Page 14 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñA: Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È Á∆ ÍÃ√Â≈ÚÈ≈

6. √≈∂ È≈◊«’ª ˘ “Ë≈«Ó’ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈” Á≈ Úȉ «’√ ¡Èπ¤∂Á «Úæ⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛? È؇
(¡) ¡Èπ¤∂Á BE ÂØ∫ BH (Ï) ¡Èπ¤∂Á BE ÂØ∫ BI
(√) ¡Èπ¤∂Á BH ÂØ∫ CE (Á) ¡Èπ¤∂Á BE ÂØ∫ C@

A.C Íz√Â≈ÚÈ≈ Á≈ Ó‘æÂÚ (Importance of the Preamble)

Íz√Â≈ÚÈ≈ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á≈ Úȉ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ Á∂ Ó‘æÂÚ Á≈ ¡øÁ≈˜≈ Ò◊≈¿π‰≈ ¡≈√≈È ‘Ø ‹ªÁ≈
˛Õ «¬‘ √ß«ÚË≈È Á∂ Á≈Ù«È’ ¡Ë≈ª ˘ Í∂Ù ’Á∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ¿πÁ∂Ù √ÍæÙ‡ ’Á∆ ˛Õ Óπæ÷ ‹æ‹ √πÏ≈Ú È∂
«ÏÒ’πÒ ·∆’ «’‘≈ √∆, ““√ß«ÚË≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ ‹Ø ¿πÁ∂Ù Íz≈Í ’È Á≈ Ò’Ù Ó≈«Í¡≈ «◊¡≈ ˛ ¿π‘ «¬√ Á∆
Íz√Â≈ÚÈ≈ È≈Ò Í±È ÂΩ ”Â∂ √ÍæÙ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ ÙπæË ±Í «Úæ⁄ «¬√ Á∂ ¡≈ÁÙª ¡Â∂ ¿πÓ∆Áª ˘ Á√≈™Á≈
˛Õ”” «¬√∂ Â∑ª Óπæ÷ ‹æ‹ «‘Á≈«¬Â¿πµÒ≈ È∂ Ú∆ «’‘≈, ““Íz√Â≈ÚÈ≈ √ßÔπ’ ≈‹ ¡Ó∆’≈ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∆ ÿØÙ‰≈ Á∂
¡Èπ±Í ˛ Í «¬‘ «ÈÙ«⁄ ‘∆ ÿØÙ‰≈ ÂØ∫ ’πfi «˜¡≈Á≈ ˛Õ «¬‘ √≈‚∂ √ß«ÚË≈È Á∆ ¡≈ÂÓ≈ ˛ ¡Â∂ √≈‚∂ ≈‹È∆«Â’
√Ó≈‹ Á∂ „ß◊ª ˘ «ÈË≈« ’Á∆ ˛ «‹√ ˘ «’ «¬‘ «¬’ ÍÃÌ»√æÂ≈ √ßÍÈ, ÒØ’ÂßÂ∆ ◊‰≈‹ ÿث٠’ «ÁßÁ∆
˛Õ «¬√ «Úæ⁄ «¬’ ¡«‹‘≈ «ÁzÛ «ÚÈ«Ù Ù≈«ÓÒ ˛ ‹Ø ¥ªÂ∆ ÂØ∫ «ÏȪ ’ج∆ Ú∆ ÏÁÒ È‘∆∫ √’Á≈Õ””
¡√Ò «Úæ⁄ Íz√Â≈ÚÈ≈ √ß«ÚË≈È Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ Á∆ ’πß‹∆ ˛Õ «¬‘ √ß«ÚË≈È Á∂ «√˪ª, ¡≈ÁÙª ¡Â∂ ¿πÁ∂Ùª Á∆ ◊æÒ
’Á∆ ˛Õ «¬‘ √ß«ÚË≈È Á∂ ÓΩ«Ò’ ⁄È≈ Á∂ „ª⁄∂ Á≈ ¡ß◊ ˛Õ «¬√∂ Íz√Â≈ÚÈ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ Ì≈ Á≈ √ß«ÚË≈È
¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ «¬’ √Ó≈«‹’ ¥ªÂ∆ ÍzÂ∆ Ú⁄ÈÏæË ’Á≈ ˛Õ Íz√Â≈ÚÈ≈ ¿πÈ∑ª «Ú⁄≈ª ¡Â∂ ÓπæÒª ˘ Á√≈™Á∆
˛, «‹È∑ª ˘ Íz≈Í ’È Ò¬∆ √ß«ÚË≈È Ú⁄ÈÏæË ˛Õ

’∆ Íz√Â≈ÚÈ≈ √ß«ÚË≈È Á≈ «¬’ ¡ß◊ ˛? (Is the Preamble a Part of the Constitution?)
Ï∂±Ï≈∆ Ô±È∆¡È ¡Â∂ ’πfi ÷∂Âª (Enclaves) Á∂ ÏÁÒ≈¡ È≈Ò √Ïß«Ë ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ Óß◊∆ ◊¬∆ √Ò≈‘ Á∂
√ÏøË «Úæ⁄ ¡≈͉∆ √Ò≈‘ «ÁßÁ∂ ‘ج∂ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ «’‘≈ √∆ «’ ““Íz√Â≈ÚÈ≈ «¬√ Á∂ «ÈÓ≈Â≈Úª Á∆ √Ø⁄ ˘
Íz◊‡ ’È Ú≈Ò∆ «¬’ ’πß‹∆ ˛... Í Íz√Â≈ÚÈ≈ √ß«ÚË≈È Á≈ Ì≈◊ È‘∆∫ ‘ÀÕ”” Í Ï≈¡Á «Úæ⁄ ’∂ÙÚ≈ÈßÁ Ì≈Â∆
Óπ’æÁÓ∂ Á∂ ÎÀ√Ò∂ «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ ¡≈͉≈ ÎÀ√Ò≈ ÏÁÒ «ÁæÂ≈ ¡Â∂ «’‘≈ «’ Íz√Â≈ÚÈ≈ √ß«ÚË≈È Á≈
«¬’ Ì≈◊ ˛Õ ⁄≈‘∂ «’ «¬‘ Ò≈◊± ’È ÔØ◊ È‘∆∫ ˛ ª Ú∆ «¬‘ √ß«ÚË≈È Á≈ «¬’ Ì≈◊ ¡√Ò «Úæ⁄ Íz√Â≈ÚÈ≈
Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È Á∂ ÓΩ«Ò’ ⁄È≈ Á≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù ¡Â∂ Ó‘æÂÚͱÈ Ì≈◊ ˛Õ Ì≈Â∆ √ß√Á È∂ «¬√ ÂæÊ ˘ √Ú∆’≈
’∆Â≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ √ß«ÚË≈È ≈‘ƒ ’∆Â∆ ◊¬∆ √ØË Íë’«¡≈ ¡Èπ√≈ ‘∆ DBÚƒ √ØË Í≈√ ’’∂ √ß«ÚË≈È Á∆
Íz√Â≈ÚÈ≈ «Úæ⁄ ’πfi ‘Ø ÙÏÁ ‹ØÛ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Íz√Â≈ÚÈ≈ ˘ ‘π‰ √ß«ÚË≈È Á≈ «¬’ Ì≈◊, «¬’ Í«ÚæÂ
Ì≈◊ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ““Íz√Â≈ÚÈ≈ Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È Á∆ ¡≈ÂÓ≈ ˛ «’™«’ «¬√ «Úæ⁄ ÓΩ«Ò’ «√˪ Ù≈«ÓÒ ˛ ¡Â∂
«¬‘ √ß«ÚË≈È Á∆ ÓΩ«Ò’ ⁄È≈ ”Â∂ ⁄≈ȉ≈ Í≈™Á∂ ‘ÈÕ”” «¬‘ Ì≈ Á∂ √ß«ÚË≈È Á∆ ÓΩ«Ò’ ⁄È≈ Á∆ Í«Ì≈Ù≈
«ÁßÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ Ú∆ ÓΩ«Ò’ ⁄È≈ Á≈ «¬’ Ì≈◊ ˛Õ

‡≈√’ Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È Á∆ Íz√Â≈ÚÈ≈ Á∂ Ó‘æÂÚ ”Â∂ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ Í∂Ù ’ØÕ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)

÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
G. √ß«ÚË≈È Á∆ Íz√Â≈ÚÈ≈ «Úæ⁄ ’πfi ‘Ø ÙÏÁ ‹ØÛ∂ ◊¬∂ √È √ß«ÚË≈È Á∂ ............... √ØË «Úæ⁄
(¡) CHÚƒ (Ï) DBÚƒ

(√) CFÚƒ (Á) DDÚƒ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 7