Page 277 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á∂ Íæ÷ ”⁄ ˛Õ «¬√ ÁÒ Á∆ È∆Â∆ Á∂ ¡Èπ√≈ ¡≈«Ê’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ◊∆Ï «Ú¡’Â∆ ˘
√πæ«÷¡≈ «ÓÒ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
(G) ¡≈«Ê’ ÷∂Â «Úæ⁄ Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ ◊ªË∆Ú≈Á∆ ‡æ√‡∆«ÙÍ Íz‰≈Ò∆ (Trusteeship System) Á≈
Íz∆÷‰ ’È Á≈ ̱Ó∆ √πË≈ª ¡Â∂ «Ú’∂∫Á∆’È Á∆ È∆Â∆ Á≈ √ÓÊÈ ’Á∆ ˛Õ
(H) Á∂Ù ˘ ¡≈ÂÓ-«ÈÌ ω≈¿π‰ Ò¬∆ «ÚË≈«¬’ ¡Â∂ Â’È∆’∆ ÷∂Â «Úæ⁄ Ó‘æÂÚͱÈ ’ßÓ ’∆Â≈
‹≈Ú∂Õ
(I) Í≈‡∆ Á∂ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ «¬‘ Ú∆ «’‘≈ «◊¡≈ «’ ÁÒ ¿πÈ∑ª ÁÒª ˘ ¤æ‚ ’∂ ‹Ø ÍzÁ∂Ù «Úæ⁄ ÚÎ≈Á≈∆
(Extra Territorial Loyalities) ⁄Á∂ ‘È, Ï≈’∆ √≈∂ ÁÒª ˘ ’ª◊√ (¡≈¬∆) Á∂ «ÌzÙ‡≈⁄≈ ¡Â∂ ≈Ù‡
«ÚØË∆ È∆Â∆¡ª Á≈ Óπ’≈ÏÒ≈ ’È Ò¬∆ √ÓÊÈ Á∂‰ Ò¬∆ «Â¡≈ ˛Õ
Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á≈ √Ó≈«‹’ ¡Ë≈ (Social Base of Bhartiya Janta Party)- Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ «¬’
≈Ù‡Ú≈Á∆ ÁÒ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ˜≈ Ú∆ Ùæ’ È‘∆∫ ˛ «’ «¬√ Í≈‡∆ «Úæ⁄ ≈Ù‡ √ÚÀ √∂Ú’ √ßÿ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á≈ ÍzÌ»ÂÚ
˛ Í «¬√ Á≈ Ì≈Ú «¬‘ È‘∆∫ ˛ «’ «¬√ Í≈‡∆ Á≈ √Ó≈«‹’ ¡Ë≈ ’∂ÚÒ ≈Ù‡∆ √ÚÀ √∂Ú’ Âæ’ ‘∆ √∆«Ó ˛Õ
Ùπ± «Úæ⁄ «¬√ Í≈‡∆ «Úæ⁄ ÿæ‡ «◊‰Â∆, Óπ√ÒÓ≈È, «¬√≈¬∆¡ª, ‘∆‹Èª ¡Â∂ ‹È‹≈Â∆¡ª Á∆ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ÿæ‡
√∆ Í Ï≈¡Á «Úæ⁄ «¬È∑ª «Úæ⁄ Ú∆ Í≈‡∆ Á∂ ÍzÌ≈Ú «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ √’≈∆ ’Ó⁄≈∆ ¡Â∂ «√æ«÷¡Â Ú◊
Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∂ Ó‘≈È √ÓÊ’ ‘ÈÕ Ó‹Á±ª «Úæ⁄ «¬√ Á≈ √ÓÊÈ ÚæËÁ≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ Ì≈Â∆ Ó˜Á±
√ßÿ «‹√ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ B@ Òæ÷ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ˛, Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∂ √ÓÊ’ ‘ÈÕ ÓæË Ú◊ Á∂ ÚÍ≈∆ Ú∆ «¬√
Á∂ √ÓÊ’ ‘ÈÕ ’ÓÒ Á≈ ÎπæÒ Í≈‡∆ Á≈ ⁄؉ «ÈÙ≈È ˛Õ
F ¡ÍzÀÒ AIH@ ˘ Í≈‡∆ Á≈ ◊·È ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π√ È∂ √øÈ AIHD Á∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄ «‘æ√≈ «Ò¡≈Õ Í Ï‘π’؉∆
Óπ’≈Ï«Ò¡ª «Úæ⁄ ¿π√ Á∂ √≈∂ ÓØ‘∂ «√Î «Í‡ ◊¬∂ ¡Â∂ ¿π√ ˘ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «√Î B √Ê≈È Íz≈Í ‘ج∂Õ ’¬∆
√Ó∆«÷¡≈Úª È∂ ¿π√ √Ó∂∫ Ì≈‹Í≈ Á∂ ¡ß Á∆ ÿØÙ‰≈ ’ «ÁæÂ∆ Í ¡«‹‘≈ ’«‘ßÁ∂ √Ó∂∫ ¿π‘ Á∂Ù «Úæ⁄ ÓΩ‹±Á ¿π√ Á∂
·Ø√ Ú؇ ÏÀ∫’ ˘ ÌπæÒ ÏÀ·∂Õ ÈÚßÏ AIHI Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉≈ «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ ÌπæÒ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ◊¬∆, «’™«’ ¿πÈ∑ª
⁄؉≈ «Úæ⁄ Ì≈‹Í≈ ˘ HH √Ê≈È Íz≈Í ‘Ø ◊¬∂ √ÈÕ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ◊«·Â Ú∆. Í∆ «√ßÿ Á∆ ‹ÈÂ≈ ÁÒ ≈Ù‡∆
ÓØ⁄≈ √’≈ Á∂ ◊·È «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ Ó‘æÂÚͱÈ Ì±«Ó’≈ √∆ ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ ‹ÁØ∫ ¡’±Ï AII@ «Úæ⁄ Ì≈‹Í≈
È∂ ≈Ó ‹ÈÓ Ì±Ó∆ Ó≈ÓÒ∂ ”Â∂ √’≈ È∂ ¡≈͉≈ √ÓÊÈ Ú≈«Í√ ÒÀ «Ò¡≈ ª Ú∆.Í∆. «√ßÿ √’≈ Ó»Ë∂ Ó±ø‘ «‚æ◊
◊¬∆∂Õ Ó¬∆-‹±È AIIA Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ Ì≈‹Í≈ ˘ AAI √Ê≈È «¬’æÒ∂ ¡≈͉∂ ÏÒϱÂ∂ ”Â∂ «ÓÒ∂ ¡Â∂ ¿π‘
Óπæ÷ «ÚØË∆ ÁÒ Ï‰ «◊¡≈Õ
Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó (Policies and Programmes of B.J.P.)
Á√Ú∆∫¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª √Ó∂∫ ‹≈∆ ’∆Â∂ ◊¬∂ CA Íø«È¡ª Ú≈Ò∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ Ì≈‹Í≈ È∂ ¡≈͉∆¡ª È∆Â∆¡ª
¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó Á≈ «Ú√Ê≈ Úȉ Á∂Ù Ú≈√∆¡ª ˘ «ÁæÂ≈ √∆Õ «¬√ «Úæ⁄ ≈Ù‡ Á∆ √È≈ÂÈ ÍøÊ-«ÈÍæ÷Â≈Ú≈Á∆
ÍzßÍ≈ ˘ ω≈¬∂ æ÷ ’∂ “≈Ó ¡Â∂ «¬È√≈Δ √≈∂ Á∂Ù Ú≈√∆¡ª ˘ «ÁÚ≈¿π‰ Á≈ ÌØ√≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ Á±√∂ ÙÏÁª
«Úæ⁄ Ì≈‹Í≈ Á≈ Ò’Ù Á∂Ù «Úæ⁄ ≈‹-≈‹ ’≈«¬Ó ’È≈ ˛Õ

A. ≈‹È∆«Â’ ÍzØ◊≈Ó (Political Programmes)-Ì≈‹Í≈ È∂ ¡≈͉∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∂ ≈‹È∆«Â’
ÍzØ◊≈Ó ˘ √æÂ≈ «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ ”Â∂ Ò≈◊± ’È Á≈ ÌØ√≈ Á∂ÙÚ≈√∆¡ª ˘ «ÁæÂ≈ ‘À-
(i) Ì≈‹Í≈ ¡Ôπæ«Ë¡≈ «Úæ⁄ ≈Ó-‹ÈÓ Ì±Ó∆ ”Â∂ Ùz∆ ≈Ó ÒæÒ≈ Á∂ Óß«Á «ÈÓ≈‰ Ò¬∆ ͱ∆ Â∑ª Ú⁄ÈÏæË
˛ «’™«’ «¬‘ ≈Ù‡∆ ¡≈ÂÓ-«ÚÙÚ≈√, ≈Ù‡∆ ¡√∆ÓÂ≈ ¡Â∂ √ß√«¥«Â’ «Ú≈√ È≈Ò ‹π«Û¡≈
ÍzÙÈ ˛ ¡Â∂ Ó˜∑Ï Á≈ ¿π√ È≈Ò ’ج∆ √ÏßË È‘∆∫ ˛Õ ¿π√ È∂ √ÍæÙ‡ ÙÏÁª «Úæ⁄ «¬‘ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ ˛
«’ «¬√ Á∂Ù Á∆ Í«‘⁄≈‰ ≈Ó È≈Ò ‘À, Ï≈Ï È≈Ò È‘∆∫ ¡Â∂ ¿π√ È∂ «ÚÚ≈Á◊Ã√ Ó√«˜Á Á∂ „ª⁄∂
ÂØ∫ ’ø‡ØÒ ‘‡≈ ’∂ Óß«Á ω≈¿π‰ Á≈ √ß’ÒÍ Íz◊‡ ’∆Â≈ ˛Õ
(ii) Ì≈‹Í≈ √ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á C@ «Úæ⁄ √Óπ«⁄ √Øÿ ’È Á∆ Íæ÷Ë≈ ˛ «‹√ È≈Ò «¬√ ¡Èπ¤∂Á Á∆
¡≈Û «Úæ⁄ Á∂Ù ¡ßÁ ÿæ‡ √ß«÷¡≈ ÚæÒØ∫ √ß⁄≈«Ò ’πfi «¬’ «√æ«÷¡’ √ß√Ê≈Úª «Úæ⁄ ⁄æÒ‰ Ú≈Ò∆
≈Ù‡∆ «‘æ ͱÈ ’≈Ú≈¬∆¡ª Á∆ ͱ∆ Ø’Ê≈Ó ’∆Â∆ ‹≈ √’∂Õ

270 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY