Page 229 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ˛ Í ¿π√ √Ó≈‹ ˘ «È¡≈Í»È ‘∆ Óø«È¡≈ ‹≈Ú∂◊≈, «‹æÊ∂ ¡Ó∆ ¡Â∂ ◊∆Ï Á«Ó¡≈È ÷»‘ «¬øÈ∆ ◊«‘∆ ‘ØÚ∂ «’
¿π‘ «ÏÒ’πÒ Úæ÷-Úæ÷ ÁπÈ∆¡ª «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ Òæ◊‰ ¡Â∂ «‹æÊ∂ ¡Í∂’Ù≈«¥Â ¡Â∂ Úª«fi¡ª ˘ ¡≈͉∆ √«ÊÂ∆
√πË≈‰ Á≈ ’ج∆ ÓΩ’≈ È≈ «ÓÒ∂Õ ⁄≈‘∂ ¿π‘ «’øÈ≈ Ú∆ ¡Ω÷∆ «Ó‘È «’™ È≈ ’ÈÕ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ «È¡≈Í»È
√Ó≈‹ ˘ ÒØ’ª Ò¬∆ «È¿»ÈÂÓ Ïπ«È¡≈Á∆ √«ÊÂ∆¡ª ˜» Óπ‘æ¬∆¡≈ ’Ú≈¿π‰∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘È Âª «’ ¿π‘ ⁄ø◊≈
¡Â∂ √πæ«÷¡Â ‹∆ÚÈ «‹¿»‰ Á∂ √ÓæÊ ‘Ø √’‰, √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ ÍëÂÌ≈ Á≈ «Ú’≈√ ’È ¡Â∂ «¬√ Á∂ È≈Ò
Ï≈Ï ÓΩ«’¡ª ˜∆¬∂ ¡≈͉∂ ¸‰∂ ‘ج∆ Óø«˜Ò ÚæÒ ÚˉÕ

AC.A Ï≈˜≈ ¡Â∂ ÒØ’ ’«Ò¡≈‰ (The Market and Welfare)

ÒØ’ª Á∆ «˜øÁ◊∆ Ò¬∆ ˜»∆ «È¿»ÈÂÓ Ïπ«È¡≈Á∆ √«ÊÂ∆¡ª Á≈ «ÈË≈‰ ¡√ƒ «’Ú∂∫ ’ √’Á∂ ‘ª? Úæ÷-Úæ÷
√’≈ª ¡Â∂ «ÚÙÚ «√‘ √ø◊·Èª «‹Ú∂∫ ¡øÂ≈Ù‡∆ √ø◊·Èª È∂ ÒØ’ª Á∆¡ª Ïπ«È¡≈Á∆ ˜»ª Á∆ ÂπÒÈ≈ Ò¬∆
Úæ÷-Úæ÷ Â∆’∂ ‹≈∆ ’∆Â∂ ‘È Í √Ó≈ÈÂ≈ «¬√ ”Â∂ √«‘Ó ˛ «’ «√‘ÂÓøÁ «‘‰ Ò¬∆ ˜»∆ ÍØÙ’ Âæª Á∆
Ïπ«È¡≈Á∆ Ó≈Â≈, «‘‰-√«‘‰, ÙπæË Í∆‰ Ú≈Ò∂ Í≈‰∆ Á∆ ÿ≈‡, «√æ«÷¡≈ ¡Â∂ «È¿»ÈÂÓ Ó˜Á»∆ «¬È∑ª Ïπ«È¡≈Á∆
√«ÊÂ∆¡ª Á∂ Ó‘æÂÚÍ»È «‘æ√∂ ‘؉◊∂Õ ÒØ’ª Á∆¡ª Ïπ«È¡≈Á∆ ˜»ª Á∆ Í»Â∆ Òؒª«Âz’ √’≈ Á∆ «˜øÓ∂Ú≈∆
√Ófi∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ‘≈Òª«’, √≈∂ È≈◊«’ª Ò¬∆ «¬È∑ª Ïπ«È¡≈Á∆ Ùª Á∆ ÿ≈‡, ı≈√ ’’∂ Ì≈ Ú◊∂ Á∂Ù «Úæ⁄,
«‹æÊ∂ ◊∆Ϫ Á∆ Úæ‚∆ ÂÁ≈Á ˛, √’≈ ”Â∂ Ì≈∆ ÏØfi ω √’Á∆ ˛Õ
¡◊ ¡√ƒ √≈∂ «¬√ ◊æÒ ”Â∂ √«‘Ó Ú∆ ‘Ø ‹≈¬∆¬∂ «’ ≈‹ ˘ √Ó≈‹ Á∂ √Ì ÂØ∫ Úªfi∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ ÓÁÁ ’È∆ ⁄≈‘∆¬∂,
«‹√ È≈Ò ¿π‘ Ï≈’∆¡ª È≈Ò «¬’ ‘æÁ Âæ’ √Ó≈ÈÂ≈ Á≈ ¡ÈøÁ ÒÀ √’‰, ÂÁ Ú∆ «¬√ ◊æÒ ”Â∂ ¡√«‘ÓÂ∆ ‘Ø √’Á∆
˛ «’ «¬√ Óø«˜Ò ˘ Í≈¿π‰ Á≈ √Ì ÂØ∫ ÚË∆¡≈ Â∆’≈ ’∆ ‘ØÚ∂◊≈Õ ¡æ‹-’æÒ∑ √≈‚∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡Â∂ ÁπÈ∆¡ª Á∂
Úæ÷-Úæ÷ «‘æ«√¡ª «Úæ⁄ Ú∆ «¬‘ Ï«‘√ ⁄æÒ ‘∆ ˛ «’ ’∆ Óπ’ Ï≈˜≈ Á∂ ˜∆¬∂ ÷πæÒ∑∆ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ Á∂‰≈
√Ó≈‹ Á∂ √π«ÚË≈ ÍÃ≈Í ÓÀ∫Ïª ˘ Èπ’√≈È Í‘πø⁄≈¬∂ Ï◊À √π«ÚË≈‘∆‰≈ Á∆ ÓÁÁ ’È Á≈ √Ì ÂØ∫ ÚË∆¡≈ Â∆’≈
‘ØÚ∂◊≈ ‹ª ◊∆Ϫ ˘ «È¿»ÈÂÓ Ïπ«È¡≈Á∆ √‘»Òª ’Ú≈¿π‰ Á∆ «˜øÓ∂Ú≈∆ √’≈ ˘ ÒÀ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ √≈‚∂ Á∂Ù
«Úæ⁄ «¬È∑ª Úæ÷-Úæ÷ ÍÃ√Â≈Úª Á≈ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ≈‹È∆«Â’ √Ó»‘ √ÓÊÈ ’ ‘∂ ‘È ‹Ø Í∂∫‚» ‹ª Ù«‘∆ ◊∆Ï
Ú◊∂ √∆«Ó √Ó»‘ª Á∆ ¡≈Ï≈Á∆ Á∆ √‘≈«¬Â≈ Ò¬∆ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ÔØ‹È≈Úª Á∂ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ◊π‰ ÁØÙ ”Â∂ Ï«‘√
’Á∂ ‘È, «¬√ ÷ø‚ «Úæ⁄ √ø÷∂Í ”⁄ «¬√ «ÚÚ≈Á Á∆ Í÷ ’ª◊∂Õ

Óπ’ Ï≈˜≈ ÏÈ≈Ó ≈‹ ÁΔ Á÷Ò

Óπ’ Ï≈˜≈ Á∂ √ÓÊ’ª Á≈ Óøȉ≈ ˛ «’ «‹æÊØ∫ Âæ’ √øÌÚ ‘ØÚ∂, «Ú¡’Â∆¡ª ˘ √øÍÂ∆ «¬’æ·∆ ’È Ò¬∆, ÓπæÒ,
Ó˜Á»∆ ¡Â∂ ÓπÈ≈¯∂ Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ Á»√«¡ª È≈Ò √ÏøË ¡Â∂ √ÓfiΩÂ∂ ”⁄ Ù≈«ÓÒ ‘؉ Ò¬∆ √ÚÂøÂ «‘‰≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛Õ ¿πÈ∑ª ˘ Ò≈Ì Á∆ «˜¡≈Á≈ Ó≈Â≈ ‘≈«√Ò ’È Ò¬∆ «¬’-Á»√∂ È≈Ò ÍÃÂ∆ÏæËÂ≈ ’È Á∆ ¤»‡ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛Õ «¬‘ Óπ’ Ï≈˜≈ Á≈ √Ò «⁄Â‰ ˛Õ Óπ’ Ï≈˜≈Á∂ √ÓÊ ÓøÈÁ∂ ‘È «’ ¡◊ Ï≈˜≈ª ˘ ≈‹ Á∂ Á÷Ò ÂØ∫
Óπ’ ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂ ª Ï≈˜≈∆ ’≈ØÏ≈ Á≈ ÔØ◊ ’πæÒ «ÓÒ≈ ’∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ò≈Ì ¡Â∂ ’ÂÚª Á∆ «È¡≈Í»È Úø‚
√π«ÈÙ«⁄ ’ Á∂Ú∂◊≈Õ «¬√ È≈Ò ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ ÍëÂÌ≈ È≈Ò ÒÀ√ ÒØ’ª ˘ ÚË∂∂ Ò≈Ì «ÓÒ∂◊≈Õ ‘π‰ ¡√ÓæÊ ÒØ’ª ˘
’øÓ ‘≈«√Ò ‘ØÚ∂◊≈, ¿πÈ∑ª Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ˛ «’ Ï≈˜≈∆ Úø‚ Á≈ ‹Ø Ú∆ ÈÂ∆‹≈ ‘ØÚ∂, ¿π‘ «È¡≈ √ø◊ ‘ØÚ∂◊≈Õ ‘≈Òª«’,
Óπ’ Ï≈˜≈ Á∂ √≈∂ √ÓÊÈ ¡æ‹ Í»È ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ Ï≈˜≈ Á≈ √ÓÊÈ È‘ƒ ’È◊∂Õ ’¬∆ ÒØ’ ‘π‰ ’πfi ÍÃÂ∆ÏøË
√Ú∆’≈ ’È ˘ «Â¡≈ ‘؉◊∂, ÓÂÒÏ √≈∂ ÒØ’ª Ò¬∆ «È¿»ÈÂÓ Ïπ«È¡≈Á∆ ‹∆ÚÈ Ó≈È’ √π«ÈÙ«⁄ ’È Ò¬∆
≈‹ Á÷Ò Á∂Ú∂ ª «’ ¿π‘ √Ó≈È Ùª ”Â∂ Í»≈ ¿πÂÈ «Úæ⁄ √ÓæÊ ‘Ø √’‰ Í ¿π‘ «Ú⁄≈ ’ √’Á∂ ‘È «’
«¬‘ Ú∆ «√‘ √∂Ú≈, «√æ«÷¡≈ ¡Â∂ ¡«‹‘∆¡ª ‘Ø √∂Ú≈Úª Á∂ «Ú’≈√ Ò¬∆ Ï≈˜≈ ¡≈«◊¡≈ Á∂‰≈ ‘∆ ÒØ’ª Ò¬∆ «¬È∑ª
Ïπ«È¡≈Á∆ √∂Ú≈Úª Á∆ Í»Â∆ Á≈ √Ì ÂØ∫ ’≈◊ Â∆’≈ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ Á»√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ ¡«‹‘∆¡ª √∂Ú≈Úª Óπ‘æ¬∆¡≈
’Ú≈¿π‰ Ò¬∆ «Èæ‹∆ ¬∂‹ø√∆¡ª ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, ‹Á «’ ≈‹ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª «¬È∑ª √∂Ú≈Úª ˘
÷∆Á‰ Ò¬∆ ÒØ’ª ˘ √ÓæÊ Ï‰≈¿π‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∂Õ ≈‹ Ò¬∆ «¬‘ Ú∆ ˜»∆ ‘Ø √’Á≈ ˛ «’ ¿π‘ ¿πÈ∑ª Ϙπ◊
Ø◊∆¡ª ˘ «ÚÙ∂Ù √‘≈«¬Â≈ ÍÃÁ≈È ’È ‹Ø ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ È‘ƒ ’ √’Á∂ Í «¬√ ¡æ◊∂ ≈‹ Á∆ Ì»«Ó’≈, «ÈÔÓ ’≈˘È
Á≈ „ª⁄≈ ω≈ ’∂ æ÷‰ Âæ’ ‘∆ √∆«Ó «‘‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛, «‹√ È≈Ò «Ú¡’Â∆¡ª Á«Ó¡≈È ˜ÏÁ√Â∆ ¡Â∂ ‘Ø
ÏøËȪ ÂØ∫ Óπ’ ÍÃÂ∆√ÍÃÁ≈ √π«ÈÙ«⁄ ‘ØÚ∂Õ ¿πÈ∑ª Á≈ Óøȉ≈ ˛ «’ Óπ’ Ï≈˜≈ ¿π«⁄ ¡Â∂ «È¡≈Í»Ú’ √Ó≈‹

222 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY