Page 285 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ¡Ôπæ«Ë¡≈ «Úæ⁄ Ï≈Ï∆ Ó√«˜Á ˘ ÂπÛÚ≈ ’∂ ≈Ó Óß«Á Á≈ «ÈÓ≈‰ ’’∂ √ßÍzÁ≈«¬’ ¡Ë≈ ”Â∂
ÒØ’ª ˘ Úß‚ ‘∆ ˛Õ
(ii) ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ √Ú. ≈‹∆Ú ◊ªË∆ ¡Â∂ ’ª◊√ Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’Á∂ ‘ج∂ «’‘≈ «’ ¿πÈ∑ª Á∂
√ÓÊÈ È≈Ò ’∂∫Á «Úæ⁄ ⁄ßÁ Ù∂÷ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ÁÒ-ÏÁÒ∆¡ª Á∆ √’≈ √Ê≈«Í ‘Ø
◊¬∆ ˛Õ
(iii) Ó≈’√Ú≈Á∆ ÁÒ È∂ Óß‚Ò ¡≈ÔØ◊ Á∆¡≈ «√Î≈«Ùª Ò≈◊± ’È Á≈ √ÓÊÈ ’∆Â≈ Í È≈Ò ‘∆ È≈Ò
¡≈«Ê’ ¡Ë≈ ”Â∂ Íæ¤Û∂ ‘ج∂ Ú◊ ˘ Ú∆ ≈÷Úª’È Á∂‰ Á≈ √πfi≈¡ «ÁæÂ≈Õ
(iv) ¿πµÂ Ì≈ «Úæ⁄ Óß‚Ò ¡≈ÔØ◊ Á∆¡ª «√Î≈«Ùª Ò≈◊± ’È ”Â∂ «Ú¡≈Í’ ±Í «Úæ⁄ ‹Ø «‘ß√≈ ‘ج∆,
¿π√ Á≈ ÁÒ Á∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ Á∂ ¡Èπ√≈ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò ”Â∂ ’ج∆ ÍzÌ≈Ú È‘∆∫ «Í¡≈Õ ÁÒ È∂ Á≈¡Ú≈
’∆Â≈ «’ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò «Úæ⁄ ’ج∆ Ú∆ ◊∆Ï ‹ª Íæ¤Û∆¡ª ‘ج∆¡ª ‹≈Â∆¡ª ”Â∂ ¡æ«Â¡≈⁄≈ È‘∆∫
’ √’Á≈Õ
(v) √≈ÓÚ≈Á∆ Ó≈’√Ú≈Á∆ ÁÒ È∂ ≈Ù‡∆ ÓØ⁄∂ Á∆ √’≈ ˘ Ï≈‘Ø∫ √ÓÊÈ Á∂‰ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆Õ

(vi) ÁÒ Á∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ’∂∫Á √’≈ ÂØ∫ AF Óß◊≈ ˘ ͱ≈ ’È Á∆ Óß◊ ’∆Â∆ ◊¬∆ «‹È∑ª «Úæ⁄
Óπæ÷ ’∂∫Á ≈‹ª Á∂ √Ïß˪ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È≈, ’ßÓ Á∂ ¡«Ë’≈ ˘ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ ω≈«¬¡≈,
≈‹ª Á∆ ¡≈ÓÁÈ Á∂ √≈ËȪ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’È Ò¬∆ ≈‹ ¡Â∂ √ÓÚÂ∆ √±⁄∆ Á∂ «Ú«Ù¡ª «Úæ⁄
Í«ÚÂÈ ’È≈ ¡≈«Á ˛Õ
(vii) È∂Í≈Ò∆ Ì≈Ù≈ ˘ √ß«ÚË≈È Á∆ ¡æ·Ú∆∫ √±⁄∆ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’È Á∆ Óß◊ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ
(viii) ¡≈«Ê’ ÷∂Â Á∆¡ª Óß◊ª «Íø‚ª Á∂ «Ú’≈√ Âæ’ √∆«Ó ‘ÈÕ

√Ó≈‹Ú≈Á∆ Ó≈’√Ú≈Á∆ Í≈‡∆ È∂ «¬‘ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ Óπæ÷ ±Í «Úæ⁄ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò Á∆¡ª «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª
Ò¬∆ ‹≈∆ ’∆Â≈ √∆ ¡Â∂ ¿π√ ˘ «¬√ ⁄؉ «Úæ⁄ ⁄ΩÊ∆ Ú≈ √æÂ≈ Íz≈Í ‘ج∆Õ ¿πµÊ∂ «¬‘ B@AA Âæ’ √æÂ≈ «Úæ⁄ ‘∆
Í ‘π‰ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò ¡Â∂ ’∂Ò «Úæ⁄ √æÂ≈ «¬√ Á∂ ‘æÊ ”⁄Ø∫ «È’Ò ◊¬∆ ˛Õ «¬√ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª «Úæ⁄ ’ج∆ «ÚÙ∂Ù
ÏÁÒ≈¡ È‘∆∫ ¡≈«¬¡≈ Í B@@D Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ È∂ Ô±. Í∆. ¬∂ ˘ Ï≈‘Ø∫ √ÓÊÈ «ÁæÂ≈ Í
¡À‡Ó∆ √ÓfiΩÂ∂ Á∂ √Ú≈Ò ”Â∂ «¬‘ Ú≈«Í√ ÒÀ «Ò¡≈Õ B@@I Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ «¬√ Á≈ ¡Ë≈ ÿæ‡ ‘Ø«¬¡≈
¡Â∂ √∆‡ª Ï‘π ÿ‡ ◊¬∆¡ªÕ

‹ÈÂ≈ ÁÒ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÍzØ◊≈Ó Á≈ Úȉ
(Enumerate the Policies and Programmes of the Janta Dal)
Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á∂ Ù≈«ÓÒ ¡Â∂ Ú÷≈¡ Á∆ Íz«’«¡≈ Ï≈Ï ⁄æÒÁ∆ ‘∆
‘ÀÕ ¡ÍzÀÒ AIHG «Úæ⁄ «¬ßÁ≈ ’≈◊√ È≈Ò ¿π√ √Ó∂∫ Á∂ ÍzÂ∆ æ«÷¡≈ ÓßÂ∆ «ÚÙÚÈ≈Ê ÍzÂ≈Í «√ßÿ, ¡π‰ È«‘±,
¡≈«Î Óπ‘øÓÁ ÷ª ¡Â∂ ≈ÓËÈ Ú◊∂ È∂Â≈ ¡Òæ◊ ‘Ø ◊¬∂Õ ¿πÈ∑ª È∂ “‹È ÓØ⁄≈” ’≈«¬Ó ’ «Ò¡≈Õ «¬√ ÓØ⁄∂ È∂
ÂæÂ’≈Ò∆È ÍzË≈È ÓßÂ∆ ≈‹∆Ú ◊ªË∆ Á∆ √’≈ «ÚπæË «ÌzÙ‡≈⁄≈ Á∂ √ß◊∆È ‹ª √È√È∆÷∂‹ «¬Ò˜≈Ó Ò◊≈¬∂Õ
«¬√ È≈Ò Ú∆. Í∆. «√ßÿ Á∆ ÒØ’«ÍzÔÂ≈ ÚæËÁ∆ ◊¬∆Õ ‹±È AIHH «Úæ⁄ «¬Ò≈‘≈Ï≈Á √ß√Á∆ √∆‡ ”Â∂ ‘ج∆¡ª ¿πµÍ
⁄؉ª «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª È∂ Ì≈∆ √ÎÒÂ≈ Íz≈Í ’∆Â∆ ¡Â∂ ¿π‘ ◊À ’ª◊√Ú≈Á Á∂ ÍzÂ∆’ ω ◊¬∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª È∂ ’ª◊√
(¡≈¬∆) ¡Â∂ ≈‹∆Ú ◊ªË∆ Á≈ «Ú’ÒÍ Í∂Ù ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆Õ
’¬∆ ÓπÙ«’Òª Á∂ Ï≈Ú‹±Á AA ¡’±Ï AIHH ˘ Ïß◊ÒΩ «Úæ⁄ ‹È ÓØ⁄≈, ÒØ’ ÁÒ (¡) ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∂
Óπæ÷ È∂Â≈Úª Á∆ ÏÀ·’ «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ ÁÒ Ï‰≈¿π‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ Ï≈¡Á «Úæ⁄ ÒØ’ ÁÒ (Ï) Ú∆ «¬√ ÈÚ∂∫
ÁÒ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘؉ ˘ «Â¡≈ ‘Ø «◊¡≈Õ Ú∆. Í∆. «√ßÿ ˘ «¬√ Íz√Â≈«Ú ÈÚ∂∫ ÁÒ Á≈ ÍzË≈È ¸«‰¡≈ «◊¡≈
¡Â∂ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∂ √ß«ÚË≈È ˘ ¿π√ È∂ ¡Í‰≈ «Ò¡≈Õ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á √ß√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª Á∂
«ÚË≈È Óß‚Òª «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ ÁÒ ˘ Ó≈ÈÂ≈ Á∂ «ÁæÂ∆ ◊¬∆Õ «¬√∂ ÁΩ≈È ’ª◊√ (¡≈¬∆) Á≈ «Ú’ÒÍ ÷Û∑≈ ’È Á∆
«ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ú∆. Í∆. «√ßÿ È∂ ¡◊√ AIHH «Úæ⁄ ‘∆ ÒØ’ ÁÒ (¡), ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆, Â∂Ò◊± Á∂√Ó, Áz«ÚÛ ÓπÈ∂Â
’Û◊Ó, ’ª◊√ (¡Àµ√) ¡√Ó ◊‰ √ß◊≈Ó Íz∆ÙÁ ¡Â∂ ‹È ÓØ⁄∂ ˘ «ÓÒ≈ ’∂ “≈Ù‡∆ ÓØ⁄≈” (National Front)
’≈«¬Ó ’ «Ò¡≈ √∆Õ ‹ÈÂ≈ ÁÒ ◊«·Â ’ ÒÀ‰ È≈Ò Ú∆. Í∆. «√ßÿ Á∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ ÍzÌ≈Ú «Úæ⁄ ‘Ø «˜¡≈Á≈

278 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY