Page 343 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ B. √æ«Ì¡Â≈ √≈ËÈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ «’ ¡√∆∫ √æ«Ì¡Â≈ Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ Ú√±¡ª ˘ ¡≈͉∆¡ª
Úæ÷-Úæ÷ ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ ’È Á∂ Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò «Úæ⁄ «Ò¡≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ
C. √æ«Ì¡Â≈ «Úæ⁄ Â∂˜∆ È≈Ò Í«ÚÂÈ ‘πßÁ≈ ˛Õ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ √ßÍ’ √≈‚∂ Ï≈‘∆ ‹∆ÚÈ È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛, «¬√
Ò¬∆ √≈‚∂ Í«ÚÂÈ ‘Ø Ú∆ «˜¡≈Á≈ Â∂˜∆ È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ ˜±ª Úæˉ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ¿πÈ∑ª Á∆ ͱÂ∆
’È Á∂ Ò¬∆ √≈ËȪ Á∆ ÷Ø‹ «Úæ⁄ ؘ ‘∆ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ ÈÚ∂∫ Âæª Á≈ ⁄ÓÂ’≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ
D. √æ«Ì¡Â≈ Íz◊Â∆Ù∆Ò ˛Õ √æ«Ì¡Â≈ ‘Ó∂Ù≈ ¡æ◊∂ ÚæÒ ÚæËÁ∆ ˛, «Íæ¤∂ È‘∆∫ ‘‡Á∆Õ

¿πÁ≈‘‰ Ó؇ ’≈ Á∂ Ï≈¡Á ‘Ú≈¬∆ ‹‘≈˜ Á≈ ‘∆ ⁄ÓÂ’≈ ‘πßÁ≈ ˛ È≈ «’ √≈¬∆’Ò Á≈Õ

E. √æ«Ì¡Â≈ «¬’ ʪ ÂØ∫ Á±√∂ ʪ ”Â∂ ¡√≈È∆ È≈Ò ÎÀÒÁ∆ ˛Õ «’™«’ √æ«Ì¡Â≈ «Úæ⁄ ¿πÍÔØ◊Â≈ Á≈ Âæ Ù≈«ÓÒ
‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÍÔØ◊Â≈ «Úæ⁄ ¡≈’«Ù ‘Ø ’∂ ÒØ’ ¿π√ ˘ ‹ÒÁ∆ ‘∆ ¡≈͉≈ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ «¬‘∆ ’≈È ˛
«’ ‹∂’ ¡æ‹ ’ج∆ ÓÙ∆È ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ⁄ÓÂ’≈ ‘ØÚ∂ ª ’πfi ‘∆ «ÁȪ «Úæ⁄ ¿π‘ Ì≈Â, ‹≈Í≈È ¡Â∂
Í≈«’√Â≈È ÚæÒØ∫ ¡ÍÒ≈¬∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ
√ß√«¥Â∆ ¡Â∂ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ Í≈√«ÍÃ’ √ÏßË (Relation between Culture and Civilization)
√ß√«¥Â∆ ¡Â∂ √æ«Ì¡Â≈ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Á∂ ÁØ Ó‘æÂÚͱÈ Íæ÷ª Á∂ «Ú⁄≈ Íz◊‡≈™Á∂ ‘ÈÕ ¡√Ò «Úæ⁄ «¬‘ ’ÊÈ
·∆’ ‘∆ ˛ «’ ““‹Ø ’πfi ¡√∆∫ ‘ª ¿π‘ √ß√«’zÂ∆ ˛ ¡Â∂ ‹Ø ’πfi √≈‚∂ ’ØÒ ˛ ¿π‘ √≈‚∆ √æ«Ì¡Â≈ ˛Õ”” ¿πµÍÒ∂ ÂΩ ”Â∂
«¬‘ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ √ß√«¥Â∆ ¡Â∂ √æ«Ì¡Â≈ «Úæ⁄ ’¬∆ ¡ßÂ ‘È Í ¡√Ò «Úæ⁄ ¡ßÂ ÂØ∫ «’Â∂ «˜¡≈Á≈
«¬È∑ª ÁØȪ «Úæ⁄ Í≈√«ÍÃ’ √ÏßË ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ «¬’ «’√≈È ÈÚª ‘æÒ ⁄Ò≈¿π‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ¿π√ Á∆
ͱ‹≈ ’Á≈ ˛Õ ¿π√∂ Â∑ª ÓÒ≈‘ «’ÙÂ∆ ˘ ÈÁ∆ «Úæ⁄ ÂÀÈ ÂØ∫ Í«‘Òª ÈÁ∆ ¡Â∂ «’ÙÂ∆ ÁØȪ ˘ ‘∆ ͱ‹Á≈ ˛Õ
«’ÙÂ∆ ‹ª ‘æÒ √æ«Ì¡Â≈ ˛ ‹ÁØ∫ «’ ͱ‹≈ √ß√«¥Â∆ ˛ Í «’√≈È ‹ª ÓÒ≈‘ Á∂ «¬√ √≈∂ ’ßÓª «Úæ⁄Ø∫ √ß√«¥Â∆ ¡Â∂
√æ«Ì¡Â≈ Á∂ «¬È∑ª Âæª ˘ ¡√∆∫ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ È‘∆∫ ’ √’Á∂Õ √ß√«¥Â∆ ¡Â∂ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ Í≈√«ÍÃ’ √ÏßË ¡æ◊∂
«Ò÷∆¡ª «ÚÚ∂⁄È≈Úª È≈Ò ‘Ø «˜¡≈Á≈ √ÍæÙ‡ ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈ :
A. √æ«Ì¡Â≈ √ß√«¥Â∆ Á∆ Ú≈‘’ ˛ ¡Â∂ «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ «’ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ Âæ √ß√«¥Â∆ ˘ Í∆Û∑∆ Á Í∆Û∑∆
ÏÁÒ≈¡ ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ◊ªË∆ ‹∆ Á∂ «Ú⁄≈ª ˘ Íπ√Â’ «Úæ⁄ ¤≈Í
’∂ æ÷ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ Íπ√Â’ Á∂ ±Í «Úæ⁄ (‹Ø √æ«Ì¡Â≈ Á≈ «¬’ Âæ ˛) ◊ªË∆ ‹∆ Á∂ «Ú⁄≈ ( ‹Ø
√ß√«¥Â∆ Á≈ «¬’ Âæ ˛) ’¬∆ Í∆Û∑∆¡ª Âæ’ Ï‰∂ «‘‰◊∂∂Õ
B. √æ«Ì¡Â≈ √ß√«¥Â∆ Á∂ Íz⁄≈ (propaganda) «Úæ⁄ ÓÁÁ ’Á∆ ‘À- ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹∂’ ¡√∆∫ ◊ªË∆
‹∆ Á∆ ¡«‘ß√≈ Á∆ Ú≈‰∆ (√ß√«¥Â∆) ˘ ÁπÈ∆¡ª Á∂ ’ØÈ∂-’ØÈ∂ «Úæ⁄ Í‘πß⁄≈¿π‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ª ª «¬‘ ’ßÓ
√æ«Ì¡Â≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Âæª-¡≈¿π‰ ‹≈‰ Á∂ √≈ËÈ, ¤≈Í≈÷≈È≈, ∂«‚˙, «√È∂Ó≈ ¡≈«Á Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
C. √æ«Ì¡Â≈ √ß√«¥Â∆ Á≈ Ú≈Â≈ÚÈ ˛Õ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬’ «ÚÙ∂Ù Ú≈Â≈ÚÈ Á≈
«ÈÓ≈‰ ‘πßÁ≈ ˛ «‹√ Á∂ ¡Èπ√≈ √ø√«¥Â∆ ˘ ¡≈͉≈ ’πfi È≈ ’πfi ¡Èπ’»Ò ˜» ‘∆ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ Á»√∂
ÙÏÁª «Úæ⁄ √æ«Ì¡Âª ”⁄ Í«ÚÂÈ ‘؉ È≈Ò ¿π√ Á≈ ’πfi È≈ ’πfi Í«Ú≈ √ø√«¥Â∆ ”Â∂ ˜» ÍÀ∫Á≈ ˛Õ
¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ¡æ‹ ÓÙ∆Ȫ Á∂ ⁄ÓÂ’≈ª Á∂ ÎÒ√»Í ¿πÁÔØ◊ ËøÁ∂, ÚÍ≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∂
‘Ø Íæ÷ª «Úæ⁄ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ◊Â∆ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í √≈‚≈ ‹∆ÚÈ Ï‘π ‘∆ «Ú¡√Ê
‘Ø «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ √ø√«¥«Â’ Âæª ˘ Ú∆ ¡Èπ’»Ò ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, «‹È∑ª «Ú¡≈‘ √ø√’≈ª
«Úæ⁄ Í«‘Òª G-H ÿø‡∂ Òæ◊Á∂ √È, ‘π‰ ¿πÈ∑ª Á≈ √Óª ’≈Î∆ ÿæ‡ ‘Ø «◊¡≈ ˛Õ
∂
∂
ø
æ
Ã
D. √√«¥«Â’ √«Ì¡Â≈ Á∆ «ÁÙ≈ «ÈË≈« ’Á∆ ˛Õ √≈‚≈ ‹∆ÚÈ ¡Â «ÚÚ‘≈ √≈‚ ¡≈ÁÙª, ÓÒª, ÍÊ≈Úª,
π
æ
ËÓ ¡≈«Á È≈Ò ’≈Î∆ ÍÃÌ≈«Ú ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «¬È∑ª Á≈ ÍÃÌ≈Ú √æ«Ì¡Â≈ Á≈ «ÁÙ≈ «ÈË≈‰ «Úæ⁄
Ú∆ Ó‘æÂÚÍ»È ‘πøÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’≈÷≈È∂ «Úæ⁄ ¡√ƒ «‹¿»∫Á∂ «‘‰ Ò¬∆ ˜»∆ Ú√»¡ª ˘
«Â¡≈ ’ √’Á∂ ‘ª, ÌØ◊-«ÚÒ≈√ Á∆¡ª Ú√»¡ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’ √’Á∂ ‘ª ¡Â∂ ÔπæË √Ó◊∆ Á≈ Ú∆
Í √≈‚∂ ’≈÷≈È∂ «Úæ⁄ ¡√Ò ”⁄ ’∆ «Â¡≈ ‘ØÚ∂◊≈, ¿π√ Á≈ ÎÀ√Ò≈ √≈‚∆ √ø√«¥Â∆ ‘∆ ’Á∆ ˛Õ «¬√
Â∑ª √ÍæÙ‡ ˛ «’ √ø√«¥Â∆ √æ«Ì¡Â≈ ‘∆ «ÁÙ≈ «ÈË≈« ’Á∆ ˛Õ
336 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY