Page 140 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñH: ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ¡Â∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆

C. ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ ÍÃË≈È◊∆ ¡Ë∆È ’Àϫȇ Á∆¡ª ÏÀ·’ª ‹Ø Ò◊≈Â≈ (ÿæ‡Ø-ÿæ‡ ‘ÎÂ∂ «Úæ⁄ «¬’ Ú≈) È؇
‘πøÁ∆ ˛, «Úæ⁄ ’∂ÚÒ ’Àϫȇ ÓøÂ∆ ‘∆ Ì≈◊ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ Á»√∂ ÓøÂ∆ ’Àϫȇ Á∆ ÏÀ·’ «Úæ⁄ ¿πÁØ∫ ‘∆ Ì≈◊
ÒÀ∫Á∂ ‘È, ‹Á ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÚæÒØ∫ «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ˘ ¡«‹‘≈ ’È Ò¬∆ «’‘≈ ‹≈Ú∂Õ Í»∂ ÓøÂ∆
ÍÃ∆ÙÁ Á∆ ÏÀ·’ Ï‘π ‘∆ ÿæ‡ ‘πøÁ∆ ˛Õ
D. È∆Â∆ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ’Àϫȇ Á≈ ’øÓ ‘πøÁ≈ ˛, ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á≈ È‘ƒÕ

E. ¡Èπ¤∂Á GD Á∂ ¡Èπ√≈ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛, ’Àϫȇ Á∆ È‘ƒÕ ’Àϫȇ Á≈ √ø◊·È
¡Â∂ ’øÓ ’È Á∂ „ø◊ √ø√Á∆ ÍÉ≈Ò∆ Á∆¡ª ÍÃøÍ≈Úª ”Â∂ «ÈÌ «‘øÁ≈ ˛Õ Â’È∆’∆ »Í «Úæ⁄ ’Àϫȇ
«¬’ √ø«ÚË≈«È’ √ø√Ê≈ ˛ Í Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÍÉ≈Ò∆ Á∆ «¬’ √Ì ÂØ∫ ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ √ø√Ê≈ ˛Õ

H.C ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ’øÓ (Powers and Functions of Cabinet)

(A) È∆Â∆ «ÈË≈‰ Á≈ ’øÓ- ’Àϫȇ ¡Â∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á≈ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È ’øÓ Ù≈√È Á∆ ¡øÁÒ∆ ¡Â∂ «ÚÁ∂Ù
È∆Â∆ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ˛Õ √ø√Á∆ ÍæÁÂ∆ Á∂ ¡Èπ√≈, ’Àϫȇ ˘ ¡≈͉∆¡ª È∆Â∆¡ª Á≈ √ø√Á ÚæÒØ∫ ¡ÈπÓØÁÈ
’Ú≈¿π‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ √ø√Á ‹∂’ ’Àϫȇ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ˘ √Ú∆’≈ ’ Á∂Ú∂ ª ÓøÂ∆ Óø‚Ò ˘ «Â¡≈◊ ÍæÂ
Á∂‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ’Àϫȇ Á≈ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ «ÚÙÚ≈√ ÍÃ≈Í ‘؉ Á≈ «¬‘∆ Ì≈Ú ˛Õ

(B) ’≈‹ Í≈«Ò’≈ √ÏøË∆ ’øÓ- ‹Á «’ √ø«ÚË≈È ÚæÒØ∫ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ Ù’Â∆¡ª ≈Ù‡ÍÂ∆ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∆¡ª
◊¬∆¡ª ‘È Í «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ «¬È∑ª Ù’Â∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ÓøÂ∆ Óø‚Ò ÚæÒØ∫ ‘∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÓøÂ∆ Óø‚Ò
Á∆¡ª «¬È∑ª ’øÓª Ò¬∆ √Ó»«‘’ »Í «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ ÍÃÂ∆ «˜øÓ∂Ú≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ ‘∂’ ÓøÂ∆ Ú∆ «’√∂ «¬’ ‹ª «¬’ ÂØ∫
ÚË∂∂ «ÚÌ≈◊ª Á≈ ÍÃË≈È ‘πøÁ≈ ˛Õ
(C) ’≈˘È «ÈÓ≈‰ √ÏøË∆ ’øÓ- √ø√Á «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È «ÚË≈«¬’ ÓøÂ∆¡ª ÚæÒØ∫ ‘∆ Í∂Ù ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª
«ÚË≈«¬’ª ˘ ¿πÍ⁄≈«’ Ú≈Á-«ÚÚ≈Á ÂØ∫ Ï≈¡Á √Ú∆’≈ ’ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÍÃ≈Á «ÚÚ√Ê≈ (Delegated
Legistation) È≈Ò Ú∆ ÓøÂ∆ Óø‚Ò «ÚË∆ «ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ √ø√Á Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ’Á≈ ˛Õ √ø√Á ˘ «¬øÈ≈ √Óª È‘ƒ
«ÓÒÁ≈Õ ¿π‘ ‘∂’ ’≈˘È ”Â∂ «Ú√Ê≈Í»Ú’ «Ú⁄≈ ’∂ ¡Â∂ √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√ ’≈˘È ˘ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ‘∆ «ÚÚ‘≈«’
»Í «ÁøÁ∆ ˛Õ
(D) «ÚæÂ∆ ’øÓ- ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ¡≈«Ê’ È∆Â∆ Á≈ «ÈË≈‰ Ú∆ ÓøÂ∆ Óø‚Ò ‘∆ ’Á≈ ˛Õ «Úæ ÓøÂ∆ ‘∂’ «ÚæÂ∆
√≈Ò Á∂ Ùπ» «Úæ⁄ ¿π√ √≈Ò Á∂ ¡ÈπÓ≈«È ¡≈ÓÁÈ=÷⁄ Á≈ Ú∂Ú≈ (Ï‹‡) √ø√Á Á∂ √≈‘Ó‰∂ Í∂Ù ’Á≈ ˛Õ Ï‹‡ ˘
Í≈√ ’Ú≈¿π‰ Á∆ «˜øÓ∂Ú≈∆ ÓøÂ∆ Óø‚Ò ¿πµÍ ‘∆ ˛Õ ‹∂’ √ø√Á Ï‹‡ ˘ È≈ÓȘ» ’ «ÁøÁ∆ ˛ ª ÓøÂ∆ Óø‚Ò
˘ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ Í «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ Ï‹‡ ˘ √ø√Á ÚæÒØ∫ √Ú∆’≈ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‘Ø «Úæ «ÚË≈«¬’
Ú∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ÓøÂ∆¡ª ÚæÒØ∫ ‘∆ æ÷∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
(E) Úæ÷-Úæ÷ ’øÓ- ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∂ ’πfi ‘Ø ’øÓ «¬√ Â∑ª ‘È-

(i) Ó‘æÂÚÍ»È ¡‘π«Á¡ª ”Â∂ «ÈÔπ’Â∆¡ª ’È≈, «‹Ú∂∫ ≈‹ª Á∂ ≈‹Í≈Ò √Ú¿πµ⁄ ¡Â∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Òª
Á∂ ‹æ‹, ¡‡≈È∆ ‹ÈÒ, √ÀÈ≈ÍÂ∆ ¡≈«ÁÕ ‹Á «’ √ø«ÚË≈È ÚæÒØ∫ «¬È∑ª «ÈÔπ’Â∆¡ª Á≈ ¡«Ë’≈
≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ˛ Í «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ «¬‘ «ÈÔπ’Â∆¡ª ÓøÂ∆ Óø‚Ò ÚæÒØ∫ ‘∆ ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ ÓøÂ∆ Óø‚Ò
ÚæÒØ∫ «¬È∑ª ¡‘π«Á¡ª ”Â∂ «‹È∑ª «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ «√Î≈«Ù ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛, ≈Ù‡ÍÂ∆ ¿πÈ∑ª ˘ √Ú∆’≈
È‘ƒ ’Á≈ ¡Â∂ «¬√ «¬æ¤≈ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’ «ÁøÁ≈ ˛Õ
(ii) ¡Í≈Ë∆¡ª ˘ Ó≈Î ’È≈Õ
(iii) Úæ÷-Úæ÷ √∂Ú≈Úª Ò¬∆ √ÈÓ≈È «⁄øÈ∑ Á∂‰≈Õ
(iv) √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ √ØË √ÏøË∆ ÍÃ√Â≈Ú æ÷‰≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ ÓȘ»∆ Á∂‰≈Õ

(v) ÔπæË ¡Â∂ ÙªÂ∆ Á∆ ÿØÙ‰≈
(vi) ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆¡ª ¡Í≈Â’≈Ò∆È Ù’Â∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 133