Page 281 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ D. ‘Ø ÍÃÓπæ÷ ‘æÒ (Other Important Provisions)- ¿πÍÔπ’ È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Óª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Ì≈‹Í≈ Á∂ ⁄؉
ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∆¡ª ÍÃÓπæ÷ ◊æÒª Ú∆ ’‘∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È-
(i) ◊ª ¡Â∂ ÍÙ» ËÈ Á∆ √πæ«÷¡≈ ’È Ò¬∆ ’≈˘È ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ Ú≈Â≈ÚÈ Á∆ √πæ«÷¡≈ Ò¬∆
≈Ù‡∆ √πæ«÷¡≈ ¡Â∂ √≈ËÈ È∆Â∆ ω≈¬∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ ¿πÁÔØ«◊’ «¬’≈¬∆¡ª ¡Â∂ ◊øÁ∂ È≈Ò∂ ¡≈«Á
È≈Ò «√‘ Á∆ √πæ«÷¡≈ ’È Ò¬∆ ÍÃÁ»Ù‰ «ÚØË «ÚÚ√Ê≈Úª ˘ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ø◊ È≈Ò Ò≈◊» ’∆Â≈
‹≈Ú∂◊≈Õ ‚∆. ‚∆. ‡∆. Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ÏøÁ ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ Ú‘∆’Òª ÂØ∫ «È’Ò‰ Ú≈Ò∂ ◊øÁ∂
Ë»¬∂∫ Á∆ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ø◊ È≈Ò Ø’Ê≈Ó ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(ii) «ÎÒÓª «Úæ⁄Ø∫ «‘ø√≈, ¡ÙÒ∆ÒÂ≈ ¡Â∂ ¡ÈÀ«Â’Â≈ Á∆ Ø’Ê≈Ó Ò¬∆ √À∫√ ÏØ‚ «Úæ⁄ E@% Ó«‘Ò≈Úª
«ÈÔπ’ ’∆Â∆¡ª ‹≈‰◊∆¡ªÕ
(iii) ¡≈Ó Ì«Úæ÷ «ÈË∆ «Úæ⁄ ‹Ó∑ª ≈Ù∆ ”Â∂ «Ú¡≈˜ Á ÚË≈ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(iv) √≈∂ È≈‡’ ÍÃÁÙÈ∆¡ª ÂØ∫ ÓÈØø‹È ’ ‘‡≈ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ÒØ’ ’Ê≈Úª ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ «ÁæÂ≈
‹≈Ú∂◊≈Õ
ÓπÒª’‰ (Evaluation)- Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∂ «¬√ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ ÂØ∫ «¬‘ √ÍæÙ‡ ˛ «’ Í≈‡∆ È∂ Á∂Ù Á∂
√≈∂ Ú◊ª ˘ ¡≈͉∂ ÚæÒ ¡≈’«Ù ’È Á∆ ◊øÌ∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ˛, ⁄؉ª ÁΩ≈È ¿π√ È∂ ≈Ó, ؇∆ ¡Â∂ «¬È√≈Î
Á≈ ÍÃ⁄≈ Úæ‚∂ ˜Ø-ÙØ È≈Ò ’∆Â≈ √∆Õ «Î Ú∆ Á∂Ù Á∂ Óπ√«ÒÓ Ú؇ª Á≈ √ÓÊÈ ¿π√ ˘ ÍÃ≈Í ȑƒ ˛Õ Á»√∂
Í≈√∂ √øÈ AIHI Á∆¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫ ÂØ∫ Ú∆ ¿πÈ∑ª Á≈ Í»≈ «Ë¡≈È ≈Ó ‹ÈÓ Óø«Á «ÈÓ≈‰ ÚæÒ ‘∆ ’∂∫Á« «‘≈ ˛Õ
«¬√ È≈Ò ¿π√ ˘ Ì≈ Á∂ ‹È-Ó≈È√ «Úæ⁄ ¡≈͉∆¡ª ‹Û∑ª ‹Ó≈¿π‰ Á≈ ÓΩ’≈ Ú∆ «Ó«Ò¡≈ ˛Õ Ó¬∆-‹»È AIIA
Á∆¡ª ⁄؉ª È≈Ò ¿πµÂ ÍÃÁ∂Ù «Úæ⁄ Ú∆ ¿π√ ˘ √’≈ ω≈¿π‰ «Úæ⁄ √ÎÒÂ≈ «ÓÒ ◊¬∆ √∆Õ «‘Ó≈⁄Ò ÍÃÁ∂Ù, ÓæË
ÍÃÁ∂Ù ¡Â∂ ≈‹√Ê≈È «Úæ⁄ ¿π‘ Í«‘Òª ÂØ∫ ÚË∂∂ √æÂ≈ «Úæ⁄ ω∆ ‘ج∆ √∆Õ «¬‘ ª Ì«Úæ÷ ‘∆ Áæ√∂◊≈ «’ Ì≈‹Í≈ ⁄؉
ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ’∆Â∂ ◊¬∂ Ú≈¡«Á¡ª ˘ «’√ ‘æÁ Âæ’ Í±≈ ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ¿π√ «Úæ⁄
¡«Â Ó‘æÂÍ»È ◊æÒª «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È, «‹È∑ª ˘ ͱ≈ ’ √’‰≈ ¡√≈È È‘∆∫ ˛Õ AIIA Á∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄
Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ ˘ AAI √∆‡ª «ÓÒ∆¡ª ¡Â∂ Í«‘Òª Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∂ È∂Â≈ Ò≈Ò «¥ÙÈ ¡‚Ú≈È∆
˘ «ÚØË∆ È∂Â≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Ó≈ÈÂ≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ √∆Õ AIIF Á∆¡ª ⁄؉ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ’πfi «ÁÈ Ò¬∆ Ùz∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆
Ú≈‹Í≈¬∆ «Úæ⁄ ω∆ ‹πÒ∆ √’≈ Ï‘πÓ «√æË È‘∆∫ ’ √’∆Õ Í AIIH ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿πÈ∑ª Á∆ ¡ÀµÈ. ‚∆. ¬∂. √’≈
(NDA) «¬’ √≈Ò Ò¬∆ ⁄æÒ∆Õ AIII Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ B@@D ”⁄ «¬‘ √æÂ≈ «Úæ⁄ ‘∆Õ Í B@@D Á∆¡ª
⁄؉ª «Úæ⁄ √æÂ≈ ◊π¡≈ ÏÀ·∆ ¡Â∂ B@@I «Úæ⁄ Ú∆ ‘≈«√Ò È‘∆∫ ’ √’∆Õ Ì≈‹Í≈ (BJP) Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ Ì«Úæ÷Ú≈‰∆
’È≈ ¡Ω÷≈ ˛Õ

AD.C.C Ì≈Â∆ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ (Communist Party of India)

Ì≈ «Úæ⁄ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ √øÈ AIBD «Úæ⁄ ‘ج∆ Í AICD «Úæ⁄ «¬√ ÁÒ ˘ È‹≈«¬˜ ÿث٠’
«ÁæÂ≈ «◊¡≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ È∂Â≈Úª ˘ ÎÛ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ Á±√∂ Ó‘ªÔπæË «Úæ⁄ ‹ÁØ∫ ±√ Ú∆ ¡ß◊∂˜ª È≈Ò Ù≈«ÓÒ ‘Ø
«◊¡≈ ª «¬√ ÁÒ È∂ Ú∆ ¡ß◊∂˜ª Á≈ √ÓÊÈ ’È≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈ «‹√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ AIDC «Úæ⁄ «¬√ ÁÒ
ÂØ∫ ÍzÂ∆ÏßË ‘‡≈ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ
Ì≈ Á∆ √πÂßÂÂ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ ÁÒ È∂ ’≈Î∆ Íz◊Â∆ ’∆Â∆∂Õ √øÈ AIEG «Úæ⁄ ’∂Ò «Úæ⁄ Í«‘Ò∆ ◊À ’ª◊√∆
√’≈ ω≈¿π‰ Á≈ «¬√ ˘ ÓΩ’≈ «Ó«Ò¡≈Õ Í AIFB Á∂ Ì≈ ⁄∆È ÔπæË √ÏøË∆ «¬√ «Úæ⁄ ÁÒ Îπæ‡ ÍÀ ◊¬∆Õ «¬√ Á∂
«¬’ ◊πæ‡ È∂ Ì≈ √’≈ Á≈ √ÓÊÈ ’∆Â≈ Í Á±√∂ ◊πæ‡ È∂ ⁄∆È ˘ ·∆’ Áæ«√¡≈ ¡Â∂ Ì≈ √’≈ ˘ Ï∂ÈÂ∆
’∆Â∆ «’ ¿π‘ ⁄∆È È≈Ò ÙªÂ∆ Ú≈Â≈ Ùπ± ’∂Õ √øÈ AIFD «Úæ⁄ «¬√ ÁÒ Á∆ Úß‚ ‘ج∆ ¡Â∂ ÁÒ Á∂ Ú≈ÓÍßÊ∆ ÓÀ∫Ïª
È∂ Ùz∆ ◊ØÍ≈ÒÈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ «¬’ ‘Ø ÁÒ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ (Ó≈’√Ú≈Á∆) Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ (C.P.I.M) ’∆Â∆Õ
√øÈ AIFG Á∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ È∂ ’ª◊√ È≈Ò ◊·ÏßËÈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ¡≈͉∆ Ù’Â∆ ÚË≈ Ò¬∆Õ «¬√
˘ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ BC √∆‡ª Íz≈Í ‘ج∆¡ªÕ
AIGB Á∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄ √≈ÓÚ≈Á∆ ÁÒ È∂ ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂ ’ª◊√ È≈Ò ◊·‹ØÛ ’∆Â≈ ¡Â∂ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Ùz∆ÓÂ∆
«¬ßÁ≈ ◊ªË∆ Á∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ Á≈ ¿π√ ˘ ͱ≈ Ò≈Ì «Ó«Ò¡≈Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ «¬√ ÁÒ È∂ ¡≈͉∆ √«ÊÂ∆ √πË≈ Ò¬∆Õ

274 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY