Page 169 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ ÍzÂ∆ ’ج∆ Ú∆ √Ó≈«‹’ «˜øÓ∂Ú≈∆ ¡ÈπÌÚ ’Á≈ ˛Õ √∆«’-«’«¡≈Úª Á≈ ’߇ØÒ «¬’
±Í «Úæ⁄ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ «¬√ ±Í «Úæ⁄ «’ Í«Ú≈ Á∂ Ï≈‘ √∆«’-√ÏßË ◊Ò ÓßÈ∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ «Ú¡’Â∆
Í«Ú≈ ÂØ∫ Ï≈‘ √∆«’ √ÏßË √Ê≈«Í ’È ÂØ∫ ‚Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬‘ √ÍæÙ‡ ˛ «’ √∆«’ «ÚÚ‘≈ª Á∂
’߇ØÒ «Úæ⁄ Í«Ú≈ Á≈ Óπæ÷ ‘æÊ «‘ßÁ≈ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ «¬‘ √«ÊÂ∆ √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ Á≈ ‘∆ «¬’ Ì≈◊ ‘ÀÕ
B. ÓÀ∫Ïª Á∆ √Ë≈‰ Á∂÷-∂÷-(General Supervision of its members)-Í«Ú≈ ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ √Ë≈‰ ±Í
È≈Ò Á∂÷ ∂÷ Ú∆ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ ±Í «Úæ⁄ Ú∆ ¿π‘ √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ Á∂ «¬’ Óπæ÷ √≈ËÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ «√æË ‘πßÁ≈ ‘ÀÕ
‘∂’ ÓÀ∫Ï ˘ ¡≈͉∂ «ÚÚ‘≈ª ˘ ’Á∂ √Ó∂∫ «¬‘ «Ë¡≈È æ÷‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ «’ «’Â∂ ¿π√ Á∂ «ÚÚ‘≈ È≈Ò Í«Ú≈ Á∂
Á±√∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ’ج∆ Áπæ÷ ª È‘∆∫ ‘Ø «‘≈ ˛Õ «¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ Í«Ú≈ Á≈ Úæ‚≈ ‹ª ’Â≈ Ú∆ ÓÀ∫Ïª Á∂ «ÚÚ‘≈ª
”Â∂ ¡≈͉∆ ¡æ÷ æ÷Á≈ ˛Õ ‹∂’ Í«Ú≈ Á≈ ’ج∆ ÓÀ∫Ï ’ج∆ ¡«‹‘≈ ’ßÓ ’Á≈ ˛ ‹ª ¿π√ ˘ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄
√Ó≈‹ «Úæ⁄ Ïπ≈ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ‘∆ ¿π√ ˘ ¿π√ ’ßÓ ˘ ’È ÂØ∫ Ø’Á∂ ‘ÈÕ
C. √Ó≈‹∆’È È≈Ò ’߇ØÒ-(Control through Socialization)-Í«Ú≈ √Ó≈‹∆’È Á∆ Óπæ÷ √ß√Ê≈ «’‘≈ «◊¡≈
˛Õ Ïæ⁄≈ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ ‹ÈÓ ÒÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂ ‹∆ÚÈ Ì √Ó≈‹∆’È Á∆ Íë’«¡≈ È≈Ò ¿π√ È≈Ò ’߇ØÒ «‘ßÁ≈
˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ Í«Ú≈ ‘∆ ¿π√ Á∆ ‘Ø∫Á Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Â≈ ‘πßÁ≈ ˛ ‹Ø «’ √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ Á≈ ¡Ë≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ
‹ÁØ∫ Ïæ⁄≈ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‹ÈÓ ÒÀ∫Á≈ ˛ ª ¿π‘ «¬’ Íz≈‰∆Ù≈√Â∆ Íz≈‰∆ ‘πßÁ≈ ˛, ¿π√ «Úæ⁄ ’ج∆
Ú∆ √Ó≈«‹’ ◊π‰ È‘∆∫ ‘πßÁ∂Õ ‹∂’ ¿π√ ˘ Í«Ú≈ √Ó≈‹∆’È Á∆ Íë’«¡≈ È≈Ò «√æ«÷¡≈ ‹ª √Ó≈«‹’ «ÚÚ‘≈
¡Â∂ √Á◊π‰ ÍzÁ≈È È≈ ‘ج∂ ª ¿π‘ «¬’ ‹ß◊Ò∆ «√Î ÍÙ± ‘∆ ω ’∂ «‘ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÍzÔØ◊ª È≈Ò «¬‘ «√æË ‘Ø«¬¡≈
˛ «’ Í«Ú≈ ÂØ∫ Ï≈‘ «‘‰ Ú≈Ò∂ Ïæ«⁄¡ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ◊π‰ª Á≈ «Ú’≈√ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ «¬‘ Í«Ú≈ ‘∆ ˛
‹Ø Ïæ⁄∂ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’Â≈ «Ò¡≈™Á≈ ˛Õ
Ïæ⁄∂ Á∂ ‹ÈÓ ÒÀ‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹ÁØ∫ Ïæ⁄≈ ’πfi-’πfi «ÚÚ‘≈ «√æ÷Á≈ ˛ ª Ó≈Â≈ «ÍÂ≈ ‹ª ‘Ø ÓÀ∫Ï ¿π√ Á∂ «ÚÚ‘≈ª
˘ √πË≈Á∂ ¡Â∂ «ÈÔ«Ó ’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹ÁØ∫ Ïæ⁄≈ «’√∂ ◊Ò ¡≈Á Á∆ È’Ò ’Á≈ ‘À ª
¿π√ ˘ ¡«‹‘≈ È≈ ’È Á∂ Ò¬∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡’√ Úæ‚∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ◊≈Ò∑ª ‹ª Ó≈Û≈ ÙÏÁ ’«‘ßÁ∂ Á∂÷ ’∂ Ïæ⁄≈
Ú∆ ¿πµÊ∂ ’«‘‰ Òæ◊Á≈ ˛ «‹√ ”Â∂ ¿π√ ˘ Óª ‹ª «ÍÂ≈ Á∆ «fiÛ’ ¡Â∂ ·’≈ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ «¬√ È≈Ò ¿π‘ ¿π√ ◊æÒ ˘
ÁπÏ≈≈ ’«‘‰ ÂØ∫ ‚Á≈ ‘ÀÕ «¬√ Â∑ª ‹∂’ ’ج∆ Ïæ⁄≈ ¡Èπ’È Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ⁄Ø∆ ¡≈«Á ’È≈ «√æ÷ ‹ªÁ≈ ˛ ª
Í«Ú≈ ‘∆ ¿π√ Á∆ «¬√ ¡≈Á ˘ √πË≈Á≈ ˛Õ ¿π√∂ Â∑ª √Ó≈‹ «Úæ⁄ Íz⁄æ«Ò ¡≈ÁÙ, ±Û∆¡ª, ’Ø«ÙÙª, ÍzßÍ≈Úª
¡≈«Á Á≈ «◊¡≈È ¿π√ ˘ Í«Ú≈ «Úæ⁄, √Ó≈‹∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ È≈Ò ‘∆ ‘πßÁ≈ ˛ ‹Ø «’ ¿π√ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ
Á≈ ¡«Èæ÷ÛÚ≈ ¡ß◊ ω ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ ÍzÁ≈È ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ «¬‘
Ô≈Á æ÷‰ÔØ◊ ˛ «’ Í«Ú≈ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ’∂ÚÒ «¬È∑ª ¡≈⁄≈, «Ú⁄≈, ÍzÊ≈, ÍzßÍ≈, ±Û∆ ¡≈«Á ˘ «√æ÷Á≈
È‘∆∫ √◊Ø∫ ¿πÈ∑ª Á≈ Í≈Ò‰ Ú∆ ’È≈ «√æ÷Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ Í≈Ò‰ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ Ú∆ ˛ «’™«’ «¬È∑ª Á≈ Í≈Ò‰ È≈
’È≈ √Ó≈‹ «ÚØË∆ «ÚÚ‘≈ Á≈ ’ßÓ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡«‹‘≈ ’È ”Â∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∂ Ó≈Â≈ «ÍÂ≈,
ÍÂ∆ ÍÂÈ∆, Ì≈ ÌÀ‰ ¡Â∂ Ïæ«⁄¡ª ÚæÒØ∫ ¡ÍÓ≈È, ÈÎÂ, «ÈßÁ≈ ‹ª ’ØÍ Á≈ Í≈Â ωÈ≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ √ßÌÚ ÂΩ ”Â∂
‹Ø ¿π√ Á∂ «ÙÂ∂Á≈ ‘È ¡Â∂ «‹È∑ª «Úæ⁄ ¿π√ ˘ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á≈ «˜¡≈Á≈Â √Ó∂∫ «ÏÂ≈¿π‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛, ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫
ÈÎ ‹ª «ÈßÁ≈ Á≈ ‚ ¿π√ ˘ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ √Ó≈‹ «ÚØË∆ ’ßÓ ˘ ’È ÂØ∫ Ø’Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Í«Ú≈ √Ó≈‹∆’È
Á∆ Íz«’«¡≈ È≈Ò √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ «√æË ‘πßÁ≈ ˛Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø Í«Ú≈ √Ó≈‹ Á∆ √ß√«¥Â∆ ˘ «‹¿»∫Á≈ æ÷‰ Á≈ «¬’ √≈ËÈ ˛Õ

D. √Ó≈«‹’ ◊π‰ª Á≈ «Ú’≈√ ’’∂ (By Developing Social Qualities)-Í«Ú≈ Ïæ«⁄¡ª ‹ª ¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄
’πfi «¬√ Â∑ª Á∂ √Ó≈‹∆’È ◊π‰ª Á≈ «Ú’≈√ ’Á≈ ˛ ‹Ø «’ ¿πÈ∑ª ˘ «¬’ ¡≈ÁÙ È≈◊«’ Ï‰È «Úæ⁄ ÓÁÁ
’Á∂ ‘È «¬√ Â∑ª Í«Ú≈ √Ó≈«‹’ ’߇ØÒ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬‘ √Ó≈«‹’ ◊π‰ ‘∂· «Ò÷∂ ¡Èπ√≈ ˛-
(¡) «Í¡≈- Í«Ú≈ «Úæ⁄ «Í¡≈ Á∆ ÌÓ≈ «‹‘∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ Ïæ⁄≈ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‹ÈÓ ÒÀ∫Á≈ ˛ ª ¿π√ ”Â∂ √≈∂
ÓÀ∫Ï «Í¡≈ Á∆ Ú÷≈ ’ «ÁßÁ∂ ‘È, «¬√∂ Á∂ ÏÁÒ∂ «Úæ⁄ Ïæ⁄≈ Ú∆ √≈«¡ª È≈Ò «Í¡≈ ’Á≈ ˛Õ «√Î ¡«‹‘≈

162 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY