Page 136 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñC: √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª Ùπ»¡≈Â∆ Ë≈È≈Úª

‘æÒ- ¿π’ ¡«Ë¡ÀÈ È≈Ò ¡√∆∫ «¬√ ‘æÒ ”Â∂ Í‘ßπ⁄Á∂ ‘ª «’ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ È≈Ò √ÏßË æ÷ ’∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ¿π‘ Ò≈Ì Íz≈Í È؇
‘πßÁ∂ ‘È ‹Ø ¿πÈ∑ª ˘ √πÂßÂ ’ßÓ ÚæÒØ∫ Íz≈Í ȑ∆∫ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ √πæ«÷¡Â
Í≈™Á≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ ¿π√ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ’ج∆ ÓπÙ«’Ò ¡≈™Á∆ ˛ ª √Ó±‘ Á∂ Á±√∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ¿π√ Á∆ √‘≈«¬Â≈ Íz≈Í ‘πßÁ∆
˛Õ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ª Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ Á∂ ÎÒ√±Í ‘∆ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ √ßÍ’ ¡Â∂ ¡ßÂ:«¥¡≈ «Úæ⁄ ◊±Û∑Â≈ Á≈ √ÏßË ˛Õ «¬È∑ª
Á∂ ÍÃØ◊≈Óª Á∂ Ó‘æÂÚ (Functional Importance) ‘ÀÕ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡ÈπÌÚª «Úæ⁄ «¬È∑ª Á≈ √Ê≈È Í«‘Òª ˛,
√Ó≈‹ Á∆ «¬‘ Óπæ÷ «¬’≈¬∆ ‘ÈÕ √Ì Â∑ª Á∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á≈ «¬‘ Í«‘Ò≈ ±Í ‘ÈÕ «Ú¡’Â∆ √Ó±‘ª «Úæ⁄ «‘
’∂ ‹∆ÚÈ Á∂ √ßÿÙ «Úæ⁄ √ÎÒÂ≈ Íz≈Í ’È Á∆ «Â¡≈∆ ’Á≈ ˛Õ

(÷) Á±√≈ √Ó»‘ (Secondary Group)
≈Ï‡ Ú∆ √‡∆‚ Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ““¿π‘ √≈∂ √Ó±‘ Á±√∂ ‘È ‹Ø Í«‘Ò∂ È‘∆∫ ‘ÈÕ”” ’±Ò∂ Á∂ «Ú⁄≈ ¡Èπ√≈ «¬‘ ¿π‘
√Ó±‘ ‘È «‹È∑ª «Úæ⁄ ◊±Û∑Â≈, Í«‘Ò∆¡ª ¡Â∂ Á±√∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á≈ ͱÈ ¡«‘√≈√ ‘πßÁ≈ ˛Õ Á±√∂ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ïª
«Úæ⁄ ’ج∆ ÍzÂæ÷ √ßÍ’ È‘∆∫ ‘ßπÁ≈Õ ¿πÈ∑ª Á≈ «¬’ Á±√∂ ”Â∂ ÍÀ‰ Ú≈Ò≈ ÍzÌ≈Ú ¡ÍzÂæ÷ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ Ú≈Â≈ÚÈ Á∂
Úæ÷-Úæ÷ ¡«Ì’‰ª ÚæÒØ∫ √ß⁄≈«Ò ¡Â∂ «’«¡≈Ù∆Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ ≈‹È∆«Â’ Í≈‡∆¡ª, «Ó‘È √ßÿ, ≈Ù‡ ¡≈«Á
Á±√∂ √Ó±‘ Á∂ ¿πÁ≈‘‰ ‘ÈÕ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ¡«‹‘∂ √Ó±‘ª Á∂ ¡Ë∆È Ì≈ÚÈ≈ÂÓ’ ÏßËÈ ‹ª ª ‘πßÁ∂
È‘∆∫ ‹ª Ï‘π ÿæ‡ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ Á±√∂ √Ó±‘ª Á≈ √ß◊·È ÏØËͱÚ’ ¡≈ÔØ«‹Â ‘πßÁ≈ ˛Õ
ÓÈπæ÷ ‹ÈÓ Âª ÒÀ∫Á≈ ˛ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ «Úæ⁄ Ò∂«’È «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ Úæ‚≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¿π√ Á≈ √ÏßË Á±√∂ √Ó±‘ª È≈Ò ‘؉
Òæ◊Á≈ ˛Õ Á±√∂ √Ó±‘ª Á∆ «¬’ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ «¬‘ ˛ «’ «¬√ «Úæ⁄ Í≈√«ÍÃ’ Íz∂Ó ¡Â∂ ¡≈͉∂͉ Á∆
Ì≈ÚÈ≈ Á≈ ¡«‘√≈√ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ √ÏßË ¡ÈπÙß«◊’ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ’ßÓ ’Á∂ ‘È, È≈Ò Ú∆ «‘ßÁ∂ ‘È
Í ¡≈ÁÓ∆ Á∆ Â∑ª È‘∆∫Õ Á±√∂ √Ó±‘ Á∆ Íz∆Ì≈Ù≈ ’Á∂ ‘ج∂ ÒÀ∫«‚√ È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’-““Á±√∂ √Ó±‘ ¿π√ ·ß„∂ ‹◊Â
Á∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á∂ ‘È «‹√ «Úæ⁄ Í∂∫‚± √Ó±‘ Á∂ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ Á∂ ¡Èπ√≈, ¿πÈ∑ª Á∂ Ïæ⁄∂ ÿ ¤æ‚‰ Á∂ Ï≈¡Á ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
Á±√∂ √Ó±‘ ¿π‘ ‘È ‹Ø ¡≈͉∂ √Ïß˪ «Úæ⁄ ¿πÓ∆Á ”⁄ ¡≈’«√«Ó’ ¡Â∂ ¡«Ú¡’Â∆◊ ‘πßÁ∂ ‘È, «’™«’ Á±√∂ √Ó±‘
«Ú¡’Â∆ ”Á∂ ’πfi «ÚÙ∂Ù Óß◊ª ‘∆ æ÷Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ¿π√ Á∆ «ÈÙ·≈ Á≈ ’∂ÚÒ ÊØÛ∑≈ «‹‘≈ Ì≈◊ ÒÀ∫Á∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂
¿π√ Á≈ ’πfi ‘∆ √Ó∂∫ «Ë¡≈È æ÷Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ √ÏßË ¡≈Ó ÂΩ ”Â∂ «ÈøÂ √‘≈«¬’ ‘؉ Á∆ ¿πÓ∆Á ÍzÂ∆ÔØ◊Â≈ ‘πßÁ∂
‘ÈÕ”” ¡≈◊ÏÈ ¡Â∂ «ÈÓ’≈Î ’«‘ßÁ∂ ‘È-¿π‘ √Ó±‘ ‹Ø ◊±Û∑Â≈ Á∂ ¡«‘√≈√ Ú≈Ò∂ ¡ÈπÌÚª Á∂ Á≈Â≈ ‘È, Á±√≈
√Ó±‘ ’‘≈™Á∂ ‘ÈÕ
«¬√ Â∑ª ¡√∆∫ Á∂÷Á∂ ‘ª «’ Á±√∂ √Ó±‘ «Úæ⁄ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ª Ú◊∆ √πÌ≈«Ú’Â≈ È‘∆∫ «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ∆Õ ¿π√ «Úæ⁄
«¥ÂÓÂ≈ «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ∆ ˛Õ ¿π√ «Úæ⁄ ¡≈Í√∆ ¿πÍ⁄≈«’ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ

Á±√∂ √Ó±‘ : ¿πÁ≈‘‰ (Secondary Group: Examples)
A. ÓÈØß‹È √Ó±‘ : ¿πÁ≈‘‰-’ÒæÏÕ
B. ’≈ØÏ≈∆ √«ÓÂ∆¡ª : ¿πÁ≈‘‰-ÚÍ≈∆ √ßÿÕ
C. √ß√«¥«Â’ √Ó±‘ : ¿πÁ≈‘‰-‹≈Â∆, Ú◊, ≈Ù‡Õ
D. ≈‹È∆«Â’ √Ó±‘ : ¿πÁ≈‘‰-«ÚË≈È√Ì≈, √ß√ÁÕ
E. ‹À«Ú’∆ √Ó±‘ : ¿πÁ≈‘‰-«¶◊, Íz‹≈Â∆¡ªÕ
F. ¡≈’√«Ó’ √Ó±‘ : ¿πÁ≈‘‰-Ì∆Û, ÙØÂ∂Õ

Á±√∂ √Ó±‘ : «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Secondary Groups : Characteristics)
A. Úæ‚≈ ¡≈’≈- «¬È∑ª Á≈ ¡≈’≈ Úæ‚≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ Úæ‚∂ ¡≈’≈ ÂØ∫ Ì≈Ú ˛ «’ ¿πÈ∑ª Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ √ß«÷¡≈ «˜¡≈Á≈
‘πßÁ∆ ˛Õ
B. ¡ÍzÂæ÷ √ÏßË- Í«‘Ò∂ √Ó±‘ª «Úæ⁄ ÁØȪ Á∂ √ÏßË ÍzÂæ÷ ¡Â∂ ÍØ’Ù Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Á±√∂ √Ó±‘ Á≈ √ÏßË
Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ¡ÍzÂæ÷ ‘∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ √Ó≈⁄≈-ÍæÂ, ∂«‚˙ ¡≈«Á Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò «¬‘ √ÏßË √Ê≈«Í ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 129