Page 133 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ √«‘ÔØ◊ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˛Õ «¬‘ √Ó»‘ ’¬∆ Â∑ª È≈Ò Í«‘Òª ‘È Í Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ ’∆ ¿π‘ «Ú¡’Â∆ Á∆
√Ó≈«‹’ Íë’Â∆ ¡Â∂ ¡≈ÁÙª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È «Úæ⁄ ÓΩ«Ò’ ‘ÈÕ ◊«‘∂ √Ïø˪ Á≈ ÈÂ∆‹≈ «Ú¡’Â∆◊ Á≈ «¬’
√Ë≈‰ √øÍ»ÈÂ≈ «Úæ⁄ «¬’ Â∑ª È≈Ò ÿπÒ-«ÓÒ ‹≈‰≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ Ï‘π √≈∂ ÍÃÔ؋Ȫ Ò¬∆ «Ú¡’Â∆
Á≈ ¡≈͉≈ √Ó»‘ Á≈ √Ë≈‰ ‹∆ÚÈ ¡Â∂ ¿πÁ∂Ù ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ””
«¬√ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ È≈Ò «¬‘ ‘æÒ «È’ÒÁ≈ ˛ «’ Í«‘Ò∂ √Ó»‘ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á≈ «¬’-Á»√∂ È≈Ò ◊«‘≈ √ÏøË ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂
¿π‘ √«‘ÔØ◊ Á∆ ¡«Ì«ÚÂ∆ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ Ì≈ÚÈ≈ÂÓ’ »Í «Úæ⁄ «ÈøÂ √ÏøË ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ √Ó»‘
Íë’«Â’ „ø◊ È≈Ò ÷πÁ √ø◊«·Â ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂ √ø◊·È ¿πÍ⁄≈«’ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÓÈØ«Ú«◊¡≈«È’
«ÁzÙ‡∆ È≈Ò ¡«Â¡ø ْÂ∆Ù≈Ò∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ Á≈ √Ó≈‹∆’È ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á≈ ⁄«æÂ
¡Â∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ „ÒÁ≈ ˛Õ Í«Ú≈-√ÓπÁ≈«¬ ¡Â∂ √ÓÚÔ√’ √Ó»‘ ¡≈«Á «Ú¡’Â∆ Á∂ ÍÃ∆÷‰ √Ê≈È ‘πøÁ≈ ˛Õ
Í«‘Ò∂ √Ó»‘ª «Úæ⁄ ‘∆ «Ú¡’Â∆ Á∆¡ª ÓÈØ«ÚÂ∆¡ª, ¡≈Áª, √Ó≈‹√Ô Á∆ «¬æ¤≈ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ¡≈ÂÓ-«ÁzÙ‡∆’؉,
ÓÈØÌ≈Úª ¡Â∂ ÓπæÒª ¡≈«Á Á∆ ȃ‘ æ÷∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬‘ √Ó≈«‹’ ¡≈ÁÙª Á∂ ‹ÈÓ √Ê≈È ‘ÈÕ √ø√«¥Â∆ Á∂ Ï∆‹
«¬È∑ª «Úæ⁄ Ï∆‹∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿π‘ «¬æÊ∂ ‘∆ ÚËÁ∂-ÎπÒÁ∂ ‘ÈÕ Í«‘Ò∂ √Ó»‘ Á∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ «ÈøÂ «ÚÙÚ≈√ Á∆
Ì≈ÚÈ≈ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ «ÁzÛ ¡≈√Ê≈ ‘πøÁ∆ ˛ «’ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ¿π‘ √Ì Ï≈Ï ‘ÈÕ «¬√ «Úæ⁄ «˜¡≈Á≈Â
√«‘ÔØ◊ ‘πøÁ≈ ˛Õ √Ïø˪ Á∂ ◊«‘∂ ¡Â∂ ¡‰¿πÍ⁄≈«’ ‘؉ È≈Ò ÓÀ∫Ï Á∂ «ÚÚ‘≈ ¡«Â¡ø ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ¡Â∂ ÍÃÂæ÷
»Í «Úæ⁄ ’ø‡ØÒ ‘∂· ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
Í«‘Ò∂ √Ó»‘ «Úæ⁄ ’»Ò∂ È∂ «ÂøÈ ˘ ÍÃÓπæ÷ Óø«È¡≈ ˛-Í«Ú≈, ¥∆Û≈ √Ó»‘, ¡Â∂ ◊π¡ª„Õ «¬È∑ª √Ó»‘ª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆
Á∆ ÓÈπæ÷∆ Íë’Â∆ √ÍæÙ‡ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬È∑ª «ÂøȪ Í«‘Ò∂ √Ó»‘ª Á∆ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ÁØ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ Í«‘Ò≈,
«¬‘ √Ó»‘ √≈∂ Í≈√∂ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È, ⁄≈‘∂ ¬∂Ù∆¡≈ ‘ØÚ∂ ‹ª Ô»Í, ⁄≈‘∂ √æ«Ì¡≈ √Ó≈‹ ‘ØÚ∂ ‹ª ¡√æ«Ì¡≈Õ Á»√≈, «¬È∑ª
ÚæÒØ∫ «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘πøÁ≈ ˛Õ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’≈Ò «Úæ⁄ «¬È∑ª
«ÂøȪ √Ó»‘ª «Úæ⁄Ø∫ ‘Ø ’∂ ÒøÿÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ Òøÿ‰ È≈Ò ‘∆ ¿π√ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘πøÁ≈ ˛Õ
’»Ò∂ È∂ Í«‘Ò∂ √Ó»‘ª ˘ √Ó≈‹ «ÚÚ√Ê≈ Ò¬∆ Ï‘π ӑæÂÚÍ»È Óø«È¡≈ ˛Õ «¬√ Á≈ «¬‘ ÈÂ∆‹≈ ˛ «’ Í«‘Ò∂ √Ó»‘ª
ÚæÒØ∫ √Ó≈«‹’ ¡≈ÁÙª Á≈ ‹ÈÓ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª ¡≈ÁÙª Á∆ ¿πÂÍÂ∆ Ò¬∆ Ï≈Ï ¡ÈπÌÚª Á∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛,
«’™«’ «¬È∑ª ¡≈ÁÙª Á∂ Ó»Ò «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∂ Ï≈Ï ¡ÈπÌÚ ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Ò¬∆ «¬‘ ¡≈ÁÙ √øÍ»È ÓÈπæ÷∆
√Ó≈‹ «Úæ⁄ Òæ◊Ì◊ Ï≈Ï »Í «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂, √∂Ú≈, «ÈÙ·≈, √πÂøÂÂ≈ ¡≈«Á
Í«‘Ò∂ ¡≈ÁÙ Ì≈Ú √≈∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ˘ Í«‘Ò∂ √Ó»‘ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó
È≈Ò ¡«‹Â ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
Í«‘Ò∂ √Ó»‘ª Á∂ ¿πÁ≈‘È (Examples of Primary Groups)
’»Ò∂ È∂ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È «ÂøÈ ÍÃÊ≈«Ó’ √Ó»‘ª Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛-
A. Í«Ú≈ (Family),
B. Ïæ«⁄¡ª Á∂ ÷∂‚ √Ó»‘ (Play Groups of Children)
C. ◊π¡ª„ ‹ª ÚÔ√’ª Á∂ √Ó±‘ (Neighbourhood or Community Group of the elders)
ÓÀ’≈¬∆Ú ¡Â∂ Í∂‹ È∂ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ ¿πÁ≈‘‰ «ÁæÂ∂ ‘È-
A. Í«Ú≈ (Family), B. ’∆Û≈ √Ó±‘ (The Play Groupd),
C. ÁØ√ Óß‚Ò∆ (The Group of Friends), 4. Ú≈Â≈Ò≈Í (The Gossip),
E. «‘æ√∂Á≈∆ (Partnership), F. √Ê≈È’ Âæ (The local brotherhood)
G. ¡«Ë¡ÀÈ √Ó±‘ (The Study of Group), 8. ÚßÙ∆ Íz∆ÙÁ (The Tribal Council)

Í«‘Ò∂ √Ó±‘ª Á∂ Ò椉 (Characteristics of Primary Group)
Í«‘Ò∂ √Ó±‘ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ Ò椉 ‘πßÁ∂ ‘È-
A. √∆«Ó ¡≈’≈-Í«‘Ò∂ √Ó»‘ Á≈ ¡≈’≈ √∆«Ó ‘πßÁ≈ ˛Õ ÷πÁ ’±Ò∂ È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ïª
Á∆ √ß«÷¡≈ E@ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ È‘∆∫ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆Õ ’≈È √Ó±‘ Á≈ ¡≈’≈ «‹ßÈ≈ √∆«Ó ‘ØÚ∂◊≈, ¿π√ Á∂
ÓÀ∫Ïª Á∂ √ÏßË ™È∂ ‘∆ ◊±Û∂∑ ‘؉◊∂Õ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ “‘ß’≈” Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á≈ «Ú’≈√ ‘ØÚ∂◊≈Õ √≈∂ «¬’ Á±√∂ ˘
«Ú¡’Â∆◊ ±Í È≈Ò ‹≈‰Á∂ «‘‰◊∂Õ

126 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY