Page 159 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ Á∂ Íz⁄ÒÈ Á∂ ’≈È-«¬√ ÍzÊ≈ Á∂ Íz⁄ÒÈ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ ÁØ ’≈È ‘Ø √’Á∂ ‘È :
A. Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ Á≈ «¬’ √Ë≈‰ ’≈È «¬’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÍπÙª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ «¬√Â∆¡ª Á∆ √ß«÷¡≈ ÿæ‡
‘؉∆ Áæ√∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬æÊ∂ «¬√Â∆¡ª Á∆ ’Ó∆ ˛ ¿πµÊ∂ ‘’∂ ÍπÙ Á∂ Ò¬∆ «¬‘ √ßÌÚ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ «’ ¿π‘
¡≈͉∂ Ò¬∆ «¬’ Í«‘Òª ÍÂÈ∆ Íz≈Í ’ √’∂Õ «¬√ Ò¬∆ «¬’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÍπÙ «ÓÒ ’∂ «¬’ «¬√Â∆
È≈Ò «Ú¡≈‘ ’ ÒÀ∫Á∂ ‘È Í ¡æ‹ «˜¡≈Á≈Â «ÚÁÚ≈È «¬√ ◊æÒ È≈Ò √«‘Ó ȑ∆∫ ‘ÈÕ
B. «˜¡≈Á≈Â ÒØ’ «¬√ ÍzÊ≈ Á≈ ’≈È ◊∆Ï∆ ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ «’™«’ ’πfi ÍzÁ∂Ùª «Úæ⁄ ¡≈«Ê’ ‹∆ÚÈ «¬ßÈ≈
’·Ø ¡Â∂ √ßÿÙͱ‰ ‘πßÁ≈ ˛ «’ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∂ Ò¬∆ Í«‘Ò∂ ±Í È≈Ò Í«Ú≈ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ √ßÌÚ
È‘∆∫ ˛, «¬√ ’≈È «¬’ ÂØ∫ ÚË∂∂ ÍπÙ «ÓÒ ’∂ «¬’ Í«Ú≈ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’Á∂ ‘ÈÕ

A. Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ (Adelphic or Fraternal Polyandry)-‹ÁØ∫ «¬’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ Ì≈ ¡≈Í√ «Úæ⁄ «ÓÒ
’∂ «¬’ «¬√Â∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ ’Á∂ ‘È Âª ¿π√ ˘ Ìz≈Â’ Ï‘π ÍÂ∆ «Ú¡≈‘ ’«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Á∂ «Ú¡≈‘ È∆Ò«◊∆
Á∆ ‡Ø‚≈ ¡Â∂ ‹ΩÈ√≈ Ï≈Ú Á∆ ÷√ ‹È‹≈Â∆¡ª «Úæ⁄ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ «¬È∑ª ‹È‹≈Â∆¡ª Á≈ √ß÷∂Í
‹≈‰’≈∆ «¬√ Â∑ª ˛ :
(’) ‡Ø‚≈- ‡Ø‚≈ ÒØ’ª «Úæ⁄ ‹ÁØ∫ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á≈ «Ú¡≈‘ «’√∂ «¬’ «¬√Â∆ È≈Ò ‘πßÁ≈ ‘À ª ¿π√ «Ú¡’Â∆ Á∂
√≈∂ Ì≈, «¬æÊ∂ Âæ’ «’ ¿π‘ Ì≈ Ú∆ ‹Ø «Ú¡≈‘ Á∂ Ï≈¡Á ÍÀÁ≈ ‘πßÁ∂ ‘È, ¿π√ «¬√Â∆ Á∂ ÍÂ∆ √Ófi∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ÍÂ∆ «√Î √’∂ Ì≈ ¡Â∂ ’Á∆-’Á∆ ◊Ø Ì≈ Ú∆ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ Í«‘Ò∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ «¬‘ ÍÂ∆ Úæ÷ ◊ت Á∂ Ú∆ ‘πßÁ∂
√ÈÕ ‹ÁØ∫ ÍÂÈ∆ ◊ÌÚÂ∆ ‘πßÁ∆ ˛ ª √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ ‡Ø‚≈ ÍÂ∆ «¬’ √ß√’≈-“Íπ√»Â«Í«Ó” (Pursutpimi)-Â∆-
’Ó≈È È≈Ò ’Á≈ ˛, «‹√ ÈªÒ √Ó≈«‹’ ÂΩ ”Â∂ ¿π√ ˘ ¿π√ Ïæ⁄∂ Á≈ «ÍÂ≈ √Ófi ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√Â∆ Á∂ Á±√∆ Ú≈
◊ÌÚÂ∆ ‘؉ ”Â∂ ¥Ó «Úæ⁄ Á±√≈ ÍÂ∆ ¿π√ Â∑ª Á∂ √ø√’≈ È≈Ò Á±√∆ √ßÂ≈È Á≈ «ÍÂ≈ ωÁ≈ ‘À, «¬√ Â∑ª
«¬‘ ¥Ó ⁄æÒÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ
(÷) ÷≈√- Ìz≈Â’ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ ÍzÊ≈ Á≈ Á±√∆ Óπæ÷ ¿πÁ≈‘‰ √∆«’ √ÏøË √ß⁄≈ Ï≈Ú Á∆ ÷√ ‹È‹≈Â∆ Á≈
˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ‹ÁØ∫ Úæ‚≈ Ì≈ «Ú¡≈‘ ’Á≈ ˛ ª ¿π√ Á∆ ÍÂÈ∆ √≈∂ Ì≈Úª Á∆ ÍÂÈ∆ √Ófi∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¤Ø‡∂ Ì≈
‹∂’ «Ú¡≈‘ Á∂ √Ó∂∫ Ïæ⁄∂ ‘È ‹ª «Ú¡≈‘ Á∂ Ï≈¡Á ‹ÈÓ ‘πßÁ≈ ˛ ª ¿π‘ Ú∆ ‹Ú≈È ‘؉ ”Â∂ «¬√Â∆ Á∂ ÍÂ∆ √Ófi∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’ ¤Ø‡≈ Ì≈ Úæ‚≈ ‘؉ ”Â∂ «’√∂ Á±√∆ «¬√Â∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ ’Á≈ ˛ ª Úæ‚∂ Ì≈ Á∆ «¬√Â∆ ¡Â∂
¤Ø‡∂ Ì≈ Á∆¡ª «¬√Â∆¡ª, √≈∆¡ª √≈∂ Ì≈Úª Á∆ Ï≈Ï ÍÂÈ∆¡ª √Ófi∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ ‹ΩÈ√≈ Ï≈Ú Á∂
√Ó≈«‹’ «ÚË≈È “Á√±-¿πÒ-¡ÓÒ” (Dastor-ul-aml) Á∂ ¡Èπ√≈, “«’√∂ Ú∆ ¤Ø‡∂ Ì≈ ˘ ¡≈͉∂ Ò¬∆ Í«‘Òª
‹ª Ï≈¡Á ”⁄ ÍÂÈ∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ ’È Á∆ ¡≈«◊¡≈ È‘∆∫ ˛Õ” ‹Á «’ «Ú¡≈‘ ‘؉ Á∂ Ï≈¡Á «¬’ «¬√Â∆ √≈∂
Ì≈Úª Á∆ ÍÂÈ∆ √Ófi∆ ‹ªÁ∆ ˛, «Î Ú∆ ¿π√ ”Â∂ Úæ‚∂ Ì≈ Á≈ ¡«Ë’≈ «ÚÙ∂Ù ±Í È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ √ßÍÂ∆ ¡≈«Á
Á∂ ¡«Ë’≈ Ú∆ Úæ‚∂ Ì≈ ˘ ‘∆ «˜¡≈Á Íz≈Í ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ √ß÷∂Í «Úæ⁄ Úæ‚≈ Ì≈ ‘∆ Í«Ú≈ Á≈ ’Â≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ
«ÍÂ≈ Ï‰È Á≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù √Ó≈«‹’ Â∆’≈ ‘πßÁ≈ ‘ÀÕ Ùz∆ Îz∂‹ (Frazer) Á∂ ¡Èπ√≈ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ÒÛ’≈ Úæ‚∂
Ì≈ Á≈ Á±√≈ ÒÛ’≈ ¿π√ È≈Ò ¤Ø‡∂ Ì≈ Á≈ ¡Â∂ «¬√∂ ¥Ó «Úæ⁄ ‘Ø ÒÛ’∂ ‘Ø Ì≈Úª Á∂ ÍπæÂ √Ófi∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
‚≈. Ó‹±ÓÁ≈ (Dr. Majumdar) È∂ Ïæ«⁄¡ª ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂ «ÍÂ≈Úª ˘ √ßÏØË ’È Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ‹∂’
«ÂßÈ Ì≈ ‘È Âª Ïæ⁄∂ Úæ‚∂ ˘ “Ï≈∆ Ï≈Ï≈” (Bari Baba), Á±√∂ ˘ “‚ª◊ Ï≈Ï≈ (Dangar Baba) ¡Â∂ Â∆√∂ ˘
“Ì∂Á∆ Ï≈Ï≈” (Bhedi Baba) ¡≈«Á ’«‘ ’∂ ÏπÒ≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «’™«’ «¬È∑ª √Ó≈‹ª (‡Ø‚≈ ¡Â∂ ÷√) «Úæ⁄ ÍπÙª
Á∆ ÍzÌ»Â≈ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√Â∆ ¡Â∂ Ïæ⁄∂ Á≈ «ÈÚ≈√ √Ê≈È ÍπÙ Á∂ ÿ «Úæ⁄ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Â∑ª Á∆ Ï‘πÍÂ∆
ÍzÊ≈ ˘ “«ÍÂz√Â≈ÂÓ’ Ï‘πÍÂ∆ «Ú¡≈‘” (Partriarchal polyandary) Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
B. ¡Ìz≈Â’ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ (Non-fraternal Polyandry)- ¡Ìz≈Â’ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ «Úæ⁄ ÍÂ∆¡ª Á≈ ¡≈Í√ «Úæ⁄
Ì≈ ‘؉≈ ˜±∆ È‘∆∫ ‘πßÁ≈Õ «¬√Â∆ Ì≈Úª Á∂ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø «’√∂ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ˘ ÍÂ∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¸‰ √’Á∆ ˛Õ
«¬√Â∆ ¡≈͉∂ ÍÂ∆¡ª Á∂ ’ØÒ Ú≈∆-Ú≈∆ È≈Ò «Ú«ÌßÈ √«Ó¡ª ”Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ÿª «Úæ⁄ ‹≈ ’∂ «‘ßÁ∆ ˛ ‹ª ÍÂ∆
¡≈͉∂-¡≈͉∂ Í«Ú≈ª «Úæ⁄ «‘ßÁ∂ ‘ج∂ Úæ÷-Úæ÷ √Ó∂∫ ”Â∂ ÍÂÈ∆ Á∂ ÿ ‹≈ ’∂ ¿π√ È≈Ò √∆«’ √ÏßË √Ê≈«ÍÂ
’Á∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ Âæ’ «¬√Â∆ «’√∂ «¬’ ÍÂ∆ Á∂ ’ØÒ «‘ßÁ∆ ˛, ¿πÁØ∫ Âæ’ ‘Ø ÍÂ∆¡ª Á≈ ¿π√ ”Â∂ ¡«Ë’≈ È‘∆∫
‘πßÁ≈ ˛Õ ¡Ìz≈ Âæ’ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ Á≈ Íz⁄ÒÈ Ó≈Ò≈Ï≈ Á∂ È≈Ôª «Úæ⁄ «¬√ √Á∆ Á∂ Ùπ± Âæ’ √∆Õ «¬æÊ∂ Á∆ «¬√
ÍzÊ≈ ˘ “Ó≈Âz√Â≈ÂÓ’ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘” (matriarchal polyandry) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’™«’ «¬√ Á∂ ¡Ë∆È √≈∆
√æÂ≈ «¬√Â∆ Á∆ ‘∆ ‘πßÁ∆ √∆Õ √Ë≈‰ ±Í È≈Ò Ó≈Âz√Â≈ÂÓ’ Ï‘πÍÂ∆-«Ú¡≈‘ Á∂ ¡Ë∆È «¬’ “È≈Ô” ÒÛ’∆ Á≈

152 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY