Page 244 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA@: √Ó-¿πÂÍ≈Á Ú¥

Á∂ Ò¬∆ Úæ÷-Úæ÷ √≈ËȪ Á∆ ˜± ‘πßÁ∆ ‘ÀÕ «¬È∑ª √≈ËȪ Á≈ «¬’ Á±√∂ Á∂ Ò¬∆ ÍzÂ∆√Ê≈ÍÈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ È؇
˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ A@@ ÿÛ∆¡ª Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ Í±ß‹∆ I@ «¬’≈¬∆¡ª ¡Â∂ «Ó‘È Á∆¡ª A@ «¬’≈¬∆¡ª Á∆
√‘≈«¬Â≈ È≈Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ÿÛ∆¡ª Á∆ «¬√ √ß«÷¡≈ ¡Â∂ A@@ ÿÛ∆¡ª Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ Í±ß‹∆ ¡Â∂ «Ó‘ÈÂ
Á∂ Á±√∂ √ß‹Ø◊ª «‹Ú∂∫ ͱߋ∆ Á∆¡ª F@ «¬’≈¬∆¡ª ¡Â∂ «Ó‘È Á∆¡ª B@ «¬’≈¬∆¡ª ‹ª ͱߋ∆ Á∆¡ª D@ «¬’≈¬∆¡ª
¡Â∂ «Ó‘È Á∆¡ª C@ «¬’≈¬∆¡ª È≈Ò Ú∆ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ‹∂’ ’πÒ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ Ï≈Ï Ó≈Â≈ ÍÀÁ≈ ’È
Á∂ Ò¬∆ ÁØ √≈ËȪ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ √ß‹Ø◊ª ˘ «¬’ Ú’z Á∂ ±Í «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ ‹≈ ‹≈Ú∂ ª ¡«‹‘∆ Ú¥ ˘ √Ó-¿πÂÍ≈Á
Ú¥ (Isoquant or Iso-product Curve) «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ √Ó ¿πÂÍ≈Á Ú¥ ¿π‘ Ú¥ ˛ ‹Ø ¿πÂÍ≈Á √≈ËȪ Á∂
Úæ÷-Úæ÷ √ßÌÚ √ß‹Ø◊ ˘ Íz◊‡ ’Á∆ ˛ «‹È∑ª È≈Ò √Ó≈‹ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ ‘πßÁ≈ ˛Õ (Isoquant curve is that
curve which shows the different possible combinations of two factor inputs yielding the same
amount of output.) √Ó-¿πÂÍ≈Á Ú’zª ˘ Ï≈Ï ¿πÂÍ≈Á (Equal Product) ‹ª √Ó-¿πÂÍ≈Á (Iso-product)
‹ª ¿πÂÍ≈Á ‡√ÊÂ≈ Ú¥ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ (Production Indifference Curve is that curve which shows
the different possible combinations of two factor inputs yielding the same amount of output.) √Ó
¿πÂÍ≈ÁÈ Â‡√ÊÂ≈ Ú¥ «¬√ Ò¬∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’™«’ «¬‘ ¿πÍÌØ◊ Á∂ «√˪ Á∂ ‡√ÊÂ≈ Ú¥ «ÚÙÒ∂Ù‰ ˘
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «√˪ ”Â∂ Ò≈◊± ’Á≈ ˛Õ
Î◊π√È Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó-¿πÂÍ≈Á Ú¥ ¿π‘ Ú’z ˛ ‹Ø √≈ËȪ Á∂ ¿πÈ∑ª √≈∂ √ßÌÚ √ß‹Ø◊ª ˘ Íz◊‡ ’Á∆ ˛ ‹Ø
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ «¬’ «ÈÙ«⁄ ÍæË ˘ ¿πÂÍ≈Á ’È Á∂ Ò¬∆ ÌΩ«Â’ ±Í È≈Ò √ÓæÊ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ”” (An isoquant is a
curve showing all possible combinations of inputs physically capable of producing a given level
of output. —Ferguson)
Í∆‡√È Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““√Ó-¿πÂÍ≈Á Ú¥ ˘ ¿π√ Ú¥ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Íz∆Ì≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ‹Ø ÁØ Í«ÚÂÈÙ∆Ò
√≈ËȪ Á∂ √ßÌ≈«Ú √ß‹Ø◊ª ˘ Íz◊‡ ’Á∆ ˛ «‹È∑ª Á≈ «¬’ Ï≈Ï Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’È Á∂ Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈
‹≈ √’Á≈ ˛Õ”” (An isoquant curve may be defined as a curve showing the possible combinations
of two variable factors that can be used to produce the same total output. —Peterson)

A@.B Ó≈ÈÂ≈Úª (Assumptions)

√Ó-¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆¡≈ Óπæ÷ Ó≈ÈÂ≈Úª ‘∂· «Ò÷∆¡≈ ‘È-

A. ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ÁØ √≈ËÈ (Two Factors of Production)- «¬È∑ª Ú¥ª ˘ «÷æ⁄Á∂ √Ó∂∫, √ÒÂ≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆
È≈Ò «¬‘ ÓßÈ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ’∂ÚÒ ÁØ √≈ËÈ ‘∆ «’√∂ Ú√± ˘ ¿πÂÍ≈Á ’È Á∂
Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò «Úæ⁄ «Ò¡ªÁ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÁØÈØ∫ √≈ËÈ Í«ÚÂÈÙ∆Ò ‘ÈÕ
B. √«Ê Â’È∆’ (Constant Technique)- «¬‘ ÓßÈ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ Â’È∆’ √«Ê ˛
‹ª Í«‘Òª ÂØ∫ ÍÂ≈ ˛Õ
C. Úß‚ √≈ËÈ (Divisible Factor)- «¬‘ ÓßÈ «Ò¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ √≈ËÈ Úß‚ ‘È ‹ª «¬È∑ª Á∆¡ª
¤Ø‡∆¡ª Ó≈Â≈Úª «Úæ⁄ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ

√Ó ¿πÂÍ≈Á Ú¥ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∆¡ª ÁØ ¡≈Ë≈̱ Ë≈È≈Úª
(1) ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÁØÈØ∫ Í«ÚÂÈÙ∆Ò √≈ËÈ «¬’ Á±√∂ Á∂ √Ê≈È≈ÍøÈ
‘ÈÕ
(2) ¿πÂÍ≈ÁÈ ”Â∂ ÿæ‡Á∂ ÍzÂ∆ÎÒ Á≈ «ÈÔÓ Ò≈◊± ‘πßÁ≈ ˛Õ

D. Â’È∆’∆ ÍzÂ∆√Ê≈ÍÈ Á∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ (Possibility of Technical Substitution)- «¬‘ ÓßÈ ÒÀ‰≈ ˜±∆ ˛
«’ ÁØ √≈ËȪ Á∂ «Úæ⁄ ÍzÂ∆√Ê≈ÍÈ Â’È∆’∆ ±Í È≈Ò √ßÌÚ ˛ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÎÒÈ “√«Ê ¡ÈπÍ≈ª Á∂
«’√Óª (Fixed Proportion Type) Á≈ È‘∆∫ ÏÒ«’ “Í«ÚÂÈÙ∆Ò ¡ÈπÍ≈ª Á∆¡ª «’√Óª (Variable
Proportion Type) Á≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 239