Page 139 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ (ii) ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ : «¬È∑ª D ÙÃ∂‰∆¡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ì≈Â∆ ’Àϫȇ ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ AIE@ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘π‰
Âæ’ ’¬∆ Ú≈ ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ «ÚËÓ≈È «‘≈ ˛Õ Ùπ» «Úæ⁄ √. ÏæÒÏ Ì≈¬∆ ͇∂Ò È∂ Í≥«‚ ‹Ú≈‘
Ò≈Ò È«‘» Á∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ «Úæ⁄ ÓØ≈ ‹∆ Á∂√≈¬∆ ˘ ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ω≈«¬¡≈ √∆Õ «Î AIFI «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∂
«Â¡≈◊ ÍæÂ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ¡‘πÁ≈ ÷≈Ò∆ «‘≈Õ AIGG «Úæ⁄ ÙÃ∆ ÓØ≈ ‹∆ Á∂√≈¬∆ Á∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò «Úæ⁄ B ¿πµÍ
ÍÃË≈È √È: ⁄ΩË∆ ⁄È «√øÿ ¡Â∂ Ï≈Í» ‹◊‹∆ÚÈ ≈ÓÕ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á È≈ ‘∆ ⁄È «√øÿ Á∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ‹Ø «’
’∂ÚÒ F Ó‘∆È∂ √æÂ≈ «Úæ⁄ ‘∆ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ÙÃ∆ÓÂ∆ «¬øÁ≈ ◊ªË∆ Á∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ (AIH@-AIHD) «Úæ⁄ ¿πµÍ ÍÃË≈È
ÓøÂ∆ Á≈ «‘≈Õ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÙÃ∆ ≈‹∆Ú ◊ªË∆ (AIHD ÂØ∫ ÈÚøÏ AIHI) È∂ Ú∆ ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «ÈÔπ’ ȑƒ
’∆Â≈ √∆ Í ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Ú∆. Í∆. «√øÿ (AIHI-I@) ¡Â∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ⁄øÁ Ù∂÷ √Ó∂∫ ÙÃ∆ Á∂Ú∆ Ò≈Ò ¿πµÍ ÍÃË≈È
ÓøÂ∆ ‘∂Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ‹»È AIIA «Úæ⁄ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Í∆. Ú∆. È«√Ó∑≈ ≈˙ Á∆ √’≈ È∂ ¡‘πÁ≈
√øÌ≈«Ò¡≈ ¡Â∂ «¬√ «Úæ⁄ ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ È‘ƒ √∆ ¡Â∂ «¬√ ÂØ∫
Ï≈¡Á ‹πÒ≈¬∆ B@@B «Úæ⁄ ‘∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÙÃ∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ È∂
ÙÃ∆ Ò≈Ò «¥ÙÈ ¡‚Ú≈È∆ ˘ ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ω≈«¬¡≈Õ Ó¬∆ B@@D «Úæ⁄
Ô». Í∆. ¬∂. ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ «Úæ⁄ ‚≈. ÓÈÓØ‘È «√øÿ È∂ ¡≈͉∆ √’≈ «Úæ⁄ ¿πµÍ
ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡‘πÁ∂ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ È≈ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈Õ

√ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ√≈ ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡‘πÁ∂ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ È‘ƒ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ «¬√ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ «¬øÈ≈ ‘∆ «’‘≈ «◊¡≈
˛ «’-““ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ «¬’ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ‘ØÚ∂◊∆...”” ¡Â∂ «¬‘ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ”Â∂ «ÈÌ ‘πøÁ≈
˛ ‹ª ÁÒ ≈‹È∆Â∆ Á≈ ÁÏ≈¡ ‘πøÁ≈ ˛ «’ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ «Úæ⁄ ¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á≈ ¡‘πÁ≈ √Ê≈«Í ’∆Â≈ ‹≈Ú∂
‹ª È‘ƒÕ
ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á≈ ’≈‹’≈Ò- √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ√≈ ÓøÂ∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ’∂. ÍÃÙ≈Á ÍÃÔø ¡≈͉∂ ¡‘π«Á¡ª ”Â∂ «‘‰◊∂
Í «¬‘ ¿πÍÏøÁ ¿πÍ⁄≈«’ ˛Õ ¡√Ò∆¡Â «¬‘ ˛ «’ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á≈ ’≈‹’≈Ò ¿π√ √Ó∂∫ Âæ’ ‹≈∆ ‘∂◊≈, ‹Á
Âæ’ «’ ¿π√ ˘ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ Ï‘πÓ Á≈ √ÓÊÈ ÍÃ≈Í ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ‘Ø ‹≈‰ ”Â∂ ¡Â∂ ÈÚƒ ÒØ’ √Ì≈ Ï‰È ”Â∂
ÈÚ∂∫ ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á≈ ÎÀ√Ò≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ

H.B ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ¡Â∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò «Úæ⁄ Î’
(Distinction between Council of Ministers and Cabinet)

√ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á GD «Úæ⁄ ’∂ÚÒ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛ ¡Â∂ ’Àϫȇ Á≈ ’ج∆ Úȉ È‘ƒ ˛Õ ’Àϫȇ
«¬’ √ø«ÚË≈«È’ √ø√Ê≈ ˛Õ «¬‘ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á≈ «¬’ Ì≈◊ ˛, «‹√ «Úæ⁄ AE ÂØ∫ B@ Âæ’ ¿πµ⁄ ÍæË Á∂ ÓøÂ∆ ‘∆
Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ÓøÂ∆¡ª Âæ’ ¿πµ⁄ ÍæË Á∂ ÓøÂ∆ ‘∆ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ÓøÂ∆¡ª ˘ ’Àϫȇ ÓøÂ∆
«’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «ÓÒ ’∂ √ªfi∂ »Í «Úæ⁄ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰ Á≈ ’øÓ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ‘∂· ’Á∂
‘ÈÕ ’Àϫȇ ÚæÒØ∫ Ò¬∂ ◊¬∂ ÎÀ√Ò∂ ˘ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª Á∂ È≈Ó È≈Ò ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ √≈∂
ÓøÂ∆¡ª Á≈ «¬‘ ’ÂÚ ‘πøÁ≈ ˛ «’ ¿π‘ ¿πÈ∑ª ÎÀ√«Ò¡ª Á≈ √ÓÊÈ ’ÈÕ ‘∂’ √«‘ÓÂ∆ æ÷‰ Ú≈Ò∂ ÓøÂ∆ ˘
¡≈͉≈ ¡‘πÁ≈ ¤æ‚‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, «‹Ú∂∫ «’ ¡◊√ AIIA «Úæ⁄ ÙÃ∆ ≈Ó Ó»Â∆ È∂ ’∆Â≈ √∆Õ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ¡√Ò
«Úæ⁄ Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ Ù’Â∆ Á≈ ¡√Ò∆ ’∂∫Á ‘πøÁ∆ ˛Õ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ¡Â∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò «Úæ⁄ ‘∂·
«Ò«÷¡≈ Î’ ˛-
A. ’Àϫȇ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á≈ Ì≈◊ ˛Õ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ «¬’ Úæ‚∆ √ø√Ê≈ ˛, ‹Á «’ ’Àϫȇ ¤Ø‡∆ Í «¬‘ ÓøÂ∆
ÍÃ∆ÙÁ Á≈ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È ¡Â∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ Ì≈◊ ‘πøÁ∆ ˛Õ
B. √≈∂ ÓøÂ∆ «ÓÒ ’∂ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ω≈™Á∂ ‘È, ‹Á «’ ’Àϫȇ «Úæ⁄ AE ÂØ∫ B@ Âæ’ ¿πµ⁄ ÍæË Á∂
Ó‘æÂÚÍ»È ÓøÂ∆ ‘πøÁ∂ ‘È, «‹È∑ª ˘ ’Àϫȇ ÓøÂ∆ Á≈ ÍæË «ÓÒÁ≈ ˛Õ

132 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY