Page 139 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ √Ó≈«‹’ √Ó±‘ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Characteristics of Social Group)
√Ó±‘ Á∂ ¿πÍØ’Â «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¿π√ Á∆¡ª ’πfi √Ë≈‰ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ω≈¬∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ √Ë≈‰
«ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó±‘ Á∆ Ë≈È≈ √ÍæÙ‡ ‘πßÁ∆ ˛Õ
A. √Ó≈«‹’ √Ó±‘ «Úæ⁄ ¡È∂’ª «Ú¡’Â∆ ‘πßÁ∂ ‘È (Plurality of Individuals)-√Ó≈«‹’ √Ó±‘ «Úæ⁄ ÁØ ‹ª ÁØ
ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ «Ú¡’Â∆ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Ú¡’Â∆¡ª «Úæ⁄ «ÈøÂ ¡ßÂ:«’«¡≈Úª ‘πßÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ «¬‘
«ÓÒ‹πÒ ’∂ «ÚÚ‘≈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ ˜±∆ È‘∆∫ «’ «¬‘ √≈∂ «Ú¡’Â∆ «¬’æ·∂ «‘ßÁ∂ ‘؉ Í «¬È∑ª «Úæ⁄
«ÈøÂ √ÏßË ˜±∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ
B. √Ó±‘ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ Úß‚ ’ßÓ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘πßÁ≈ ˛ (Division According to Work)-√Ó±‘ Á∂ √≈∂
ÓÀ∫Ï ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ’ßÓ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ’ßÓ ’Á∂ ‘ج∂ √Ó±‘ ˘ ͱ‰ ÂΩ “Â∂ ÍzÁ≈È ’Á∂
‘ÈÕ √Ó±‘ Á∂ √ß◊·È ¡Â∂ ÓÀ∫Ïª Á∆¡ª ˜±ª È≈Ò √Ïß«Ë «‹ßÈ∂ Ú∆ ’ßÓ ‘πßÁ∂ ‘È ¿πÈ∑ª ˘ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ï
¡≈Í√ «Úæ⁄ Úß‚ ÒÀ∫Á∂ ‘È ¡Â∂ ¿π√ ˘ √øÍ≈«Á ’Á∂ ‘È, «‹Ú∂∫ ‚≈’‡ª Á≈ √Ó±‘ √∆ Á∂ Í«‘Ò∂-Í«‘ÒÕ
¡ß◊ª «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù ÔØ◊Â≈ æ÷‰ Á∂ ’≈È ¿π√ Á≈ Í«‘Òª-Í«‘Òª «¬Ò≈‹ ’Á∂ ‘ÈÕ
C. √Ó±‘ Á∆ «¬’ «ÈÙ«⁄ ⁄È≈ ‘πßÁ∆ ˛ (A definite Structure)- ‘∂’ √Ó±‘ Á∆ «¬’ «ÈÙ«⁄ ⁄È≈ ‘πßÁ∆
˛ «‹√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆ «ÈÙ«⁄ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ ⁄È≈ «Úæ⁄ ’ßÓ≈ÂÓ’ Úß‚ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ ¿»⁄-È∆⁄ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ’ßÓ Á∆ Íz«’Â∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘πßÁ∆ ˛Õ ‘√ÍÂ≈Ò Á∂ √≈∂ ‚≈’‡ «¬’
√Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ï ‘È Í ¿πÈ∑ª Á∂ ÍÁ «Úæ⁄ ¿»⁄-È∆⁄ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
D. √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄ √Ë≈‰ π⁄∆ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ‘πßÁ∆ ˛ (Sense of Common Interest)- √Ó±‘ Á≈ «ÈÓ≈‰
Ï≈Ï π⁄∆, ÓÂÒÏ ¡≈«Á Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÓÀ∫Ï √≈∂ Ï≈Ï ˜±ª È≈Ò Ïæfi∂ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ
«Ú¡’Â∆ √Ó±‘ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ¡√Ò «Úæ⁄ ¡≈͉∆¡ª ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ Á∂ ¿πÁ∂Ù È≈Ò ‘∆ ◊z«‘‰ ’Á≈ ˛Õ
ÓÈπæ÷ ’∂ÚÒ Í«‘Ò∂ √Ó±‘ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ˜±∆ ±Í È≈Ò ◊z«‘‰ ’Á≈ ‘ÀÕ
«¬‘ √æ⁄ ˛ «’ ÓÈπæ÷ ¡≈͉∆¡ª ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ Á∂ Ò¬∆ √Ó±‘ Á≈ ÓÀ∫Ï ωÁ≈ ˛, Í √Ó±‘ Á≈ ÓÀ∫Ï ω ‹≈‰
Á∂ Ï≈¡Á ¿π√ Á∂ «ÈÔÓ ¡Â∂ ’ßÓ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ Íz◊‡ ’≈™Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡Èπ√≈ «ÚÚ‘≈ Ú∆
’Á≈ ˛Õ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ï √Ó±‘ Á∆ ‘Ø∫Á Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉∆ ‘Ø∫Á Á≈ Ó‘æÂÚ È‘∆∫ «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ √Ó±‘ «Úæ⁄ Ù’Â∆ ‘πßÁ∆
˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ «¬√ Á∂ «ÈÔÓª Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∆ «ÚÚ‘≈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ¡≈͉∆¡ª ˜±ª
˘ ͱ≈ ’È Á∆ ’Ø«ÙÙ ’Á≈ ˛Õ
E. √Ó±‘ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ «¬¤πæ’ ‘πßÁ∆ ˛ (Membership is Voluntary)- ‘∂’ «Ú¡’Â∆ «’√∂ È≈ «’√∂ √Ó±‘ª Á≈
ÓÀ∫Ï ˜± ‘πßÁ≈ ˛ Í ¿π‘ «’‘Û∂ √Ó±‘ª Á≈ ÓÀ∫Ï ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ «’ßÈ∂ √Ó±‘ª Á≈ ÓÀ∫Ï ‘ØÚ∂◊≈ «¬‘ ¿π√ Á∆¡ª
˜±ª ¡Â∂ π⁄∆¡ª ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆ ¿π√ √Ó±‘ Á≈ ÓÀ∫Ï ωÁ≈ ˛ «‹√ È≈Ò ¿π√ Á∆¡ª
˜±ª ͱ∆¡ª ‘؉ Á∆ ⁄È≈ ‘πßÁ∆ ˛Õ
F. √Ó±‘ Á∆ «¬’ «ÈÙ«⁄ ’≈‹ Íz‰≈Ò∆ ‘πßÁ∆ ˛ (A Definite Procedure)-‘∂’ √Ó±‘ «Úæ⁄ «√Î ¡≈ÁÙ
«ÈÔÓ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂ «ÈÔÓ «Ò÷∂ ‘ج∂ È‘∆∫ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ‘’∂ ÓÀ∫Ï «¬È∑ª «ÈÔÓª Á≈ Í≈Ò‰ ’Á∂ ‘ج∂
«ÚÚ‘≈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆ ’ßÓ Íz‰≈Ò∆ «ÈÙ«⁄ ‘πßÁ∆ ˛Õ ÓÀ∫Ïª Á∂ «ÚÚ‘≈ ”Â∂ ’߇ØÒ Ú∆ «¬È∑ª ¡ÁÙ
«ÈÔÓª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ò◊Á≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò «Ú¡’Â∆¡ª «Úæ⁄ «ÈøÂ ’ßÓ≈ÂÓ’ √ßÿÙ È‘∆∫ ‘πßÁ≈Õ

√Ó±‘ Á∂ ’ßÓ (Functions of Social Group)
√Ó≈«‹’ √Ó±‘ ˘ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Á∆ Íثْ≈ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª ˜±ª ˘ ͱ≈ ’È «Úæ⁄ Ï‘πÂ
«˜¡≈Á≈ √‘≈«¬’ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ √Ó±‘ª Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√ √ßÌÚ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬‘ Ï‘πÂ
Ó‘æÂÚͱÈ ‘È «’™«’ ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ ˘ √«ÊÂ≈ ÍzÁ≈È ’Á∂ ‘ÈÕ ÓÈπæ÷ Á≈ √Ó≈‹∆’È «¬È∑ª Á∂
Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª ÚæÒØ∫ √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ Á≈ ’ßÓ Ú∆ Ï‘π ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ „ß◊ È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ
¡≈◊ÏÈ ¡Â∂ «ÈÓ’≈Î Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó±‘ Á∂ ¡Èπ√≈ √Ó±‘ Á∂ ¡Ë∆È ¿π‘ «’«¡≈Úª ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ‹Ø
√‘≈«¬Â≈, √«‘ÔØ◊, «Í¡≈, ¡Èπ’‰ ¡≈«Á È≈Ò √Ïß«Ë ‘ÈÕ”” √Ó≈«‹’ √Ó±‘ Á∂ ’ßÓ ‘∆ «¬√ Á∂ Ó‘æÂÚ ‘ÈÕ
√Ó±‘ «‹È∑ª ’ßÓª ˘ ’Á≈ ˛, ¿π‘ ÓÈπæ÷ Á∆¡ª ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰ È≈Ò √Ïß«Ë ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ √Ó±‘
Á∂ ’ßÓ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬√ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ Ó‘æÂÚ ‘ÈÕ

132 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY