Page 265 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ Í«‘ÒÚ≈Á∆ «Ú⁄≈ª È∂ ˜Ø ΫÛ∑¡≈ ˛Õ «¬È∑ª √≈«¡ª È∂ ÍË≈ÂøÂ ¡Â∂ ≈Ù‡∆ ¬∂’Â≈ Ò¬∆ ÷Â≈
ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ ˛Õ
B. Ì≈Ù≈Ú≈Á (Linguism)-Ì≈Ù≈ Á∂ «ÚÚ≈Á È∂ Ú∆ Í«‘ÒÚ≈Á∆ ÍëÚÂ∆ ˘ Â∂˜ ’È «Úæ⁄ ¡æ◊ «Úæ⁄ «ÿ˙ Á≈ ’øÓ
’∆Â≈ ˛Õ «¬‘ «¬’ ¡≈Ó Ë≈È≈ ˛ «’ «¬’ ≈Ù‡ Á∆ «¬’ ‘∆ Ì≈Ù≈ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ “«¬’ ≈Ù‡, «¬’ Ì≈Ù≈”
Á∆ Ë≈È≈ Íæ¤Ó ÂØ∫ ◊둉 ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, «’™«’ ¿πµÊ∂ Úæ÷-Úæ÷ Ì≈Ù≈ Á∂ ÒØ’ «¬’ ‘∆ ≈Ù‡ ¡Ë∆È «¬’ ‘∆
Ì≈Ù≈ ˘ ≈Ù‡∆ Ì≈Ù≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ú∆’≈ ’’∂ «‘ ‘∂ ‘ÈÕ Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ª È∂ Ú∆ «¬æÊ∂ ¿π‘∆ ÍÃÂ∆Ó≈È
¡Í‰≈«¬¡≈Õ ¡≈˜≈Á∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬’ ÒøÓ∂ √Ó∂∫ Âæ’ √≈≈ Ì≈ ≈‹È∆«Â’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ’Á∂ Ú∆ «¬’ ≈Ù‡
È‘ƒ «‘≈Õ ¿π√ √Ó∂∫ √≈≈ Ì≈ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ √≈Óøª Á∂ ¡Ë∆È √∆Õ ≈‹-’≈‹ Á∆ Ì≈Ù≈ ¡«Ì‹≈ Ú◊ Á∆ Ì≈Ù≈ ‘∆
√∆Õ ÍË≈ÂøÂ ÍÉ≈Ò∆ Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ √Ë≈‰ «Ú¡’Â∆ ≈‹’≈Ò Á∂ ’øÓª «Úæ⁄ Ì≈◊ È‘ƒ ÍÀ∫Á≈ √∆ ¡Â∂ AAÚƒ
ÂØ∫ AFÚƒ √Á∆ Âæ’ ≈‹-’≈‹ Á∆ Ì≈Ù≈ Á∆ ’ج∆ √Óæ«√¡≈ È‘ƒ √∆Õ
Ì≈Ù≈ Á≈ «ÚÚ≈Á Óπ√ÒÓ≈Ȫ ¡Â∂ ¡ø◊∂˜ª Á∂ ¡≈¿π‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈Õ Óπ√ÒÓ≈Ȫ È∂ ¿πÁ» ˘ ¡Â∂ ¡ø◊∂˜∆
È∂ ¿πÁ» Á∆ ʪ ”Â∂ ¡ø◊∂˜∆ ˘ ≈‹-’≈‹ ¡Â∂ ¡Á≈Òª Á∆ Ì≈Ù≈ ω≈«¬¡≈Õ ¡≈˜≈Á∆ Á∂ √øÿÙ ÁΩ≈È ’ª◊√
È∂ ◊ªË∆ ‹∆ Á∂ ¡≈¿π‰ Á∂ È≈Ò √Ê≈È’ Ì≈Ù≈Úª ˘ Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈Õ ’ª◊√ È∂ AIB@ ¬∆. Á∂ È≈◊Íπ ¡Ë∆Ú∂ÙÈ
«Úæ⁄ Ì≈Ù≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Íêª Á∂ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ ¡ø◊∂˜∆ Á∆ ʪ ”Â∂ «‘øÁ∆ ˘ ≈Ù‡ Ì≈Ù≈ ω≈¿π‰ Á∆ Óø◊ ’∆Â∆Õ
√πÂøÂ Ì≈ Á∆ √ø«ÚË≈È «ÈÓ≈Â∆ √Ì≈ È∂ «‘øÁ∆ ˘ ≈Ù‡ Ì≈Ù≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃÂ∆Ù·Â ’∆Â≈, «‹√ Á∆ «ÒÍ∆
Á∂ÚÈ≈◊∆ æ÷∆ ◊¬∆Õ È≈Ò ‘∆ «¬‘ «’‘≈ «◊¡≈ «’ «‹È∑ª Íêª «Úæ⁄ «‘øÁ∆ Á≈ ÍÃ⁄ÒÈ È‘ƒ ˛, ¿π‘ Ó≈ÂÌ≈Ù≈
‹ª ¡ø◊∂˜∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’ √’Á∂ ‘ÈÕ A@ √≈Ò Á∂ ¡øÁ ’∂∫Á∆ ÍæË ”Â∂ ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ √ø√Ê≈Úª «Úæ⁄ ¡ø◊∂˜∆
Á∆ ʪ ”Â∂ «‘øÁ∆ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò Á∆ ◊æÒ ’‘∆ ◊¬∆Õ È≈Ò ‘∆ «¬‘ «’‘≈ «◊¡≈ «’ √ø√Á ‹Á Âæ’ ⁄≈‘∂ ¡ø◊∂˜∆ ˘
ω≈¬∆ æ÷‰ Á≈ √Óª ÚË≈ √’Á≈ ˛Õ
√øÈ AIEC «Úæ⁄ ≈‹ ÍπÈ◊·È ’«ÓÙÈ (State Reorganization Commission) Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
«¬√ È∂ √øÈ AIEE «Úæ⁄ ¡≈͉≈ ÍÃÂ∆Ú∂ÁÈ Í∂Ù ’∆Â≈Õ «¬√ ’«ÓÙÈ È∂ Ì≈Ù≈ ¡Â∂ √ø√«¥Â∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ≈‹ª Á∂
ÍπÈ◊·È ˘ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Ò¬∆ ˜»∆ Óø«È¡≈ ¡Â∂ ÓÁ≈√, ¡ªË≈ ÍÃÁ∂Ù, ÓÀ√», ’∂Ò, ◊π‹≈Â, Ó‘≈≈Ù‡
¡≈«Á √≈∂ ≈‹ª Á≈ ÍπÈ◊·È ’∆Â≈ «◊¡≈ Í «¬√ ÍπÈ◊·È È∂ √∆Ó≈ «ÚÚ≈Á ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈Õ ¡ªË≈ ÍÃÁ∂Ù
«Úæ⁄ Â∂Ò◊» Ì≈Ù≈ Ú≈«Ò¡ª È∂ Í«‘Òª Â∂Òø◊≈È≈ ≈‹ Á∆ ¡Â∂ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ Ó≈√‡ Â≈≈ «√øÿ È∂ Í≥‹≈Ï∆ Ì≈Ù∆ ÒØ’ª
Ò¬∆ Í≥‹≈Ï∆ √»Ï∂ Á∆ Óø◊ ’∆Â∆Õ «¬√ Ò¬∆ ¡øÁØÒÈ, Ìπæ÷ ‘ÛÂ≈Ò ¡Â∂ ¡≈ÂÓ ‘æ«Â¡≈ Á∆¡ª ËÓ’∆¡ª «ÁæÂ∆¡ª
◊¬∆¡ªÕ ¡ø «Úæ⁄ Í≥‹≈Ï ˘ Úø‚ ’∂ Í≥‹≈Ï ¡Â∂ ‘«¡≈‰≈ ÁØ ≈‹ ω≈¬∂ ◊¬∂Õ
Ì≈Ù≈Ú≈Á È∂ ¿π√ √Ó∂∫ ¿πµ◊ »Í Ë≈È ’∆Â≈, ‹Á AIFC ¬∆. «Úæ⁄ «‘øÁ∆ ˘ ≈‹’≈Ò Á∆ Ì≈Ù≈ ω≈¿π‰ Á≈ «ÏæÒ
√ø√Á «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈Õ Áæ÷‰ Á∂ ≈‹ª Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ÓÁ≈√ ¡Â∂ Áz≈«ÚÛ ÓπÈ∂∫ÈÂ ’Ù◊Ó Ú◊∂ ≈‹È∆«Â’
ÁÒª È∂ «¬È∑ª Á≈ «ÚØË Ú∆ ’∆Â≈Õ Áæ÷‰ Á∂ Íê «‘øÁ∆ Á∆ ʪ ”Â∂ ¡ø◊∂˜∆ ˘ ω≈¬∆ æ÷‰ Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ √È ¡Â∂
¡≈͉≈ «ÚØË ÍÃ◊‡ ’È Ò¬∆ Áæ÷‰∆ Íêª «Úæ⁄ ÂØÛÌøÈ, Áø◊∂, ‘ÛÂ≈Òª ¡≈«Á ‘ج∆¡ª ¡Â∂ ÓÁ≈√ «Úæ⁄
AC ¡’»Ï AIFC ˘ ¡øÈ≈Ë»∂ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ‘∂· ∂Òª Ø’∆¡ª ◊¬∆¡ª, ∂Òª «Úæ⁄ «ÏȪ «‡’‡ Ô≈Â≈ ’∆Â∆
◊¬∆, ¿πÈ∑ª «Ú«Á¡≈«Ò¡ª «Úæ⁄ «‹æÊ∂ «‘øÁ∆ ÍÛ∑≈¬∆ ‹ªÁ∆ √∆, ËÈ∂ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ ¡Â∂ ≈‹ Â∂ ’∂∫Á∆ ÓøÂ∆¡ª ˘ ’≈Ò∂
fiø‚∂ «Á÷≈¬∂ ◊¬∂ ¡Â∂ Ì≈Ù≈ «ÚË≈«¬’ «ÏæÒ Á∆ ÍÂ∆¡ª √≈Û∆¡ª ◊¬∆¡ªÕ «‘øÁ∆ «Úæ⁄ «Ò÷∂ ÍØ√‡ª ¡Â∂ ÏØ‚ª ˘
Í≈«Û¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ ’ØÒÂ≈ ‘πøÁ≈ «◊¡≈Õ «‘øÁ∆ «ÚØË∆ ¡øÁØÒÈ Á∆ ÍÃÂ∆«’«¡≈ ¿πµÂ∆ Ì≈ «Úæ⁄ «‘øÁ∆ Ì≈Ù≈
Íêª «Úæ⁄ ‘ج∆ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª È∂ ¡ø◊∂˜∆ Á∂ «ÚØË «Úæ⁄ ¿πÚ∂∫ ‘∆ ’∆Â≈, «‹Ú∂∫ Áæ÷‰∆ ≈‹ª «Úæ⁄ «‘øÁ∆ Ì≈Ù≈ Á∂ «ÚØË
”⁄ ‘Ø «‘≈ √∆Õ ¿πÍØ’Â Ú∂Ú∂ ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ˛ «’ Ì≈Ù≈ √Óæ«√¡≈ È∂ Á∂Ù Á∂ √≈∂ Íêª «Úæ⁄ ÈÎÂ, «‘ø√≈, ‰≈¡
¡Â∂ √øÿÙ Á∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆, «‹√ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ Á∂Ù «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ ˘ Ëæ’≈ Òæ«◊¡≈ ¡Â∂ Á∂Ù Á∂ Úæ÷-Úæ÷
Ì≈◊ª «Úæ⁄ Ú√‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ «ÈøÂ ÈÎÂ, ◊πæ√≈ ¡Â∂ ÓÈ-Óπ‡≈Ú ˘ ÏÛ∑©≈Ú≈ «Ó«Ò¡≈Õ
C. √øÍÃÁ≈«¬’Â≈ (Communalism)-Úæ÷-Úæ÷ √øÍÃÁ≈Úª Á«Ó¡≈È Â‰≈¡ Ú∆ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È «Úæ⁄ π’≈Ú‡ «‘≈
˛Õ Íπ«Ò√ «’≈‚ Á∂ ¡Èπ√≈ «˜¡≈Á≈Â √øÍÃÁ≈«¬’ ‰≈Úª «Íæ¤∂ ¤Ø‡∂-Ó؇∂ ’≈È ‘∂ ‘È, «‹Ú∂∫ Ó»Â∆ ÂØÛÈ≈,
◊¿» ‘æ«Â¡≈ ’È≈, Óπ√ÒÓ≈Ȫ ”Â∂ ø◊ «¤Û’ Á∂‰≈, Ó√«˜Á Á∂ √≈‘Ó‰∂ ÏÀ∫‚ Ú‹≈¿π‰≈ ‹ª √ø◊∆ Á≈ ÍÃØ◊≈Ó
æ÷‰≈, Ë≈«Ó’ ‹¨√ª ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Óª «Úæ⁄ ÍÊ≈¡ ’È≈ ¡≈«ÁÕ «¬√ Â∑ª Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª Ó≈È«√’ √ø’∆‰Â≈
Á∆¡ª ËØÂ’ ‘ÈÕ Ì≈ «Úæ⁄ √øÍÃÁ≈«¬’Â≈ ¡ø◊∂˜ª Á∆ Á∂‰ ˛Õ ¿πÈ∑ª È∂ ¡≈͉∂ Ù≈√È ˘ ω≈¬∆ æ÷‰ Ò¬∆

258 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY