Page 289 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ (iii) ¡ßÂ≈‹∆ Íz∆ÙÁ (Inter-State Council) ¡Â∂ ≈Ù‡∆ «Ú’≈√ Íz∆ÙÁ (National Development
Council) ˘ «˜¡≈Á≈ «’«¡≈Ù∆Ò Ï‰≈ ’∂ ≈‹ª ˘ ¡≈Í√∆ √Ïß˪ ¡Â∂ ≈‹ Â∂ ’∂∫Á √’≈ª Á∂
√Ïß˪ «Úæ⁄ √ÁÌ≈ÚÈ≈ ’≈«¬Ó ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ

‘π‰ ‹ÈÂ≈ ÁÒ Á∂ «‹Ú∂∫ «’ Í«‘Òª Áæ«√¡≈ ‹≈ ¸æ’≈ ‘À ’¬∆ «‘æ√∂ ‘Ø ¸æ’∂ ‘ÈÕ «¬‘ Úß‚ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á∆ Ï‹≈¬∂
«Ú¡’Â∆¡ª Á∂ ‡’≈¡ Á∂ ’≈È ‘Ø«¬¡≈ ‘À Í ‘π‰ Ú∆ ‹∂. ‚∆. Ô±. «Ï‘≈ «Úæ⁄ ¡Â∂ Ï∆. ‹∂. ‚∆. ¿πÛ∆√≈ «Úæ⁄
√æÂ≈ ”⁄ ˛Õ

AD.D Ì≈Â∆ ÷∂Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ (Indian Regional Political Party)

«Í¤Ò∂ ’πfi √≈Òª ÁΩ≈È ÷∂Â∆ ÁÒª Á∆ ̱«Ó’≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á≈ «¬’
Úæ‚≈ √Ø ω∆ ˛Õ ‹Á«’ ’πfi ÷∂Â∆ ÁÒ «‹Ú∂∫ «’ ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂. (Áz«ÚÛ ÓπÈ∂Â ’Û◊Ó), ÈÀÙÈÒ ’≈ÈÎß√ ¡Â∂
ÙØzÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ì≈ Á∂ √πÂßßÂ ‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª ‹ª ¤∂Â∆ ‘∆ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈ ◊¬∂ √È Í Á±√∆¡ª Í≈‡∆¡ª
«‹Ú∂∫ «’ Â∂Ò◊± Á∂√Ó, ¡√Ó ◊‰ Íz∆ÙÁ, «√æ’Ó √ß◊≈Ó Íz∆ÙÁ, Ì≈Â∆ ÒØ’ ÁÒ ¡≈«Á ≈‹È∆«Â’ ÷∂Â «Úæ⁄
‘≈Ò∂ ÈÚ∂∫ ‘∆ ‘ÈÕ ¡√Ò «Úæ⁄ Ì≈ «Úæ⁄ Òæ◊Ì◊ B@@ ¤Ø‡∂ ‹ª Úæ‚∂ ÷∂Â∆ ‹ª √Ê≈È’ ÍæË Á∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ
‘ÈÕ AIHI Á∆¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫ BIA ≈‹È∆«Â’ ÁÒª È∂ Ì≈Â∆ ⁄؉ ¡≈ÔØ◊ ’ØÒ È≈Óª’‰ Ò¬∆ ÍÃ≈ÊÈ≈ ÍæÂ Ì∂‹∂Õ
«¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ’∂ÚÒ ¡æ· ˘ ‘∆ ≈Ù‡∆ ÁÒª Á∂ ±Í «Úæ⁄ Ó≈ÈÂ≈ «ÓÒ∆ ¡Â∂ Ï≈’∆ √≈∂ ÷∂Â∆ ÁÒ ‹ª √Ê≈È’ ÁÒ
√ÈÕ AIIH-B@@E Á∆¡ª ⁄؉ª √Ó∂∫ Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ G ≈Ù‡∆ ÁÒª, C@ ≈‹ ÍæË Á∂ ÁÒª ¡Â∂
Òæ◊Ì◊ AE@ Íø‹∆«¥Â ÁÒª È∂ «‘æ√≈ «Ò¡≈Õ ÷∂Â∆ ÁÒ Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ √◊Ó Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈
‘∂ ‘È ¡Â∂ Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ Á∂ √Ó’≈Ò∆È «Ú«Á¡≈Ê∆ Ò¬∆ «¬È∑ª Á∂ ÷∂Â∆ ÍÃ∆Í∂’ÙȪ Á≈ ¡Â∂ ÷∂Â∆ ÁÒª
ÚæÒØ∫ «ÈÌ≈¬∆ ◊¬∆ ̱«Ó’≈ Á≈ «ÚÙÒ∂Ù‰ ¡Â∂ ÓπÒª’‰ ˜±∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
√ªfi∆ √’≈ª Á∂ Ôπæ◊ Á∂ Ùπ± ‘Ø ‹≈‰ ’≈È ¡æ‹ ’∂∫Á∆ ÍæË ”Â∂ ≈Ù‡∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ÷∂Â∆ ¡Â∂ ≈‹ ÍæË Á∂
≈‹È∆«Â’ ÁÒª È≈Ò «ÓÒ ’∂ √æÂ≈ Á≈ ¿πÍÌØ◊ ’ ‘∂ ‘ÈÕ AC ¡’±Ï AIII ˘ ≈Ù‡∆ ÒØ’ÂßÂ∆ ◊·ÏßËÈ
(N.D.A.) È∂ Ì≈ «Úæ⁄ √’≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈Õ ¿π√ «Úæ⁄ Ï∆. ‹∂. Í∆ Á∂ È≈Ò ‹Ø ‘Ø BC ≈‹È∆«Â’ ÁÒª È∂
«ÓÒ ’∂ √’≈ Á≈ ◊·È ’∆Â≈ ¿π‘ Òæ◊Ì◊ √≈∂ ÁÒ ‘∆ ÷∂Â∆ ÁÒ √ÈÕ «¬√ Â∑ª Ó¬∆ B@@D ÂØ∫ √æÂ≈±Û Ô±.
Í∆. ¬∂. ◊·ÏßËÈ «Úæ⁄ ’ª◊√ Á∂ È≈Ò AG ÷∂Â∆ ‹ª √Ê≈È’ ÁÒ √æÂ≈ Á≈ ¿πÍÔØ◊ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ≈Ù‡∆ ÍæË
Á∂ ÁÒª ¡Â∂ ÷∂Â∆ ÁÒª È≈Ò «ÓÒ ’∂ ◊Ú≈‘ √’≈ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈ Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ ¡æ‹
«¬’ ÓΩ«Ò’ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ‘ÀÕ

÷∂Â∆ ÁÒ ’∆ ˛?(What is Regional Party?) : ’¬∆ «ÚÁÚ≈È «¬√ ÍzÙÈ Á≈ ¿πµÂ «¬√ Â∑ª «ÁßÁ∂ ‘È «‹Ú∂∫
«’ ‚≈. ’∂. ¡≈ √Ú±Íª Á∂ Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ ÙÏÁÕ «¬√ ÙÏÁ È≈Ò ÷∂Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª
¡Â∂ ≈Ù‡∆ ÍæË Á∂ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª «Úæ⁄ Î’ ’È≈ ¡æ‹ «¬’ ÓȘ± √ø«ÚË≈È ˛ ‹Á «’ ⁄؉ ¡≈ÔØ◊ ÚæÒØ∫
«¬√ ˘ ·∆’ ’≈˘È∆ ±Í «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ‘À ª «’ «¬‘ √Ì ¡√ßÂØÙ‹È’ ˛Õ”” (With considerable looseness as
an omnibus designation for all manners of political formation, the generally accepted distinction
between ‘national’ and regional parties, legitimised though it is by the election commission, is
rather unsatisfactory.) ’ج∆ ÁÒ ≈Ù‡∆ ˛ ‹ª ÷∂Â∆, «¬‘ «ÈÙ«⁄ ’È Ò¬∆ ÁØ ’≈’ª Á≈ «Ë¡≈È æ«÷¡≈
‹ªÁ≈ ˛: (i) ¿πÈ∑ª ≈‹ª Á∆ √ø«÷¡≈, «‹æÊ∂ ÁÒ ˘ ¡≈Ó-⁄؉ª ‹ª «Î ⁄؉ √ÓÊÈ ¡Â∂ ÒØ’«ÍÃÔÂ≈ ÍÃ≈Í ˛ ¡Â∂
(ii) «¬√ ÚæÒØ∫ Á»√∂ ÁÒ Á∆ ÒØ’«ÍÃÔÂ≈ ◊Ã≈Î È≈Ò ‹πÛ∆ ‘ج∆ ˛Õ ’πfi «ÚÁÚ≈È ÷∂Â∆ ÁÒ Á∆ È√Ò∆ ‹ª ÷∂Â∆
√ø√«¥«Â’ Í«‘⁄≈‰ Á∂ »Í «Úæ⁄ ‘∆ «¬√ ˘ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂. ¡Â∂ ¬∂. ¡≈¬∆. ¬∂. ‚∆.
¡ÀµÓ. ’∂. ÷∂Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ˛, «’™«’ «¬‘ “Â≈«ÓÒ √ø√«¥Â∆” ¡Â∂ “Â≈«ÓÒ ≈Ù‡Ú≈Á Á∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈
’Á∂ ‘ÈÕ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ú∆ «¬’ ÷∂Â∆ ÁÒ ˛Õ «¬‘ «¬’ Í≥Ê’ ÁÒ Ú∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘ Í≥‹≈Ï Á∂ Ï‘π √≈∂
«√æ÷ª ¡Â∂ ’πfi ‘æÁ Âæ’ ‘«¡≈‰≈ Â∂ «ÁæÒ∆ «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ «√æ÷ª Á≈ √ÓÊÈ ÍÃ≈Í ˛Õ Â∂Ò◊» Á∂√Ó, ¡√Ó
◊‰ ÍÃ∆ÙÁ, «√æ’Ó √ø◊≈Ó ÍÃ∆ÙÁ, ÈÀÙÈÒ ’≈ÈÎø√, fi≈÷ø‚ Óπ’Â∆ ÓØ⁄≈, Ïø◊≈Ò ’ª◊√, ¿πÛ∆√≈ ’ª◊√,
’∂Ò ’ª◊√, Ì≈Â∆ ≈Ù‡∆ ÒØ’ ÁÒ, «Ó˜Ø ÈÀÙÈÒ Îø‡, Ó‰∆Íπ Í∆ÍÒ˜ Í≈‡∆, Í∆. ¡ÀµÓ. ’∂., Í∆. ‚∆. Í∆.,
«Âz‰Ó»Ò ’ª◊√ ¡≈«Á √≈∂ ÷∂Â∆ ÁÒ ‘ÈÕ Ì≈Â∆ ÍÃ√ø◊ «Úæ⁄ «‹Ú∂∫ «’ √‡∂ÈÒ∂, ¬∂. ’ΩÙÈ≈’ (Stanley. A.
Kochnock) Á≈ «Ú⁄≈ ˛, ÷∂Â∆ ÁÒ ““Ùπ»¡≈Â∆ »Í «Úæ⁄ ¡√øÂπÙ‡∆ Á∂ √Ê≈È’ ’≈’ª ˘ Òæ̉ ‹ª Ì≈Ù≈, ‹≈Â∆

282 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY