Page 141 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇

‡≈√’ ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á≈ Úȉ ’ØÕ

ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∆¡ª ¡√∆«Ó ْÂ∆¡ª- Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Ë∆È √øÿ∆ ¡Â∂ ’∂∫Á∆ ÍÃ∆ÙÁ √’≈ Á≈
√Ì ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ¡ø◊ ˛Õ √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Ë∆È ‹Á «’ «√˪’ ÂΩ ”Â∂ √ø√Á Á≈ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ”Â∂ ’ø‡ØÒ
«‘øÁ≈ ˛ Í «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ √ø√Á ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∂ «¬Ù≈«¡ª ”Â∂ ‘∆ ’øÓ ’Á∆ ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ Á∂ ˜Ø ”Â∂
ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ¡≈͉∂ √≈∂ ÎÀ√«Ò¡ª ”Â∂ √ø√Á Á∆ ÓØ‘ Ò◊Ú≈ ÒÀ∫Á∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ «’‘≈ ˛ «’ ““√ø√Á
Á∆ √Ú¿πµ⁄Â≈ Á≈ «√˪ ’∂ÚÒ «Á÷≈Ú≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆ ¡≈Û∑ ‘∂· ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ √Ê≈«Í ‘Ø ◊¬∆
˛Õ”” ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∂ Â≈È≈Ù≈‘∆ «Íæ¤∂ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ √æÂ≈»Û ÁÒ ˘ ÍÃÏÒ Ï‘πÓ Á∂‰≈ ˛Õ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∆ «¬√
Â≈È≈Ù≈‘∆ ˘ ’∂ÚÒ ‹≈◊»’ ‹ÈÓ ‘∆ Ø’ √’Á≈ ˛Õ ’ج∆ Ú∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ «¬‘ È‘ƒ ⁄≈‘πøÁ≈ «’ Á∂Ù Á≈ ‹ÈÓÂ
¿π√ Á∂ «ÚπæË ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ¡◊≈Ó∆ ⁄؉ª «Úæ⁄ ¿π√ ˘ ‘≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÚ∂Õ ‘≈Ò ‘∆ «Úæ⁄ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ È∂
Ú∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ ”Â∂ ÍÃÙÈ «⁄øÈ∑ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’øÓ ’È≈ Ùπ» ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
A. √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á GD (I) «Úæ⁄..................... Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ˛Õ
B. ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ .......................... ’Á≈ ˛Õ
C. ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ Á∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ √Ó∂∫ ....................¿πµÍ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ √ÈÕ
D. √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’≈˘È ˘ ............................ ‘∆ «ÚÚ‘≈«’ »Í «ÁøÁ∆ ˛Õ

H.D Ì≈ Á≈ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ : ÔØ◊Â≈Úª, «ÈÔπ’Â∆, ’øÓ ¡Â∂ Ù’Â∆¡ª
(Prime Minister of India : Qualifications, Appointment, Functions and
Powers)

«ÏÇ∂È Úª◊ Ì≈Â∆ ÍÃÙ≈√È «Úæ⁄ Ú∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á≈ √Ú¿πµ⁄ √Ê≈È ˛Õ ÍÃÙ≈√È Á∆ √≈∆ «˜øÓ∂Ú≈∆ ¿π√ ”Â∂
‘πøÁ∆ ˛Õ «Ïë‡Ù ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÀÓ∂˜ ÓÔ» È∂ «’‘≈ √∆ «’, ““¿π√ ˘ «¬øÈ∆¡ª Ù’Â∆¡ª
ÍÃ≈Í ‘È «’ «ÚÙÚ Á∂ «’√∂ Ú∆ √ø«ÚË≈«È’ ÍÃË≈È ˘ ÍÃ≈Í ȑƒ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ Ú∆ È‘ƒ ‘ÈÕ
‹Á Âæ’ ’≈ÓÈ-√Ì≈ «Úæ⁄ «¬√ Á∂ ÁÒ Á≈ Ï‘πÓ ˛, ¿π‘ ¡«‹‘∂ ’øÓ ’ √’Á≈ ˛, «‹È∑ª ˘ ’ج∆ ≈Ù‡ÍÂ∆
È‘ƒ ’ √’Á≈Õ «¬‘ Ú≈¡Á≈ ’ √’Á≈ ˛ «’ ¡≈Óπ’ «ÚË∆ Í≈√ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ ¡≈Óπ’ ËÈ ≈Ù∆ √ø√Á ÚæÒØ∫
√Ú∆’≈ ’ Ò¬∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ”” «¬‘∆ ◊æÒ Ì≈Â∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ”Â∂ ·∆’ ¿πÂÁ∆ ˛Õ √ø√Á Á≈ Ï‘πÓ ÍÃ≈Í ‘؉ ”Â∂
Ì≈Â∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ‘∂’ ’øÓ ’ √’Á≈ ˛Õ ¿π‘ «ÚÁ∂Ù È∆Â∆ ¡Â∂ ◊ë‘ È∆Â∆ √ÏøË∆ «’√∂ Ú∆ Â∑ª Á∂ ÎÀ√Ò∂ ÒÀ
√’Á≈ ˛Õ ¿π‘ ¡≈͉∆ ÊØÛ∑∆ «‹‘∆ ◊ÒÂ∆ È≈Ò Á∂Ù ˘ ÔπæË «Úæ⁄ fiΩ∫’ «Ò¡≈ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ ÷≈ÂÓ∂ ÚæÒ Ëæ’
√’Á≈ ˛ ¡Â∂ ÊØÛ∑∆ «‹‘∆ √≈ÚË≈È∆ «Úæ⁄ ¿π√ ˘ Ï⁄≈¡ Ú∆ √’Á≈ ˛Õ
ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆¡ª ÔØ◊Â≈Úª (Qualifications of the Prime Minister)- ÍÃË≈È ÓøÂ∆ √ø√Á Á≈ ÓÀ∫Ï ‘πøÁ≈ ˛
¡Â∂ «¬‘ √πÌ≈«Ú’ ‘∆ ˛ «’ √ø√Á ÓÀ∫Ïª Ò¬∆ «ÈË≈« ÔØ◊Â≈Úª «ÚËÓ≈È ‘؉∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ¿π√ ˘ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ Á≈ «ÚÙÚ≈√ Ú∆ ÍÃ≈Í ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ (Appointment of the Prime Minister)- √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ√≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫
ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆ Í «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆
Á∆ Ù’Â∆ È≈Ó≈Â Á∆ ˛Õ ¿π‘ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ Ï‘πÓ ÁÒ Á∂ È∂Â≈ ˘ ‘∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡‘πÁ∂ Ò¬∆ √æÁ≈ Á∂‰ Ò¬∆
Ú⁄ÈÏæË ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ˜»∆ ˛ «’ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò ˘ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ √ÓÊÈ
ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «¬‘ Ï‘πÓ ÁÒ Á∂ È∂Â≈ ˘ ‘∆ ÍÃ≈Í ‘Ø √’Á≈ ˛ ¡Â∂ Ï‘πÓ ÁÒ Á≈ È∂Â≈ ‘∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂
¡‘πÁ∂ ”Â∂ «Ï≈‹Ó≈È ‘Ø √’Á≈ ˛Õ

134 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY