Page 272 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

G. Ì≈Â∆ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ Á∆ Úß‚ ’ÁØ∫ ‘ج∆ √∆? È؇
(¡) AIFE (Ï) AIFD
(√) AIFH (Á) AIFB

AD.C Ì≈Â∆ ≈Ù‡∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ (Indian National Political Parties)

Ì≈Â∆ Ù≈√È ¡Â∂ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ¡≈͉∆ ÙÒ≈ÿ≈ÔØ◊ ¡Â∂ Ó‘æÂÚͱÈ Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈ ‘∂ ‘È
«¬È∑ª ÂØ∫ «ÏȪ Ì≈Â∆ ÒØ’ÂßÂ ¡Â∂ √ß√Á∆ Ù≈√È Íz‰≈Ò∆ √ÎÒ È‘∆∫ ‘Ø √’Á∆Õ ’πfi Óπæ÷ ≈Ù‡∆ ≈‹È∆«Â’
ÁÒ «¬√ Â∑ª ‘È-

AD.C.A Ì≈Â∆ ≈Ù‡∆ ’ª◊√ (¡≈¬∆) Indian National Congress (I)
«¬’ ¡ß◊∂˜ «√ÚÒ ¡«Ë’≈∆ ¬∂. ˙. fi±Ó ÚæÒØ∫ AHHE «Úæ⁄ ’ª◊√ Á≈ ‹ÈÓ ‘Ø«¬¡≈Õ ¿πÁØ∫ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ √πÂßÂÂ≈
Íz≈ÍÂ∆ Âæ’ «¬√ ÁÒ È∂ Ò◊≈Â≈ √πÂßÂÂ≈ Á∆ ÒÛ≈¬∆ «Ïz«‡Ù √’≈ «ÚπæË ÒÛ∆Õ ¡˜≈Á∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á AIDG ÂØ∫
ÒÀ ’∂ AIGG Âæ’ ’∂∫Á «Úæ⁄ ’≈◊√ ÁÒ Á∆ √’≈ ‘∆ ‘ÀÕ ÈÚßÏ AIFI «Úæ⁄ ’ª◊√ ÁÒ «Úæ⁄ Îπæ‡ ÍÀ ◊¬∆
¡Â∂ «¬√ Á∂ ÁØ ÁÒ ““√æÂ≈Ë≈∆ ’ª◊√”” ¡Â∂ ““√ß◊·È ’ª◊√”” ω ◊¬∂Õ Á√ßÏ AIGH «Úæ⁄ ’ª◊√ Á∆ «Î ÂØ∫
Úß‚ ‘Ø ◊¬∆∂Õ «¬’ ÁÒ ’ª◊√ ’‘≈™Á≈ ¡Â∂ Á±√≈ ’ª◊√ (¡≈¬∆), Í ÁØȪ ‘∆ ÁÒª Á≈ √ß◊·È ¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó
«¬æ’Ø «‹‘≈ ‘∆ ‘ÀÕ ‹ÈÚ∆ AIH@ Á∂ √æÂÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉≈ «Úæ⁄ ’ª◊√ (¡≈¬∆) √æÂ≈ «Úæ⁄ ¡≈¬∆Õ CA ¡’±Ï
AIHD ˘ ÍzË≈È ÓßÂ∆ «¬ßÁ≈ ◊ªË∆ Á∆ ‘æ«Â¡≈ ’ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ¡Â∂ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ùz∆ ≈‹∆Ú ◊ªË∆ Á∂Ù Á∂ ÍzË≈È
ÓßÂ∆ ω∂∂Õ ¿π√ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ¡æ·Ú∆∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª ͱ∆¡ª ‘ج∆¡ª «‹È∑ª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ˘ «¬«Â‘≈«√’
√ÎÒÂ≈ Íz≈Í ‘ج∆Õ ÈΩÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª ⁄؉ª AIHI «Úæ⁄ ‘ج∆¡ª «‹√ «Úæ⁄ ’ª◊√ ¡≈¬∆ Ï‘πÓ «Úæ⁄ È‘∆∫
(¡≈¬∆) ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ ÁÒ È∂ √’≈ ω≈¬∆Õ AIIA «Úæ⁄ Á√Ú∆∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓæË «ÚË∆ ⁄؉≈ ‘ج∆¡ªÕ ÒØ’ √Ì≈ Á∂
«¬√ ⁄؉ ¡«Ì¡≈È «Úæ⁄ Ùz∆ ≈‹∆Ú ◊ªË∆ Á∆ ‘æ«Â¡≈ ’ «ÁæÂ∆ ◊¬∆Õ BA ‹±È AIIA ˘ Ùz∆ Í∆. Ú∆. È«√Ó∑≈ ≈˙
È∂ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ √‘πß ¸æ’∆ √∆Õ
’ª◊√ (¡≈¬∆) Á≈ √Ó≈«‹’ ¡Ë≈ (Social Base of the Congress (I))- √πÂßÂÂ≈ Á∂ √Ó∂∫ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚͱÈ
≈‹È∆«Â’ ÁÒ ’ª◊√ Í≈‡∆ √∆Õ ‘Ø ÁÒ «‹Ú∂∫ «’ Óπ√«ÒÓ Ò∆◊, «‘ßÁ± Ó‘ª√Ì≈, √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ È≈ ‘؉ Á∂
Ï≈Ï √ÈÕ ’ª◊√ «’√∂ «ÚÙ∂Ù Ú◊ Á∆ Í≈‡∆ È≈ ‘Ø ’∂ √≈∂ Ú◊ª ¡Â∂ √≈∂ ÒØ’ª Á∆ Í≈‡∆ √∆Õ ’ª◊√
Í≈‡∆ «Úæ⁄ «’√≈È, «˜Ó∆∫Á≈, Ó˜Á±, ¿πÁÔØ«◊’, «‘ßÁ±, Óπ√«ÒÓ, «¬√≈¬∆, «√æ÷, Ù«‘∆, Í∂∫‚± ¡≈«Á √≈«¡ª
Ò¬∆ √Ê≈È √∆ ¡Â∂ ¡æ‹ Ú∆ ’ª◊√ (¡≈¬∆) ‘∆ «¬’ ¡«‹‘∆ Í≈‡∆ ˛ «‹√ ˘ √≈∂ Ú◊ª, √≈∂ ËÓª ¡Â∂ «‘æª
Á∂ ÒØ’ª Á≈ √ÓÊÈ Íz≈Í ‘ÀÕ ’ª◊√ (¡≈¬∆) Á≈ ⁄؉ «⁄ßÈ “‘æÊ” ˛Õ
Á√Ú∆∫ ÒØ’ √Ì≈ √Ó∂∫ ÿث٠’ª◊√ (¡≈¬∆) Á≈ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ (Election Manifesto of the Congress (I) at
the time of Tenth Lok Sabha Elections)
«¬√ ÓΩ’∂ ”Â∂ ÂæÂ’≈Ò∆È ’ª◊√ (¡≈¬∆) ÍzË≈È ≈‹∆Ú ◊ªË∆ È∂ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ÍπÈ «ÈÓ≈‰ √ÏßË∆ F
¡«Ë¡≈«¬¡ª, EB √±Âª ¡Â∂ FD Íπ√Â’ª Ú≈Ò≈ «¬’ Ï‘π «Ú¡≈Í’ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ Íz’≈«Ù ’∆Â≈ √∆Õ «¬√
√ÏßË «Úæ⁄ «¬‘ Ô≈Á æ÷‰ÔØ◊ ˛ «’ √øÈ AIH@ Á∆¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫ ’ª◊√ (¡≈¬∆) Á≈ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ ’∂ÚÒ BD
Íø«È¡ª Á≈ ‘∆ √∆Õ
A. ≈‹È∆«Â’ ÍzØ◊≈Ó (Political Programmes)- ¡≈͉∂ ≈‹È∆«Â’ ÍzØ◊≈Ó √ÏßË∆ Á√Â≈Ú∂‹ «Úæ⁄ ’ª◊√
(¡≈¬∆) È∂ ÒØ’ÂßÂ, √Ó≈‹Ú≈Á, ÍøÊ-«ÈÍæ÷Â≈ ¡Â∂ ◊πæ‡ «ÈÍæ÷Â≈ ”Â∂ «¬’ Ú≈ «Î ¡≈͉∆ ¡‡πæ‡ «ÈÙ·≈
Íz◊‡ ’∆Â∆ ˛Õ ¿π√ «Úæ⁄ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’-
(i) ’ª◊√ (¡≈¬∆) Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈ ˘ ω≈¬∆ æ÷‰ Ò¬∆ ÍzÌ≈Ú∆ ’ÁÓ ¸æ’∂◊∆ ¡Â∂
«Úÿ‡È’≈∆ Ù’Â∆¡ª ”Â∂ ¡ß’πÙ Ò◊≈¬∂◊∆Õ Íø‹≈Ï «Úæ⁄ √ß«ÚË≈È Á∂ Á≈«¬∂ ¡Ë∆È ¿π◊Ú≈Á∆
Âæª È≈Ò Ú≈Â≈Ò≈Í ’È Á∆ ¿π√ È∂ «√ËÂ≈ ÍzÁ«Ù ’∆Â∆ ˛ Í Ù «¬‘ ˛ «’ ¿π◊Ú≈Á∆
«‘ß√≈ Á≈ √Â≈ ¤æ‚ ’∂ Ú≈Â≈ Á∆ Ó∂‹ ”Â∂ ¡≈¿π‰Õ ’ÙÓ∆ «Úæ⁄ ≈‹ «ÚË≈È √Ì≈ Á∆ ‘Ø∫Á «Úæ⁄

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 265