Page 217 - DECO404_PUBLIC_FINANCE_PUNJABI

«¬’≈¬∆-AG : ÒØ’ ÷⁄

AG.C.D Ì≈ Á≈ ÒØ’ ÷⁄ : «√˪ª ÁΔ ’√Ω‡Δ ¿πÂ∂ È؇

‘π‰ ‹∂’ Ì≈ Á∂ ÒØ’-÷⁄ ˘ «√˪ª Á∆ ’√Ω‡∆ ¿πÂ∂ ’æ√Á∂ ‘ª ª Á∂÷Á∂ ‘ª «’ Ì≈Â∆ ÒØ’ ÷⁄ ’πfi «√˪ª Á∂
¡Èπ’»Ò ˛ Í «Î Ú∆ ¿π√ «Úæ⁄ ¡‹∂ ’≈Î∆ √πË≈ ’È Á∆ ˜» ˛Õ Á∂Ù Á∆ √πÂøÂÂ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ì≈∆ ¿πÁÔØ◊ª
Á∆ √Ê≈ÍÈ≈, ¡≈«Ê’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Í»ø‹∆ «ÈÓ≈‰ Á≈ Ú≈Ë≈, √Ó≈«‹’ ’«Ò¡≈‰ Á∆¡ª ÔØ‹È≈Úª «Úæ⁄ Ú≈Ë≈
¡≈«Á ’≈‹ª ¿πÂ∂ ’≈Î∆ √Ú‹«È’ ÷⁄ ‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘∆ ’≈È ˛ «’ «Í¤Ò∂ ÁØ Á‘≈«’¡ª ÂØ∫ Ì≈Â∆ ¡Ê
«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ¡≈«Ê’ ӘϻÂ∆ ¡≈¬∆ ˛Õ ÔØ‹È≈Úª Á∂ ¡Ë∆È ¡Í‰≈¬∆ ◊¬∆ ÷∂Â∆ «Ú’≈√ Á∆ È∆Â∆ ““Ò≈Ì Á∂
«√˪”” Á∂ ¡Èπ»Í ˛, «’™«’ «¬√ È≈Ò Íæ¤Û∂ ÷∂Âª «ÚÙ∂Ù ’’∂ Í∂∫‚» ‹È√ø«÷¡≈ ˘ ’≈Î∆ Ò≈Ì Í‘πø«⁄¡≈ ˛ Í
ÍÃÙ≈√«È’ ’Ó˜Ø∆ ’≈È ““¡Ê «ÚÚ√Ê≈”” ¡Â∂ ““ÓȘ»∆”” Á∂ «√˪ª Á≈ Í»∆ Â∑ª Í≈Ò‰ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ ÿ≈‡∂ Á≈
Ï‹‡ √≈‚∆ √’≈ Á∆ ÍÃøÍ≈◊ ’Ó˜Ø∆ ‘∆ ˛ ¡Â∂ √«ÊÂ∆ «¬æÊØ∫ Âæ’ Í‘πø⁄ ◊¬∆ ˛ «’ È≈ ’∂ÚÒ ’∂∫Á √’≈
‘∆ ¡≈͉≈ ¡Ê ÍÃÏøË ÿ≈‡∂ Á∂ Ï‹‡ È≈Ò Í»≈ ’Á∆ ˛, ‘Ò≈≥«’ ≈‹ √’≈ª Á≈ Ú∆ «¬’ ؘ Á≈ ’øÓ Ï‰ «◊¡≈
˛Õ ¡æ‹ ¡√Ò∆¡Â «¬‘ ˛ «’ ÒØ’ª Á∆ ’Á≈È √ÓæÊ≈ Òæ◊Ì◊ ÷ÂÓ ‘Ø ¸æ’∆ ˛ ¡Â∂ ÒØ’ ÷⁄ «Úæ⁄ Ò◊≈Â≈
Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ÒØ’ ÷⁄ ““ÒØ⁄”” Á∆ ◊À ÓΩ‹»Á◊∆ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ÒØ’ª Á∆ ’ Á∂‰ Á∆ ÔØ◊Â≈ ÿæ‡ ‘؉
’≈È √’≈ È∂ ¡≈͉∂ ¡Ê-ÍÃÏøË Ò¬∆ ÈÚ∂∫ È؇ª ˘ ¤≈«Í¡≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ Á∂Ù Ó«‘ø◊≈¬∆ Á∂ ÁΩ «Úº⁄Ø∫
◊π˜ «‘≈ ˛Õ «Í¤Ò∂ Á‘≈’∂ ÂØ∫ «¬‘ √«ÊÂ∆ ‘Ø Ú∆ «˜¡≈Á≈ ◊øÌ∆ ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ «¬‘ ◊æÒ ˜» √≈‘π‰ÔØ◊ ˛ «’
√’≈ Á∆ ÷⁄ È∆Â∆ ““¿πÂÍ≈Á’Â≈”” ¡Â∂ ““«È¡≈Í»È”” Úø‚ Á∂ «√˪ª ˘ ¡ÍÈ≈¿π‰ «Úæ⁄ ’≈Î∆ √ÎÒ ‘∆ ˛Õ
«¬√ Â∑ª √ÍæÙ‡ ˛ «’ Ì≈ √’≈ ÷⁄ È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡‹∂ Ú∆ ’≈Î∆ √πË≈ ’È Á∆ ◊πø‹≈«¬Ù ˛Õ
√ÚÀ ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

‘∂· «Ò÷∂ ’ÊȪ «Úæ⁄Ø∫ √æ⁄ ‹ª fi»· ’ÊÈ ÁΔ Í«‘⁄≈‰ ’Ø
(State whether the following statements are True or False)
F. √’≈∆ ÷⁄ «’√∂ Á∂Ù Á∂ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ ˘ ’¬∆ Â∑ª È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ’ √’Á≈ ˛Õ

G. √’≈∆ ÷⁄ Á∂ Áπ¡≈≈ Úø‚ Á∂ √≈∂ „ª⁄∂ «Ú⁄ Í«Ú«Â ȑƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ
H. √’≈∆ ÷⁄ Á∂ Áπ¡≈≈ √Ó≈‹ ’«Ò¡≈‰ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
I. √≈∆¡ª √∂Ú≈Úª √Ê≈È Í«ÚÂÈ ’È ÔØ◊ Íë’Â∆ Á∆¡ª ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ
A@. Ì≈ √’≈ Á∆ ÷⁄-È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡‹∂ Ú∆ ’≈Î∆ √πË≈ ’È Á∆ ◊πø‹≈«¬Ù ˛Õ
AG.D √≈≈ßÙ (Summary)

J ÚÀ◊È Á≈ ’«‘‰≈ √∆ «’ ≈‹ Á∂ ’≈‹ª «Úæ⁄ «Ú¡≈Í’ ¡Â∂ Â∂˜ ◊Â∆ È≈Ò Ú≈Ë≈ (Extensive and
Intensive Increase) Á∆ «¬’ √Ê≈¬∆ ÍëÚÂ∆ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ≈‹ ÈÚ∂∫-ÈÚ∂∫ ’≈‹ª Á≈ ’ø‡ØÒ ¡≈͉∂
‘æʪ «Úæ⁄ ÒÀ∫Á∂ ‹≈ ‘∂ ‘È ¡Â∂ Íπ≈‰∂ ’≈‹ª ˘ ‘Ø «˜¡≈Á≈ Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ¿πÂ∂ «˜¡≈Á≈ «ÈÍπøÈÂ≈ È≈Ò
√øÍÈ ’ ‘∂ ‘ÈÕ

J ¿πÁÔØ«◊’ ¥ªÂ∆ (Industrial Revolution) È≈Ò √ø√≈ Á∂ «˜¡≈Á≈Â Á∂Ùª Á∂ ’∂ÚÒ ¿πÁÔØ«◊’ „ª⁄∂
«Úæ⁄ ‘∆ ¡ÓπæÒ Í«ÚÂÈ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈ Í «Î Ú∆ ¿πÈ∑ª Á≈ ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ »Í Ú∆ ’≈Î∆
ÏÁÒ «◊¡≈ ˛Õ
J «’√∂ Á∂Ù «ÚÙ∂Ù ’’∂ Ì≈ «‹‘∂ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ù Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ «Ú’≈√ ¿π√ Á∆ ¡Ê
«ÚÚ√Ê≈ Á∂ «Ú’≈√ Á≈ Ëπ≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ Ò¬∆ ÷∂Â∆Ï≈Û∆ ¡Â∂ ◊À-÷∂Â∆Ï≈Û∆ ÁØÚª ÷∂Âª
Á∂ «Ú’≈√ ’È Ò¬∆ √π«ÚË≈Úª ÍÃÁ≈È ’È∆¡ª ˜»∆ ‘πøÁ∆¡ª ‘È, «’™«’ ÁØÚ∂∫ ÷∂Â «¬’-Á»‹∂ ¿πÂ∂
«ÈÌ ‘ÈÕ

J √Ú‹«È’ ÷⁄ «Ú⁄ Ú≈Ë∂ Á≈ «¬’ Á±‹≈ Ó‘æÂÚͱÈ ’≈È ‹È√ß«÷¡≈ Ú≈Ë≈ Á Ú∆ ˛Õ ÚË∆ ‘ج∆
‹È √ß«÷¡≈ Á∂ Íæ÷ ¡Â∂ √π«ÚË≈Úª Á∂ Ò¬∆ √’≈ ˘ ’≈Î∆ Ó≈Â≈ «Ú⁄ ÷⁄ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ

J √Ú‹«È’ ÷⁄ ¡Â∂ «Èæ‹∆ ÷⁄ Á∆ √Óæ«√¡≈ ¡≈Ó ÂΩ Â∂ «¬’Ø «‹‘∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ ÁØÚ∂∫ ‘∆ ¡≈ÓÁÈ-÷⁄
Á∂ «Úæ⁄ √Ó≈ÈÂ≈ √Ê≈Í ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’Á∂ ‘ÒÕ ÁØÚª ‘∆ ¿πµÂ∂ ¡≈«Ê’ «ÈÔÓ ¡≈Ó ±Í È≈Ò Ò≈◊±

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 211