È, ¿π‘ «¬√ ◊æÒ ˘ √Ú∆’≈ ’Á∂ √È «’ ’Óª
Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∆ ÓÈπæ÷ Á≈ ÍπÈ‹ÈÓ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¥Ó ÎÒ ¡Â∂ ÍπÈ‹ÈÓ «Úæ⁄ ◊«‘≈ √ÏøË ˛Õ Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË Á∂ ¡Èπ√≈
ÍπÈ‹ÈÓ ‘ø’≈ Á≈ ‘πøÁ≈ ˛, ¡≈ÂÓ≈ Á≈ È‘ƒ, «‹√ √Ó∂∫ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª ¡Â∂ Ú≈√È≈Úª ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª
‘È, ÓÈπæ÷ ÍπÈ‹ÈÓ Á∂ ¡≈¿π‰-‹≈‰ Á∂ ⁄æ’ ÂØ∫ Óπ’ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
(VIII) «ÈÚ≈È- «¬√ ËÓ Á≈ Óπæ÷ Ò’Ù «ÈÚ≈È ÍÃ≈Í ˛ “«ÈÚ≈È” ÙÏÁ Á≈ Ù≈Ï«Á’ ¡Ê ˛ “Ïπfi≈¿π‰≈”Õ
Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË Á≈ ’«‘‰≈ √∆ «’ ÓÈπæ÷∆ ÓÈ «Úæ⁄ ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈Ò∆ «¬æ¤≈, Ò≈Ò√≈ ‹ª Ú≈√È≈ Á∆ ¡æ◊ ˘ Ïπfi≈ Á∂‰
”Â∂ ‘∆ «ÈÚ≈È ÍÃ≈Í √øÌÚ ˛Õ «ÈÚ≈È Á≈ ¡Ê ˛ ‹ÈÓ-ÓÈ Á∆ √«ÊÂ∆ ÂØ∫ Óπ’Â∆ ÍÃ≈Í ’È≈ ¡Â∂ Óπ’Â∆
˘ ÍÃ≈Í ’È≈Õ
(IX) ÍÃÂ∆ Âæ √ÓπÂÍ≈Á- ÏπæË ËÓ ’≈ÈÚ≈Á∆ ˛, ÍÃÂ∆ Âæ Á≈ Ì≈Ú ˛ “«¬È∑ª Á∂ ‘؉ È≈Ò” ¡Â∂ √ÓπÂÍ≈Á Á≈ ÂæÂ
“«¬‘ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ≈ ˛” ¡Â∂ “«¬È∑ª Á∂ ‘؉ È≈Ò «¬‘ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ≈ ˛” Ô≈È∆ «’√∂ ’≈È ’ج∆ Ú∆ ◊æÒ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ Á»√∂
ÙÏÁª «Úæ⁄, «¬√ ˘ “’øÓ-’≈È «ÈÔÓ” Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ ÏπæË ËÓ Á∂ Ó»Ò ¿πÍÁ∂Ùª «Úæ⁄Ø∫ «¬’ ˛Õ
(X) ¤«‰’Ú≈Á- ÏπæË ÁÙÈ ¤«‰’Â≈ ¡Â∂ Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ æ÷Á≈ ˛Õ ¤«‰’Ú≈Á Á∆ ¿πÂÍÂ∆ ÍÃÂ∆
Âæ √ÓπÂÍ≈Á ÂØ∫ ÓøÈ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ‹◊ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ «Èæ ȑƒ ˛, «¬È∑ª Á∆ √πÂøÂ √æÂ≈ È‘ƒ ˛Õ «¬‘
ÁØÚ∂∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò ¡Â∂ È≈ÙÚ≈È ‘ÈÕ ÏπæË Á≈ Óøȉ≈ √∆ «’ √ø√≈ Í«ÚÂÈÙ∆Ò ˛, √ø√≈ Á∆ ‘∂’ Ú√»
«Úæ⁄ «Óø‡-«Óø‡ ”Â∂ Í«ÚÂÈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬‘ Í«ÚÂÈ ‹È-√Ë≈‰ ˘ ‘ √Ó∂∫ «Á÷≈¬∆ È‘ƒ «ÁøÁ≈, «‹Ú∂∫ ÈÁ∆
Á≈ ÍÃÚ≈‘ ÏÁÒ‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ ¿π√∂ Â∑ª ‘∆ «Á÷≈¬∆ «ÁøÁ≈ ˛Õ
Ó‘≈ÂÓ≈ ÏπæË Á∂ «ÈÓ≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÏπæË ËÓ Úæ÷-Úæ÷ √øÍÃÁ≈Úª «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ «◊¡≈-‹Ø ÍÃøÍ≈◊ ÏπæË Á∂ «ÈÔÓª
˘ ÓøÈÁ∂ √È “√ÊÚ∆” ¡÷Ú≈¬∂ ‹Ø «ÈÔÓª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √È, ¿π‘ “Ó‘≈ √≈«Ê◊” ¡÷Ú≈™Á∂Õ

296 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY