Page 166 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñD: √Ó≈«‹’ √ß√Ê≈Úª

Á∂ ÂΩ ”Â∂ «ÍÂz√Â≈ÂÓ’ Í«Ú≈ «Úæ⁄ «ÍÂ≈ Á∆ √øÍÂ∆ ”Â∂ ÍπæÂ Á≈ ¡«Ë’≈ ‘πøÁ≈ ˛, ‹Á «’ Ó≈Âz√Â≈ÂÓ’ È؇
Í«Ú≈ «Úæ⁄ «¬‘ ¡«Ë’≈ Ó≈Â≈ Á∂ √ÏøË È≈Ò «ÈÙ«⁄ ‘πøÁ≈ ˛Õ
(Ï) ¿πÂÍ≈Á’ «¬’≈¬∆ (Productive Unit)-÷∂Â∆ Ôπæ◊ Âæ’ Í«Ú≈ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È «¬’≈¬∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’øÓ
’Á≈ √∆Õ ¡æ‹ Ú∆ ¡È∂’ª ◊ë‘-¿πÁÔØ◊ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ Í«Ú≈ Á∂ √≈∂ ÓÀ∫Ï
«¬’æ·∂ ‘Ø ’∂ «¬’ ÚøÙ≈È»◊ ’≈ØÏ≈ ˘ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ «Í≥‚ª «Úæ⁄ ÷∂Â∆ Á∂ ’øÓ «Úæ⁄ Í«Ú≈
Á∂ √≈∂ ÓÀ∫Ï-«¬√Â∆, ÍπÙ ¡Â∂ Ïæ⁄∂-«¬’ Á»√∂ Á≈ ‘æÊ Ú‡≈™Á∂ ‘ÈÕ
(√) ¡≈ÓÁÈ ¡Â∂ √øÍÂ∆ Á≈ ÍÃÏøË (Provision of Income and Property)-‘∂’ Í«Ú≈ Á≈ ’ج∆ È≈ ’ج∆
¡≈ÓÁÈ Á≈ √≈ËÈ ˜» ‘πøÁ≈ ˛, «’™«’ «¬√ ÂØ∫ «ÏȪ ÓÀ∫Ïª Á∆¡ª ¡≈«Ê’ ˜»ª Á∆ Í»Â∆ È‘ƒ ‘Ø
√’Á∆Õ Í«Ú≈ «¬√ ¡≈ÓÁÈ ˘ √‘∆ „ø◊ È≈Ò ÍÃ≈Í ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á≈ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª ‘∂’ Í«Ú≈ Á∆
’πfi È≈ ’πfi √øÍÂ∆ Ú∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ √øÍÂ∆ Á∆ Á∂÷-∂÷ ’È≈ ¡Â∂ ÈÙ‡ ‘؉ ÂØ∫ Ï⁄≈¿π‰≈ Ú∆ Í«Ú≈
Á≈ ‘∆ ’øÓ ˛Õ
D. Ë≈«Ó’ ’øÓ (Religious Functions)-Í«Ú≈ ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª ˘ Ë≈«Ó’ «√æ«÷¡≈ Á∂‰ Á≈ ’øÓ Ú∆ ’Á≈
˛Õ Í«Ú≈ È≈Ò ‘∆ Ïæ⁄≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù ËÓ Á≈ ¡ÈπÔ≈¬∆ ωÁ≈ ˛Õ Í«Ú≈ ÚæÒØ∫ ‘∆ Ë≈«Ó’ «◊¡≈È, Ë≈«Ó’
’π∆Â∆¡ª ˘ ’È ‹ª ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á∂ «ÈÔÓª Á≈ «◊¡≈È ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ïæ«⁄¡ª
Á∂ ¡«Ë¡≈«Ӓ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ ◊π‰ª Á≈ Ú∆ «Ú’≈√ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡ø‚∂Ó≈È Á∆Í √Ó»‘ Á∂ ¡≈«ÁÚ≈√∆ Í«Ú≈ ¡≈͉∂
ÓÀ∫Ïª ˘ ËÓ ¡Â∂ ‹≈Á» Á∂ ¡«‹‘∂ ¡È∂’ª ’øÓª ˘ «√÷≈™Á∂ ‘È, «‹√ È≈Ò ‹∆ÚÈ Á∆¡ª ¡È∂’ª √Óæ«√¡≈Úª ˘
‘æÒ ’∆Â≈ ‹≈ √’∂, «‹Ú∂∫ Ø◊∆¡ª Á≈ «¬Ò≈‹ ¡≈«ÁÕ
E. ≈‹È∆«Â’ ’øÓ (Political Functions)-Í«Ú≈ Á∂ ≈‹È∆«Â’ ’øÓ Ú∆ ÿæ‡ Ó‘æÂÚÍ»È È‘ƒ ‘ÈÕ √Ò
√Ó≈‹ª Á∂ Í«Ú≈ª «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∂ ’øÓª Á≈ ‘Ø Ú∆ ÚË∂∂ Ó‘æÂÚ ˛Õ ¡≈«ÁÚ≈√∆¡ª Á∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Í«Ú≈ Á≈
Ù≈√È ÍÃÏøË «¬’ Óπ÷∆¡≈ (Head) ÚæÒØ∫ ‘πøÁ≈ ˛Õ Ì≈ ÚÙ «Úæ⁄ √øÔπ’ ͫÚ≈ Á∂ ’Â≈ Á∆ √«ÊÂ∆ Ú∆ Ï‘πÂ
’πfi «¬√∂ Â∑ª Á∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ ‚≈. Ó‹»ÓÁ≈ (Dr. Majumdar) È∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ “’Â≈” ‘∆ Í«Ú≈ Á≈ ¡√Ò Ù≈√’
‘πøÁ≈ ˛, ¿π‘∆ Í«Ú≈ Á≈ ‹æ‹ ¡Â∂ ‹»∆ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ Í«Ú≈«’ fi◊«Û¡ª Á≈ «È͇≈≈ ’Á≈ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄
¿π‘ ≈‹È∆«Â’ Óπ÷∆¡≈ ‘πøÁ≈ ˛, «’™«’ √Ó≈«‹’, Ë≈«Ó’ ¡Â∂ √ÓπÁ≈«¬’ √≈∂ Â∑ª Á∂ ÍÃØ◊≈Óª ¡Â∂ ’øÓª «Úæ⁄
¿π‘∆ Í«Ú≈ Á∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á≈ ˛Õ
F. «√æ«÷¡≈ÂÓ’ ’øÓ (Educational Functions)-Í«Ú≈ Á∂ «√æ«÷¡≈ÂÓ’ ’øÓ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄
‹Ø ÓπæÒ ‹ª Ó≈ÈÂ≈Úª ÍÃ⁄æ«Ò ‘πøÁ∆¡ª ‘È, ¿πÈ∑ª Á∆ «√æ«÷¡≈ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È Í«Ú≈ ÚæÒØ∫ ‘∆ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆
˛, «‹Ú∂∫ ÚÂÓ≈È √Ó≈‹ «Úæ⁄ Í«Ú≈ ÚæÒØ∫ ‘∆ Ïæ⁄∂ «ÏÒ’πÒ Ùπ» ÂØ∫ «¬‘ Áæ«√¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ¿π√ Ò¬∆ ¡≈’Ù’
«Á÷≈¿π‰≈, ¤Ø‡∆-Úæ‚∆ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈Úª «Úæ⁄ √¯Ò ‘؉≈ «’øÈ≈ ˜»∆ ˛Õ Í«Ú≈ Á∂ «√æ«÷¡≈ÂÓ’ ’øÓª Á≈ «¬’ ¡Ê
‘Ø Ú∆ ˛, ¿π‘ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ ‹Á ¤Ø‡∂ Ïæ«⁄¡ª È∂ √’»Ò ‹≈‰≈ Ùπ» È‘ƒ ’∆Â≈ ‘πøÁ≈ ª √’»Ò ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆
Í«Ú≈ ÚæÒØ∫ ’πfi Ùπ»¡≈Â∆ «√æ«÷¡≈ ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
G. √ø√«¥«Â’ ’øÓ (Cultural Functions)-Í«Ú≈ √Ó≈‹ Á∆ √ø√«¥Â∆ ˘ «‹¿»∫Á≈ æ÷‰ Á≈ «¬’ √≈ËÈ ˛Õ
Í«Ú≈ ‘∆ ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª ˘ √Ó≈‹ Á∆ ‹∆ÚÈ-«ÚË∆ (Way of Life), ‹È∆Â∆¡ª, ÈÀ«Â’ ¡Â∂ Ë≈«Ó’ ÍÃøÍ≈Úª,
∆Â∆-«Ú≈˜ª, ¡≈ÁÙª ¡≈«Á Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ Ùπ»¡≈Â∆ «√æ«÷¡≈ «ÁøÁ≈ ˛, «¬È∑ª √≈«¡ª ˘ «ÍÂ≈ ’ØÒØ∫ Ïæ«⁄¡ª ¡Â∂
Ïæ«⁄¡ª ’ØÒØ∫ ¿πÈ∑ª Á∂ Ïæ⁄∂ «√æ÷Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬√∂ Â∑ª √ø√«¥«Â’ Âæ «¬’ Í∆Û∑∆ ÂØ∫ Á»√∆ Í∆Û∑∆ ˘ Úø‚Á∂ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ
«¬√ È≈Ò Á∂Ù Á∆ √ø√«¥Â∆ Á∆ ‘Ø∫Á Ú∆ ω∆ «‘øÁ∆ ˛Õ
H. ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ’øÓ (Psychological Functions)-Í«Ú≈ Á≈ «¬’ ‘Ø Ó‘æÂÚÍ»È ’øÓ ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª ˘
Ó≈È«√’ √øÂπÙ‡∆ ¡Â∂ √πæ«÷¡≈ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ïæ«⁄¡ª ˘ Óª Á∆ ÓÓÂ≈, «ÍÂ≈ Á∆ √πæ«÷¡≈ ¡Â∂
ÌÀ‰-Ì≈Úª Á≈ «Í¡≈ ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛, «¬√ È≈Ò È≈ ’∂ÚÒ Ïæ«⁄¡ª Á∂ Ó≈È«√’ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ‘∆ ÓÁÁ «ÓÒÁ∆
˛, √◊Ø∫ ¿πÈ∑ª Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ «¬’ «ÚÙÚ≈√ ¡Â∂ √πæ«÷¡≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Ú∆ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛ ‹Ø «’ ¿πÈ∑ª ˘ Ó≈È«√’ ÙªÂ∆
ÍÃÁ≈È ’Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√ √øÌÚ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘∂ Í«Ú≈ª «Úæ⁄ «‹æÊ∂ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’
È≈Ò Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ «¬’-Á»√∂ È≈ÒØ∫ ¡Òæ◊ ‘Ø ◊¬∂ ‘È, Ó≈Â≈ ‹ª «ÍÂ≈ ‹ª ÁØÚª Á∆ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆ ˛ ‹ª «‹æÊ∂ ÓÂ∂¬∆
Óª ‹≈ ÓÂ∂¡≈ «ÍÂ≈ ‘ØÚ∂, Í«Ú≈ Á∂ Ïæ«⁄¡ª ˘ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ Á∂ √È∂‘ ¡Â∂ Í«Ú≈ ÂØ∫ Úªfi≈ «‘‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 159