Page 274 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

(xix) ÿæ‡ «◊‰Â∆ Á∂ «Ú¡’Â∆◊ ’≈˘È «Úæ⁄ «’√∂ Â∑ª Á∆ Á÷Ò¡ßÁ≈˜∆ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª È؇
˘ Íπ«Ò√ ¡Â∂ √’≈∆ √∂Ú≈Úª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∆ ¡≈Ï≈Á∆ Á∂ ¡ÈπÍ≈ «Úæ⁄ ؘ◊≈ Á∂ ÓΩ’∂ Á∂‰ Ò¬∆
√Ê≈È √πæ«÷¡Â ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂Õ
B. ¡≈«Ê’ ÍzØ◊≈Ó (Economic Programme)- ’ª◊√ (¡≈¬∆) È∂ ¡≈«Ê’ ÷∂Â «Úæ⁄ Ú∆ Á∂Ù Á∆ ‹ÈÂ≈ Á∂
√≈‘Ó‰∂ ¡«Â ÒπÌ≈Ú‰≈ «⁄æÂ ¡≈͉∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ ˛, «‹√ Á∆¡ª Óπæ÷ ◊æÒª ‘∂· «Ò÷∆¡ª
‘È-
(i) ’ª◊√ (¡≈¬∆) È∂ Òæ’ ÂØÛÚƒ Ó«‘ß◊≈¬∆ Á∂ «ÚπæË ¡«Ì¡≈È ¤∂Û‰ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ ˛ ¡Â∂ ÈÓ’,
«Óæ‡∆ Á∂ Â∂Ò, ÏÈ√ÂÍÂ∆ «ÿ˙, ‚∆˜Ò, √‡ØÚ, √±Â∆ ËØÂ∆¡ª ¡Â∂ √≈Û∆¡ª, ¡÷Ï≈∆ ’≈◊˜ ¡≈«Á
ؘ≈È≈ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª Ú√±¡ª Á∆ ’∆Ó ‹πÒ≈¬∆ AII@ Á∂ ÍæË Âæ’ «Ò¡≈¿π‰ Á≈ A@@ «ÁÈ Á∂
¡ßÁ √ÍæÙ‡ Ú⁄È «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ
(ii) ’ „ª⁄∂ Á≈ «˜¡≈Á≈ Â’√ß◊ ω≈¿π‰ Á≈ Ú≈¡Á≈ ’Á∂ ‘ج∂ ÍzÂæ÷ ’ª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ «¬’
√≈Ò ¡Â∂ ¡ÍzÂæ÷ ’ª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ Íø‹ √≈Ò Ò¬∆ ’ Íz‰≈Ò∆ Ò≈◊± ’È Á≈ √πfi≈¡ ˛Õ
(iii) ÍzÙ≈√È «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆ ΋±Ò÷⁄∆ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ √Ú‹È’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ÷∂Â ˘
«˜¡≈Á≈ ’≈‹’πÙÒ Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ‹∂’ ÓπÈ≈Î∂ Á∆ ’Ó ˘ ‘∂·Ò∂ ¡Â∂ «Ú⁄’≈Ò∂ Ú◊ Á∂
«Ò¡≈¿π‰ È≈Ò √Ïß«Ë «‘≈«¬Ù∆ Ó’≈Ȫ, √’±Ò Á∂ ÌÚȪ, √≈Î Í≈‰∆ Á∆¡ª ÔØ‹È≈Úª, √Û’ª
¡Â∂ ÍπÒª Á∂ «ÈÓ≈‰ ¡≈«Á ¡Â∂ ÍzßÍ≈◊ Â∆«’¡ª È≈Ò Íz≈Í ‘؉ Ú≈Ò∆ ¿±‹≈ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ
”Â∂ ÷⁄ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ª ÓπÈ≈Î∂ ”Â∂ Òæ◊‰ Ú≈Ò≈ ‡À’√ Ó≈Î ‘Ø ‹≈Ú∂◊≈Õ
(iv) ÿ≈‡∂ Á∆ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ √’≈ ω≈¿π‰ Á∂ √Ω «ÁÈ Á∂ ¡ßÁ ÿæ‡ Ï⁄Â
’Ó ”Â∂ «Ú¡≈‹ Á∆ Á ÚË≈ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(v) ¿πÁÔØ«◊’ ÷∂Â «Úæ⁄ ’≈˘È∆ ’߇ØÒ ˘ «„æÒ≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ «‹È∑ª ÷∂Âª «Úæ⁄ ◊À √’≈∆
÷∂Â È∂ ¡≈«Ê’ √ÎÒÂ≈ Á∂ ’∆Â∆Ó≈È ’≈«¬Ó ’∆Â∂ ‘È ¿πÈ∑ª «Úæ⁄Ø∫ √Ú‹È’ ¿πÍ’Óª (Public
Undertakings) ˘ ÏßÁ ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ «ÂßÈ √≈Òª «Úæ⁄ √Ú‹È’ ÷∂Â Á≈ È’Ù≈ ÏÁÒ
«ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ «ÈÔ≈ ÚË≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ¿πÁÔØ◊ª «Úæ⁄ «ÚÁ∂Ù∆ ͱߋ∆ Á∂ «ÈÚ∂Ù ˘ ÚË≈ «ÁæÂ≈
‹≈Ú∂◊≈Õ
(vi) ‘∂’ Íæ¤Û∂ ‘ج∂ «˜Ò∑∂ «Úæ⁄ «¬’ ¿πÁÔØ«◊’ ’∂∫Á ’≈«¬Ó ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Ï»‡, ⁄ÓÛ≈, È≈∆¡Ò
¡≈«Á ”Â∂ ¡Ë≈« ¿πÁÔØ◊ª ˘ «ÚÙ∂Ù √‘≈«¬Â≈ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(vii) √’≈ Ï‰È ÂØ∫ «¬’ √≈Ò ¡ßÁ ‹Ú≈‘ ؘ◊≈ ÔØ‹È≈ ¡Ë∆È ؘ∆-؇∆ Á∂ √≈ËÈ Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂
”Â∂ ¿πÍÒæÏË ’≈¬∂ ‹≈‰◊∂ ¡Â∂ ‘∂’ Íø⁄≈«¬Â ˘ ¿π√ «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ‘∂’ √≈Ò
«¬’ ’ØÛ ؘ◊≈ Á∂ ÓΩ’∂ ¿πÍÒæÏË ’≈¬∂ ‹≈‰◊∂Õ ÷∂Â∆ ¡Â∂ ¿πÁÔØ«◊’ ÷∂Âª «Úæ⁄ ͱߋ∆ «ÈÚ∂Ù
˘ ÚË≈ ’∂ ¡Â∂ «˜¡≈Á≈ ÒØ’ª ˘ ؘ∆-؇∆ Óπ‘æ¬∆¡≈ ’Ú≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(viii) «ÈÙ«⁄ ؘ∆-؇∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ ≈‹Ó≈◊ª ¡Â∂ ÍπÒª Á∂ «ÈÓ≈‰ ’ßÓ ˘ ÏÛ∑≈Ú≈
«ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ◊À √’≈∆ ÷∂Âª ˘ ¿πÈ∑≈ «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ √Ú‹È’ Â∂
«Èæ‹∆ ÷∂Â Á∂ ÏÀ∫’ª ˘ «ÚÁ∂Ù∆ ͱߋ∆ «¬’æ·∆ ’È ”⁄ √‘≈«¬Â≈ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(ix) ÷∂Â∆ ÷∂Â Á∂ «Ú’≈√ ”Â∂ «ÚÙ∂Ù «Ë¡≈È «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Î√Ò ¡Â∂ ÍÙ±¡ª Á≈ Ï∆Ó≈ ’Ú≈«¬¡≈
‹≈Ú∂◊≈Õ ÷∂Â∆ ÷∂Â ˘ «˜¡≈Á≈ ËÈ ¡Â∂ √≈ËÈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰◊∂Õ ÷∂Â∆ Á∂ ‘ ’˜∂ Á∆ «Ú¡≈‹ Á
ÿæ‡ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ Ì±Ó∆ √ÏßË∆ «’≈‚ ͱ∆ Â∑ª ·∆’ ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂∂ ¡Â∂ «√ß⁄≈¬∆ Á∆¡ª √π«ÚË≈Úª
Á≈ Úæ‚∂ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ «Ú√Ê≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÍzÂ∆Ù A@ Òæ÷ ÷±‘ Íπæ‡∂ ‹≈‰◊∂Õ

(x) √’≈ Ï‰È ÂØ∫ «¬’ √≈Ò Á∂ ¡ßÁ ÷∂Â∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆¡ª ’∆Óª ÂÀ¡ ’È Ò¬∆ «¬’ «ÚÚ‘≈«’
Î≈Ó±Ò≈ «Â¡≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¿π√ ˘ Ò≈◊± ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(xi) ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ «’√∂ «¬’ «Ú¡’Â∆ ‹ª ’ßÍÈ∆ Á≈ ¬∂’≈«Ë’≈ È‘∆∫ ‘∂◊≈ ¡Â∂ ¡√À«È’
Ú√±¡ª Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ ¬∂’≈«Ë’≈ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ÷ÂÓ ’ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 267