Page 162 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñD: √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª

“ÓÀÒ∂-Ì∆Ò” Ú∆ ¡ßÂ«Ú¡≈‘ Á∂ «ÈÔÓ ˘ ÓßÈÁ∂ ‘ÈÕ «¬æÊØ∫ Âæ’ ¡ßÂ«Ú¡≈‘ Á∂ ’≈Ȫ Á≈ ÍzÙÈ ˛, «¬‘ «Ú«ÌßÈ È؇
√Ó±‘ª Á∆ «ÚÙ∂Ù √«ÊÂ∆¡ª ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛Õ

¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ¡‰‹≈‰ ÒØ’ª Á≈ ‚, ¡ÈÍÛÂ≈, ¡≈Ú≈‹≈¬∆ Á∂ √≈ËȪ Á≈ ¡«‘√≈√
¡≈«Á Ì≈ Á∆ ‹È‹≈Â∆¡ª «Úæ⁄ Í≈¬∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ¡ßÂ«Ú¡≈‘ Á∂ «ÈÔÓª Á∂
’≈È ‘È

«‘ßÁ±¡ª «Úæ⁄ ‹≈Â∆ ÍzÊ≈ ¡≈«Á ¡ßÂ«Ú¡≈‘ Á∂ ’≈È ‘ÈÕ
C. Ï«‘«Ú¡≈‘ (Exogamy)-Ï«‘«Ú¡≈‘ Á≈ ¿πÒ‡ ±Í ˛, «‹√ Á∂ ¡Èπ√≈ «¬’ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∂ √Ó±‘ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘∆
«Ú¡≈‘ ’È Á∆ ¡≈«◊¡≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «¬‘ √Ó±‘ ¡≈͉∆ ‹≈Â∆ ‹ª ¿πÍ‹≈Â∆, ‹È‹≈Â∆, «Íø‚, ◊ØÂ, «Íø‚, ÍzÚ
‹ª ‡Ø‡Ó-√Ó±‘ ‘Ø √’Á≈ ˛ «‹√ Á∂ Ï≈‘ «Ú¡≈‘ ’È ˘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‹È‹≈Â∆¡ª «Úæ⁄ «√Î ¡≈͉∂ ◊Ø ¡Â∂
‡Ø‡Ó-√Ó±‘ ‘Ø √’Á≈ ˛ «‹√ Á∂ Ï≈‘ «Ú¡≈‘ ’È ˘ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‹È‹≈Â∆¡ª «Úæ⁄ «√Î ¡≈͉∂ ◊Ø ¡Â∂
‡Ø‡Ó-√Ó±‘ Á∂ ¡ßÁ «Ú¡≈‘ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ˛Õ «’™«’ «¬’ ‡Ø‡Ó ¡Â∂ ◊Ø Á∂ √≈∂ ÓÀ∫Ï ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ «¬’ √Ë≈‰
‡Ø‡Ó (ÍÙ±, Íø¤∆ ‹ª ÍΩÁ∂ Á≈ È≈Ó «‹√ Á∂ ÍzÂ∆ «¬’ √Ó±‘ Á∂ ÓÀ∫Ï «ÚÙ∂Ù ÙË≈ Ì≈Ú æ÷Á∂ ‘È ¡Â∂ ¿π√ Á∂ È≈Ò
¡≈͉≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù √ÏßË ÓßÈÁ∂ ‘È) ‹ª ◊Ø È≈Ò √Ïß«Ë Óßȉ Á∂ ’≈È ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ «¬’ Á±√∂ Á≈ Ì≈-ÌÀ‰
ÓßÈÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈Í√ «Úæ⁄ ¿π‘ ’Á∆ Ú∆ «Ú¡≈‘ È‘∆∫ ’≈™Á∂Õ ‡Ø‡Ó-Ï«‘«Ú¡≈‘ Á≈ «ÈÔÓ Ì≈Â∆ ‹È‹≈Â∆¡ª
«Úæ⁄ «√Î √ÚÌΩÓ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á≈ ¿π¶ÿ‰ ¡’ÙÓÔ ¡Í≈Ë ˛Õ ´Ù≈¬∆, ’±’∆ ¡≈«Á ‹È‹≈Â∆¡ª «Úæ⁄ ◊Ø Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ Ï«‘«Ú¡≈‘-√ÏßË «È«ÙÁ È‘∆∫ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡, ÷≈√∆ ‹È‹≈Â∆ «Úæ⁄ «¬√ «È√Ó (◊ØÂ-Ï«‘«Ú¡≈‘) ˘
ÂØÛÈ≈ √ÚÈ≈Ù Á∂ Ï≈Ï ˛Õ «¬√ Â∑ª ¤Ø‡≈ È≈◊Íπ Á∆ Óπß‚ ¡Â∂ ‘Ø ‹È‹≈Â∆¡ª «Íø‚-Ï«‘«Ú¡≈‘ (Village
exogamy) Á∂ «ÈÔÓª ˘ ÓßÈÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¡≈͉∂ «Íø‚ Á∆ ÒÛ’∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ È‘∆∫ ’≈™Á∂Õ Ì≈Â∆ «‘ßÁ±¡ª «Úæ⁄
◊ØÂ, √«Íø‚ ¡Â∂ ÍzÚ-Ï«‘«Ú¡≈‘ √ÏßË∆ «ÈÔÓª Á≈ Í≈Ò‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks) :
A. ..................«¬√Â∆¡ª ¡Â∂ ÍπÙª ˘ Í«Ú≈«’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ÍzÚ∂Ù ’≈¿π‰ Ú≈Ò∆ √ß√Ê≈ ˛Õ
B. «Ú¡≈‘ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ÁØ Â∑ª Á∂ ‘πßÁ∂ ‘È-«¬’ «Ú¡≈‘ ¡Â∂ .................Õ
C. ..........¿π‘ «ÈÔÓ ˛ «‹√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∂ ‹≈Â∆ ‹ª √Ó±‘ Á∂ ¡ßÁ «Ú¡≈‘ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ‘ÀÕ

D.C Í«Ú≈ (Family)

ÓÈπæ÷-√Ó≈‹ Á≈ «¬«Â‘≈√ Í«Ú≈ Á≈ ‘∆ «¬«Â‘≈√ ˛ «’™«’ ÓÈπæ÷-‹∆ÚÈ Á∂ Ùπ± È≈Ò ‘∆ Í«Ú≈ ¿π√ Á∂ È≈Ò
˛ ¡Â∂ «’√∂ È≈ «’√∂ ±Í «Úæ⁄ «¬‘ √ß√«¥«Â’ «Ú’≈√ √≈∂ ÍæËª ”Â∂ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬ßÈ≈ ‘∆ È‘∆∫ Ùz∆ ⁄≈Ò√
’±Ò∂ (Charles Cooley) È∂ Ú∆ Í«Ú≈ ˘ «¬’ ¡«‹‘≈ Í«‘Ò≈ √Ó±‘ Óß«È¡≈ ˛ «‹√ «Úæ⁄ Ïæ⁄∂ Á∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ
¡Â∂ ¡≈ÁÙª Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ ±Í «Úæ⁄ Í«Ú≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ √Ó≈‹∆’È (socialization) Á≈ «¬’
Óπæ÷ √≈ËÈ Ú∆ ˛Õ «¬’ Ïæ⁄≈ «’√∂ È≈ «’√∂ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ ‹ÈÓ ÒÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ ÍzÔß ͫÚ≈ ‘∆ ¿π√ «Úæ⁄
√Ó≈«‹’ ◊π‰ª Á≈ «Ú’≈√ ’’∂ ¿π√ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ ˘ √Ó≈‹ Á∂ ¡Èπ±Í Î≈ÒÁ≈ ˛Õ Í«Ú≈ ‘∆ ¿π√ √Ó≈‹ «Úæ⁄
Íz⁄æ«Ò ¡≈⁄≈-«Ú⁄≈, ∆Â∆ È∆Â∆, ¡≈ÁÙ ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ª È≈Ò ‹≈‰± ’Ú≈™Á≈ ˛ ¡Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÓßÈ∂ ‹≈‰
Ú≈Ò∂ «ÈÔÓª Á≈ «◊¡≈È ¡Â∂ Í≈Ò‰ ’Ú≈™Á≈ ˛Õ Ù≈«¬Á ’«‘‰ Á∆ ˜± ȑ∆∫ «’ «¬√ ±Í «Úæ⁄ Í«Ú≈
√Ó≈«‹’ ’߇ØÒ Á∂ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ √≈ËÈ Á≈ ØÒ ¡Á≈ ’Á≈ ˛, Ízß± «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ «’ «¬√ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ «Ú√«ÂzÂ
¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, Í«Ú≈ Á≈ ¡Ê, «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ¡Â∂ ’ßÓ ¡≈«Á Á∆ «ÚÚ∂⁄È≈ ¡√ß◊ ȑƒ ‘ØÚ∂◊∆Õ

Í«Ú≈ Á≈ ¡Ê ¡Â∂ Íz∆Ì≈Ù≈ (Meaning and Definition of Family)
Ùz∆ ¬∂ÒÓ (Elmer) È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’ Sociology of Family «Úæ⁄ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ¡ß◊∂˜∆ ÙÏÁ ‘Family’ ÒÀ«‡È
Á∂ Famulus ÙÏÁ ”⁄Ø∫ «È’«Ò¡≈ ˛Õ «¬√ ÒÀ«‡È ÙÏÁ È≈Ò «¬’ ¡«‹‘∂ √Ó±‘ Á≈ ÏØË ‘πßÁ≈ ˛ «‹√ Á∂ ¡Ë∆È Ó≈Â≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 155