Page 234 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAC: Ï≈˜≈ ¡Â∂ ÒØ’ ’«Ò¡≈‰

ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ’Ó˜Ø ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬‘ Ì∂Á Â’ √ß◊ ȑ∆∫ √∆ «’™«’ ÓæÂ-¡«Ë’≈ Á∂ ÍzÔØ◊ «Úæ⁄ ÁÀ«‘’ ÏÒ Á≈ È؇
’ج∆ Ó‘æÂÚ È‘∆∫Õ Á±√∂ Í≈√∂ «Ú’«√ ÓÈπæ÷ ˘ ÓæÂ-¡«Ë’≈ ÂØ∫ Úªfi≈ æ÷‰≈ Â’√ß◊ ‘ØÚ∂◊≈, «’™«’ ¿π√
È≈Ò ÓÂÁ≈È Á∂ √Óπæ⁄∂ ÍzÔØ◊ Á∆ ¿πÓ∆Á È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ «¬æÊ∂ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ؘ◊≈ ¡Â∂ Ó’≈È Á∆ Úø‚
’Á∂ √Ó∂∫ ◊Ø∂-’≈Ò∂ Á≈ Ì∂Á È‘ƒ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ª «¬√ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ ‘πøÁ≈ ˛ «’ ’ج∆ ’øÓ √øÌ≈Ò‰ ‹ª Ó’≈È
Á≈ ÍÃÔØ◊ ’È Á∆ √ÓæÊ≈ ⁄ÓÛ∆ Á∂ ø◊ ”Â∂ ¡≈Ù« ȑƒ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’≈Ò∂ ¡≈ÁÓ∆ ˘ Ú∆ ؘ◊≈ ¡Â∂
Ó’≈È Á∆ ™È∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛, «‹øÈ∆ ◊Ø∂ ¡≈ÁÓ∆ ˘ ¡Â∂ Í∂Ù ’∆Â∂ ◊¬∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ⁄ÓÛ∆ Á∂ ø◊ ˘ Ì∂ÁÌ≈Ú Á≈
Â’√ø◊ ¡Ë≈ È‘ƒ Óø«È¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ
Â’√ø◊ ¡Ë≈ Á∆ ’√Ω‡∆ ¿πÈ∑ª √≈∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ Ò≈◊» ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆¡ª ˛, «‹æÊ∂ «’√∂ «¬’ Ú◊ Á≈ ’ج∆
«ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ ÍÃÁ≈È ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ Ï≈’∆ Ú◊ª ˘ ¿π√ ÂØ∫ Úªfi≈ æ«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, È‘ƒ ª «¬‘ Ì∂ÁÌ≈Ú
¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ ˘ ‹ÈÓ Á∂Ú∂◊≈, «‹√ «Úæ⁄ «¬’ Ú◊ ˘ Á»√«¡ª Á≈ ÙØÙ‰ (Exploitation) ’È Á∆ ¤»‡ «ÓÒ
‹≈Ú∂◊∆Õ ˛Ò‚ ‹∂. Ò≈√’∆ È∂ ¡≈͉∆ Ó‘æÂÚÍ»È «¥Â∆ “Á≈ √‡∂‡ «¬È «Ê¿»∆ ¡À∫‚ ÍÃÀ’«‡√” (≈‹ Á≈ √Ú»Í-
«√˪ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈) (AICE) Á∂ ¡Ë∆È ¡≈™Á∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ «¬æÊ∂ «’√∂ «¬’ Ú◊ ˘ ¡«‹‘∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó≈È
¡«Ë’≈ª ÂØ∫ Úªfi≈ æ«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ¿π√ ’ØÒ √øÍÂ∆ È‘ƒ ˛ ‹ª ¿π‘ «’√∂ ‹≈Â∆, ËÓ ‹ª ÁÒ «ÚÙ∂Ù È≈Ò √Ïø«ËÂ
È‘ƒ ˛, ¿πµÊ∂ Ú«ÙÙ‡ Ú◊ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ÂæÂ’≈Ò∆È Ù’Â∆ √øÂπÒÈ ˘ ’≈«¬Ó æ÷‰ Á∆ «¬æ¤≈ ˜» ´’∆ «‘øÁ∆
˛, ÍÃø» Â’ ÏπæË∆ Á∆ ’√Ω‡∆ ”Â∂ ¡«‹‘∆¡ª ÁÒ∆Òª ÷∆¡ª È‘ƒ ¿πÂÁ∆¡ªÕ ¡√» È∂ Á≈√ ÍÃÊ≈ ÁΔ ÍÀÚΔ, Ò≈’
È∂ ØÓÈ ’ÀÊØ«Ò’Ø ˘ ¡Â∂ «‘‡Ò È∂ Ô‘»ÁΔ¡ª ˘ È≈◊«’Â≈ ÂØ∫ Úªfi≈ æ÷‰ Á≈ √ÓÊÈ ’ΔÂ≈-ÍÃø» ¡«‹‘∂ Â’ Á∂‰
Ú≈Ò∂ ÒØ’ ’∂ÚÒ ¡≈͉∂ √Ú≈ʪ (Vested Interests) ˘ «ÚÚ∂’ √≈∂ «√˪ª Á≈ ‹≈Ó≈ Í«‘È≈¿π‰ ÁΔ ’Ø«ÙÙ ’ ‘∂
√ÈÕ «¬‘ «Ú⁄≈ «‹È∑ª-«‹È∑ª Ì≈ÚÈ≈ÂÓ’ Í»Ú ◊둪 ”Â∂ ¡Ë≈« ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ √ÚΔ’≈ È≈ ’È Ú≈Ò≈ «Ú⁄≈’
‹Á «¬È∑ª ÁΔ ‹ª⁄-Í÷ ’Á≈ ˛, ÂÁ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ’Ø¬Δ ÚΔ √‘Δ «√æË È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ
Ì∂ÁÌ≈Ú Á≈ Á»√≈ ¿πÍØ’Â ¡Ë≈ ‘ØÚ∂◊≈ «’ ¡«Ë’≈ª Á∆ Úø‚ ’Á∂ √Ó∂∫ ’Ó˜Ø Íæ÷ ˘ ı≈√ ¤»‡ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂,
Á∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª √Ó≈«‹’ √ø◊·È Á≈ «¬‘ «¬’ ÓøȉÔØ◊ «√˪ ˛, ‘≈Òª«’ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ ¡≈͉∂ √Ú≈Ê ÏÛ∆
√¯≈¬∆ È≈Ò «¬√ Á∆ ¿πÓ∆Á ’ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Í«Ú≈ Á∂ ÍæË ”Â∂ ÁπÒæÌ ‹ª «ÏÓ≈ ÓÀ∫Ï Á∆ «ÚÙ∂Ù Á∂÷-∂÷ ’∆Â∆
‹ªÁ∆ ˛Õ ≈‹ «Úæ⁄ ÚΔ ’ (Taxes) ª «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ Ú√»Ò ’ΔÂ∂ ‹ªÁ∂ ‘È «’ ’Ω‰ «’øÈ≈ ’ Á∂ √’Á≈ ˛, ÍÃø»
Íπ«Ò√, ¡◊ÈΔ-ÙÓÈ ‹ª ¡«‹‘Δ ’Ø¬Δ ÚΔ √‘≈«¬Â≈ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ Ì∂‹Δ ‹ªÁΔ ˛ «’ «’√ ˘, «’√ ÁΔ, «’øÈΔ ˜»Â
˛? √Ó≈«‹’ √∂Ú≈Úª-«‹Ú∂∫ «’ Ú≈Â≈Ú‰, ‚≈’ Â≈, «Ï‹Ò∆, Í≈‰∆, ¬∆∫ˉ, √Û’ª, È≈Ò∆¡ª, Ï≈◊-Ï◊∆⁄∂,
÷∂‚ Á∂ ÓÀÁ≈È, √’»Ò, ‘√ÍÂ≈Ò, Ò≈«¬ÏÃ∂∆ ¡≈«ÁÕ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ωÚ≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È «’ ˜»ÂÓøÁ Ú◊ª ˘ ¿πÈ∑ª
ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Î≈«¬Á≈ Í‘πø⁄∂Õ

È؇√ Áπÿ‡È≈, ÔπæË, ¿πÍ ÍÁ≈Ê, ¡◊È∆’ª‚, √Ø’≈, ‘Û∑, Ì»⁄≈Ò, Ó‘ªÓ≈∆ ‹ª ‘Ø ÓπÙ«’Òª
È≈Ò ◊Ã√ ÒØ’ª ˘ √’≈ ÚæÒØ∫ Âπø √‘≈«¬Â≈ «¬√ Ò¬∆ Í‘πø⁄≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, «’™«’
¿πÈ∑ª ˘ «¬√ Á∆ √ı ˜» ‘πøÁ∆ ˛Õ

«¬æË √Ó≈«‹’, ¡≈«Ê’ ÷∂Â «Úæ⁄ Ú∆ ’Ó˜Ø Íæ÷ ˘ √‘≈«¬Â≈ (Protection) ÍÃÁ≈È ’È≈ ™È≈ ‘∆ ˜»∆
‘ØÚ∂◊≈Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ’Ó˜Ø ¡Â∂ ÿæ‡ «◊‰Â∆ Ú◊ª ˘ «È‰≈ √ø√Ê≈Úª (Decision-Making Bodies),
√Ú‹È’ √∂Ú≈Úª (Public Services) ¡≈«Á «Úæ⁄ Ô’∆È∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ Á∂‰ Á∆ «ÚÙ∂Ù «ÚÚ√Ê≈ Ï≈ÏÂ≈ Á∂
«√˪ Á∂ ¡Èπ»Í ‘ØÚ∂◊∆Õ ÚÂÓ≈È √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ ‹Ø Ú◊ ¡≈͉∆ «√æ«÷¡≈ ÍÃ∆÷‰ ¡≈«Á Á∂ ÂØ∫
Ùπ» ’Á∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ ÈΩ’∆ Á∂‰ √Ó∂∫ ¿πÓ ‘æÁ «Úæ⁄ ¤»‡ Á∂‰≈ √Ó≈ÈÂ≈ Á≈ ¿πÒøÿ‰ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ Ì≈ «Úæ⁄
¡Èπ√»«⁄ ‹≈ÂΔ¡ª (Scheduled Castes) ¡Â∂ ¡Èπ√»«⁄ ‹È‹≈ÂΔ¡ª (Scheduled Tribes) Á∂ ÓÀ∫Ïª Ò¬∆
Ï‘π √≈∆¡ª «ÚÙ∂Ù «ÚÚ√Ê≈Úª ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È, «‹Ú∂∫ «’ √ø√Á, «ÚË≈È √Ì≈Úª, Í≥⁄≈«¬Âª, √Ú‹È’
√∂Ú≈Úª ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ √ø√Ê≈Úª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Ò¬∆ √Ê≈È √πæ«÷¡Â æ÷∂ ‹ªÁ∂ ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ «√æ«÷¡≈ ÎΔ√ (Tuition Fee)
Á∆ ¤»‡ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù «Ú«Á¡≈ÊΔ¡ª (Scholarship) ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ÍÃÂΔÔØ◊Â≈-ÍÃΔ«÷¡≈Úª

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 227