Page 140 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñC: √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆¡ª Ùπ»¡≈Â∆ Ë≈È≈Úª

A. Ó±Ò Íz«ÚÂ∆¡ª Á∆ √ßÂπÙ‡∆ (Satisfaction of Instincts)- ÓÈπæ÷ «¬’ √Ó≈«‹’ Íz≈‰∆ ˛Õ ¿π‘ √Ó±‘ «Úæ⁄ È؇
«‘ ’∂ ¡≈͉∆¡ª ˜±ª ˘ ͱ≈ ’È≈ ⁄≈‘πßÁ≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ ÍÙ±¡ª Á∆ Â∑ª Ó±ÒÍz«ÚÂ∆¡ª Ú∆ ‘πßÁ∆¡ª
‘ÈÕ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª Ó±Ò Íz«ÚÂ∆¡ª ¿π√ ˘ √Ó±‘ Á≈ ÓÀ∫Ï ω≈™Á∆¡ª ‘È ¡Â∂ √Ó±‘ «Úæ⁄ «‘ ’∂ ˜±ª
Á∆ ͱÂ∆ Á∆ Íz∂‰≈ «ÁßÁ∆¡ª ‘ÈÕ √Ó±‘ Ó±ÒÍz«ÚÂ∆¡ª ˘ √ßÂπÙ‡ ’’∂ ÓÈπæ÷ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√
’Á≈ ˛Õ
B. Ïæ«⁄¡ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «ÈÓ≈‰ (Development of Social Personality in Children)-
Ïæ⁄≈ ‹ÈÓ Á∂ √Ó∂∫ ÍÙ±¡ª Á∂ Ïæ⁄∂ Á∂ Ï≈Ï ‘πßÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ ÚæÒØ∫ ‘∆ ¿π‘ √Ó≈«‹’ Íz≈‰∆
ωÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡≈͉∂ √Ó≈‹ ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ Á∆ «Ú«ÌßÈ Íz√«ÊÂ∆¡ª Á∂ È≈Ò √Ó≈ÔØ‹È ’Á≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò
√Ó≈‹ «Úæ⁄ √«ÊÂ≈ ¡≈™Á∆ ˛ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√ ‘πßÁ≈ ˛Õ Í«Ú≈, ◊π¡ª„, ÷∂‚ Á∂
√≈Ê∆ ¡≈«Á Ïæ⁄∂ Á≈ √Ó≈«‹’ Íz≈‰∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ «Ú’≈√ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬’ ⁄ß◊∂ √Ó≈‹ Á≈ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂
√ß◊·È ’Á∂ ‘ÈÕ √Ó±‘ ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª ˘ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ √ß√«¥«Â’ Ú≈Â≈ÚÈ È≈Ò ‹≈‰± ’Ú≈™Á≈ ˛
¡Â∂ «¬È∑ª È≈Ò √Ïß«Ë Úæ÷-Úæ÷ Íz√«ÊÂ∆¡ª Á∂ È≈Ò √Ó≈ÔØ‹È Á∆ «√æ«÷¡≈ «ÁßÁ≈ ˛Õ
C. √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ Á≈ √≈ËÈ (Means of Social Control)- √Ó≈«‹’ √Ó±‘ ’߇ØÒ Á∂ Í«‘Ò∂ √≈ËÈ ‘πßÁ∂
‘ÈÕ «¬‘ ÓÈπæ÷∆ «ÚÚ‘≈ ”Â∂ ÍzÌ≈Ú’≈∆ „ß◊ È≈Ò ’߇ØÒ Ò◊≈™Á∂ ‘ÈÕ √Ó≈«‹’ «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈‹
Á∂ ¡Èπ±Í «ÚÚ‘≈ ’È Á∂ Ò¬∆ ¡‰¿πÍ⁄≈«’ ¡Â∂ ¿πÍ⁄≈«’ ÁØȪ Â∆’∆¡ª È≈Ò √ÎÒ ‘πßÁ≈ ˛Õ
√Ó≈«‹’ √Ó±‘ «Úæ⁄ √æÂ≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ ÓÈπæ÷ «¬√ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ æ÷Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ «ÈÔÓª
Á∂ ¡Èπ±Í ‘∆ «ÚÚ‘≈ ’Á≈ ˛Õ ‹∂’ «Ú¡’Â∆ ¡Èπ±Í «ÚÚ‘≈ È‘∆∫ ’Á≈ ª √Ó±‘ «¬È≈Ó ¡Â∂ √˜≈
Áπ¡≈≈ «Ú¡’Â∆ È≈Ò √Ó≈‹ Á∂ ¡Èπ±Í «ÚÚ‘≈ ’≈™Á≈ ˛Õ

D. √Ó≈«‹’ √ß◊·È «Úæ⁄ √‘≈«¬’ (Helps in Social Organization)-√Ó≈«‹’ ⁄È≈ Á≈ √ß◊·È ¡«Èæ÷ÛÚª
√ÏßË ˛Õ √Ó±‘ Á∆ «¬’ «ÈÙ«⁄ ⁄È≈ ‘πßÁ∆ ‘À ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬√ Á≈ «¬’ «ÈÙ«⁄ √ß◊·È Ú∆
‘πßÁ≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ √ß◊·È ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Íz◊‡ ‘πßÁ∆ ˛-√«Ê ¡Â∂ ’ßÓÕ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ï ¡≈͉∆ √«ÊÂ∆ Á∂
¡Èπ√≈ ’ßÓ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ √Ó±‘ √ß◊·È «‘ßÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ √Ó±‘ª «Úæ⁄ Íz◊‡ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ √Ó±‘
Á∂ √ß◊·Â ‘؉ Á≈ ¡Ê ‘πßÁ≈ ˛ √Ó≈‹ Á≈ √ß◊·Â ‘؉≈Õ
E. √ß√«¥«Â’ ◊π‰ª Á≈ «Ú’≈√ ’È≈ (Development of Cultural Traits)- √Ó≈«‹’ √Ó±‘ ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ «¬’
Í≈√∂ √ß√«¥«Â’ ◊π‰ª Á≈ «Ú’≈√ ’≈™Á≈ ˛ ª Á±√∂ Í≈√∂ √ß√«¥Â∆ ˘ ÏÈ≈¿π‰ ¡Â∂ ¿π√ ˘ «Ú’«√Â
’È «Úæ⁄ Ú∆ √‘≈«¬Â≈ Í‘πß⁄≈™Á≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª ˜±ª ¡‰«◊‰Â ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ «Ú¡’Â∆ ˘ «¬È∑ª ˘
Íz≈Í √ß√«¥«Â’ √≈ËȪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ ͱ≈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ˜±ª ¡Â∂ Íz≈Í √ß√«¥«Â’ √≈ËȪ «Úæ⁄
◊À-Ï≈ÏÂ≈ «Ú¡’Â∆ ˘ ÈÚ∂∫ ⁄ÓÂ’≈ª ˘ ’È Á∂ Ò¬∆ Íz∂‰≈ «ÁßÁ∆ ˛Õ √Ó±‘ √ß√«¥«Â’ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
˘ «¬’ Í∆Û∑∆ È≈Ò Á±√∆ Í∆Û∑∆ «Úæ⁄ Úø‚ ’È «Úæ⁄ Ú∆ √‘≈«¬Â≈ Í‘πß⁄≈™Á≈ ˛Õ
«‘ßÁ± √ß√«¥Â∆ Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ Ú≈√»Á∂Ú ’π‡±Óπ’Ó Á∆ ˛Õ «¬‘ ÓÈπæ÷ª ˘ ¿πÁ≈ ω≈™Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈
¡Â∂ √«‘ÔØ◊ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ «Ú’«√ ’Á∆ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á≈ ‘Ø «Ú¡’Â∆¡ª È≈Ò √Ó≈ÔØ‹È √Ò ‘Ø ‹ªÁ≈
‘À ¡Â∂ √Ó±«‘’ ±Í È≈Ò «ÚÚ‘≈ ’È Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ «Ú’«√ ‘πßÁ∆ ˛Õ

√Ó±‘ Á∂ «ÈÓ≈‰ Á∂ ¡Ë≈ (Bases of Group Formation)
ÓÈπæ÷ √Ó≈«‹’ √Ó±‘ Á≈ ÓÀ∫Ï ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ √Ó±‘ «Úæ⁄ «‘ ’∂ ‘∆ ¡≈͉∂ ’ßÓ ’Á≈ ˛ Í √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∆
√ß«÷¡≈ «ÈÙ«⁄ ȑ∆∫ ‘πßÁ∆ «’ ÓÈπæ÷ «’ßÈ∂ √Ó±‘ª Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ◊z«‘‰ ’∂◊≈Õ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∆¡ª ˜±ª Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ «¬È∑ª Á∆ √ß«÷¡≈ «ÈË≈« ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ Í≈√«ÍÃ’ √Ïß˪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬√ Á∆ Íz«’Â∆Õ ‹ÈÓ Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ Í«Ú≈ Á≈ ÓÀ∫Ï ‘ππßÁ≈ ˛Õ «¬’ √Ê≈È ”Â∂ «‘‰ È≈Ò ◊π¡ª„, «Íø‚, Ù«‘ ¡≈«Á Á≈ ÓÀ∫Ï
‘πßÁ≈ ˛Õ Ï≈Ï π⁄∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¥’‡ ’ÒæÏ ¡≈«Á Á∂ ÓÀ∫Ï ωÁ∂ ‘ÈÕ ’Ò≈√ «Úæ⁄ ÍÛ∑È, ÁÎÂ «Úæ⁄ ’ßÓ
’È≈, «¬’ Á∂Ú∆ Á∂ګ¡ª «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’È≈ ¡≈«Á √Ó±‘ «ÈÓ≈‰ Á∂ ¡Ë≈ ω √’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª ¿πÓ
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ïæ⁄≈, ÚÔ√’, ÍzØÛ ¡≈«Á √Ó±‘, «¶◊ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬√Â∆, ÍπÙ ¡≈«Á √Ó±‘ Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘πßÁ≈ ˛Õ
≈Ï‡ Ú∆ √‡∆‚ È∂ «¬√ Â∑ª Á∂ √Ó±‘ª Á∆ «¬’ ¶Ï∆ √±⁄∆ Í∂Ù ’∆Â∆ ˛Õ ‹ÁØ∫ Âæ’ «Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ““ÓÀ∫” Á∆ Ì≈ÚÈ≈
(I feeling) Á≈ «Ú’≈√ ‘πßÁ≈ ˛ ª ¿π‘ √Ó±‘ Á≈ ÓÀ∫Ï È‘∆∫ ωÁ≈ Í ‹ÁØ∫ ¿ππ√ «Úæ⁄ ‘Ó Á∆ Ì≈ÚÈ≈ (We feeling)

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 133