Page 263 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ◊π‹≈ Âæ’ Ì≈ ≈Ù‡ ÎÀ«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¿πµÂ «Úæ⁄ ÏÁ∆È≈Ê, Áæ÷‰ «Úæ⁄ ≈Ó∂ÙÚ, ͱÚ «Úæ⁄ Íπ∆ ¡Â∂
Íæ¤Ó «Úæ⁄ Áπ¡≈’≈ Ì≈ Á∂ Ë≈«Ó’ Â∆Ê √Ê≈È ‘È ‹Ø √≈∂ Á∂Ù Ú≈√∆¡ª ˘ ¬∂’Â≈ Á∂ √±Â «Úæ⁄ ÏøÈ∑Á∂ ‘È
¡Â∂ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ «¬’ ‘∆ Ìπ◊Ω«Ò’ ÷∂Â «Úæ⁄ «ÈÚ≈√ ’È Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˘ ‹≈«◊z ’Á∂ ‘ÈÕ Á∂Ù Á∆ Íz«’«Â’
‘æÁª È∂ Á∂Ù Ú≈√∆¡ª «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ‹ÈÓ Ì±Ó∆ Á∂ ÍzÂ∆ ¡Ê≈‘ Íz∂Ó ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ ˛Õ ““Ó≈ ̱Ó∆ : ÍπæÂª ¡‘æ
«ÍzÊÚÔ≈”” («ÍzÊÚ∆ Ó∂∆ Óª ˛ ¡Â∂ ÓÀ∫ «¬√ Á≈ ÍπæÂ ‘ª), «¬√ Â∑ª Á∆ Ë≈È≈Úª È∂ Á∂Ù Á∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ Ï«ÒÁ≈È
¡Â∂ «Â¡≈◊ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ˛Õ Ì≈ Ó≈Â≈ ‹ª «‘ßÁπ√Â≈È Ú◊∂ ÙÏÁª Á∂ ¿π⁄≈‰ «√Î √≈‚∂ √∆
«Úæ⁄ «¬’ √ÍøÁÈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
B. «¬«Â‘≈«√’ ¬∂’Â≈- √≈∂ Ì≈ Á≈ «¬’ «¬«Â‘≈√ «‘≈ ˛Õ «¬«Â‘≈√’≈ª Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ˛ «’ ¡«Â Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄
√≈∂ Ì≈ «Úæ⁄ Áz≈«ÚÛª Á≈ «ÈÚ≈√ √∆, «Î «¬æÊ∂ ¡≈∆¡ª È∂ ‘ÓÒ≈ ’∆Â≈ ¡Â∂ ¿π‘ «¬æÊ∂ Ú√ ◊¬∂Õ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆
¡≈«¡≈ √ß√«¥Â∆ √≈∂ Ì≈ «Úæ⁄ ÎÀÒ ◊¬∆Õ ÚÀ«Á’ Ôπæ◊ ÂØ∫ ¡æ‹ Âæ’ Á≈ Ì≈Â∆ «¬«Â‘≈√ «¬√ ◊æÒ Á≈ ÈÂ∆‹≈
˛ «’ «¬æÊ∂ Úæ÷-Úæ÷ ËÓ, «Ú⁄≈, √ßÍzÁ≈«¬, ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ Íz‹≈Â∆¡ª ω∆¡ª «‘ßÁ∆¡ª ‘È, «Î Ú∆ Á∂Ù «Úæ⁄
√ÓÈÚÔ ¡Â∂ ¬∂’Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ Ù≈«ÓÒ ‘∆ ˛Õ
C. Ë≈«Ó’ √ÓÈÚÔ-Ì≈ Úæ÷-Úæ÷ ‹≈Â∆¡ª-Íz‹≈Â∆¡ª Á∆ ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫ ’¬∆ ËÓª Á∆ ‹ÈÓ-̱Ó∆ Ú∆ «‘≈ ‘ÀÕ
«‘ßÁ±, ‹ÀÈ, ÏπæË ¡Â∂ «√æ÷ ËÓª Á∆ Ùπ± Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ‘∂’ ËÓ «Úæ⁄ Ú∆ ’¬∆ «Ú⁄≈’ Ó≈ÈÂ≈Úª ‘È
¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆ ‘˜≈≈ √≈Òª ÂØ∫ È≈Ò-È≈Ò «ÈÚ≈√ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ¿πÍÒ∂ ÍæË ”Â∂ «¬È∑ª ËÓª «Úæ⁄ √≈˘
«Ú«ÌßÈÂ≈ «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ∆ ˛, Í √≈«¡ª Á∂ Ó±Ò «√˪ª «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ ˛Õ √≈∂ ËÓ ¡«Ë¡≈ÂÓÚ≈Á, ¬∆ÙÚ,
ÈÀ«Â’Â≈, Á«¬¡≈, «¬Ó≈ÈÁ≈∆, √æ⁄, ¡«‘ß√≈ ¡Â∂ ÓΩ«Ò’ «√˪ª «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á∂ ‘ÈÕ Ë≈«Ó’ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈
¡Â∂ √ÓÈÚÔ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ È∂ ‘∆ √≈∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ «¬’ ‘؉ Á≈ Ì≈Ú ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ ˛Õ Á∂Ù Á∂ ⁄≈ª ’Ø«È¡ª «Úæ⁄ √«Ê
√≈‚∂ Ë≈«Ó’ Â∆Ê √ÊªÈ Ú∆ Ë≈«Ó’ ¬∂’Â≈ Á∂ ÍzÂ∆’ ‘ÈÕ
D. √Ó≈«‹’-√ß√«¥«Â’ ¬∂’Â≈- Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‘∆ Ì≈ Á∆ √Ó≈«‹’ ⁄È≈ ¡Â∂ √ß√«’zÂ∆ «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ Á∂ ÁÙÈ
‘πßÁ∂ ‘ÈÕ √ßÔπ’ ͫÚ≈ Íz‰≈Ò∆, ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈, Ú‰ÙÓ-«ÚÚ√Ê≈ ¡≈«Á √≈∂ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ùπ± ÂØ∫
‘∆ ÓΩ‹±Á ‘∂ ‘ÈÕ Ì≈Ù≈, «‘‰-√«‘‰ ¡Â∂ ÷≈‰-Í∆‰ «Úæ⁄ Ì∂Á ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ú∆ ’¬∆ √Ó≈«‹’ Ë≈«Ó’
ÍÃØ◊≈Óª-«Â¿π‘≈ª Á≈ Íz⁄ÒÈ √Ë≈‰ ±Í ”⁄ √≈∂ Á∂Ù «Úæ⁄ «‘≈ ˛Õ ‘ØÒ∆, «ÁÚ≈Ò∆, æ÷Û∆, ÁπÙ«‘≈, ≈ÓÈΩÚ∆∫
Ú◊∂ «Â¿π‘≈ ˱ÓË≈Ó È≈Ò √≈∂ ÍzªÂª «Úæ⁄ ÓÈ≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È, ≈Ó, «¥ÙÈ, ‘Èø±Ó≈È, Áπ◊≈, √∆Â≈, Ò’ÙÓ∆,
√√ÚÂ∆ ¡≈«Á Á∆ ͱ‹≈ √≈∂ ÒØ’ ’Á∂ ‘ÈÕ ¡«Ë¡≈ÂÓÚ≈Á, ÍπÈ ‹ÈÓ, ‹∆ÚÈ ⁄æ’, √Ú◊-È’ ¡≈«Á È≈Ò
√Ïß«Ë «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ √≈∂ Ì≈Â∆¡ª Á≈ «ÚÙÚ≈√ «‘≈ ˛Õ ’¬∆ √Á∆¡ª Íπ≈‰∆ ÍzÊ≈Úª, ∆Â-«Ú≈˜, ±Û∆¡ª
¡Â∂ ÍzßÍ≈Úª ‘π‰ Ú∆ «¬æÊ∂ Íz⁄æ«Ò ‘ÈÕ √ß√«¥«Â’ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ’≈È «¬æÊ∂ ’¬∆ Ïz‘Ó √ß√«¥Â∆¡ª Ì≈Â∆
√ß√«¥Â∆ «Úæ⁄ Ò∆È ‘Ø ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ Ì≈Â∆ √ß√«¥Â∆ Á≈ ±Í ’¬∆ √ß√«¥Â∆¡ª Á∂ √ßÍ’ Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ú∆ Ȫ‘ Á∂
Ï≈Ï Ï«‰¡≈ «‘≈Õ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ú∆ Úæ÷-Úæ÷ ËÓ, ‹≈Â∆, ÷∂Â ¡Â∂ Ì≈Ù≈ √Ó»‘ª Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ú∆ «¬æÊ∂
¬∂’Â≈ Á∂ Ì≈Ú Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ ÍÛ∑∂-«Ò÷∂ ¡Â∂ ¡ÈÍÛ∑ª, Í∂∫‚± ¡Â∂ Ù«‘∆ ÒØ’≈ ¡Â∂ ÍzÙ≈√È Â∂ ‹ÈÂ≈ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’
«ÁzÙ‡∆ È≈Ò «È‰≈«¬’ √ÏßË ¡æ‹ ’≈«¬Ó ‘ÈÕ Íz‹≈ÂßÂ È∂ Á∂Ù «Úæ⁄ Ì≈ ⁄≈∂ ¡Â∂ Ï≈ÏÂ≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á∂
«Ú’≈√ «Úæ⁄ ÔØ◊Á≈È «ÁæÂ≈ ˛Õ
E. ≈‹È∆«Â’ ¬∂’Â≈-≈‹È∆«Â’ ¬∂’Â≈ ÂØ∫ Ì≈Ú ˛ √≈∂ Á∂Ù Á≈ «¬’ ’∂∫Á∆ √æÂ≈ Á∂ Ù≈√È «Úæ⁄ ‘؉≈Õ ¡ÙØ’ ¡Â∂
¡’Ï Á∂ √Ó∂∫ ˘ ¤æ‚ ’∂ √≈≈ Ì≈ ’Á∆ Ú∆ «¬’ ÍzÙ≈√’ Á∂ ¡Ë∆È È‘∆∫ «‘≈Õ ¡ß◊∂˜ª Á∂ Ù≈√È ’≈Ò «Úæ⁄
Í«‘Ò∆ Ï≈ √≈∂ Á∂Ù ”Â∂ ‘∆ √’≈ Á≈ Ù≈√È «‘≈Õ ≈‹È∆«Â’ ‘æÁ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬√ √Ó∂∫ Ìπ◊Ø«Ò’ ‘æÁ Á≈ Ú∆
«ÈË≈‰ ‘Ø«¬¡≈Õ «ÚÚ√«Ê ±Í È≈Ò Ì≈ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ ¬∂’Â≈ Á≈ ¡ßÌ √πÂßÂÂ≈ Á∂ √ßÿÙ Á∂ ÁΩ≈È
‘Ø«¬¡≈ ‹Ø ¡æ‹ Âæ’ Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
F. Ó≈È«√’ ¬∂’Â≈- Ó≈È«√’ ¬∂’Â≈ Á≈ ¡Ê ˛ «’ Ì≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÍzªÂª «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂, «Ú«ÌßÈ ËÓª ˘
Óßȉ Ú≈Ò∂, ’¬∆ √ß√«’ÃÂ∆¡ª ¡Â∂ ∆Â∆-«Ú≈˜ª ˘ ÓßÈÁ∂ ‘ج∂ √≈∂ ÒØ’ Ó≈È«√’ ±Í È≈Ò ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ì≈Â
≈Ù‡ Á≈ «¬’ ¡ß◊ Óßȉ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊ ¡Â∂ ÷∂Â∆ «‘æª Á∂ √Ê≈È ”Â∂ ≈Ù‡∆ «‘æª ˘ Ó‘æÂÚ Á∂Ú∂∂Õ √≈∂
Á∂ÙÚ≈√∆ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ó≈È«√’ ¬∂’Â≈ Á∂ √±Â «Úæ⁄ Ïæ«fi¡≈ ‘Ø«¬¡≈ Ó«‘√±√ ’È ¡Â∂ ÓΩ’≈ ¡≈¿π‰ ”Â∂ Úæ‚∂ ÂØ∫
Úæ‚≈ «Â¡≈◊ ’È ˘ ÂÂÍ «‘‰∂ «¬√ Â∑ª Ó≈È«√’ ¬∂’Â≈ «Úæ⁄ «¬’ ≈Ù‡∆ ÓÈ (National Psyche) Á∂
«ÈÓ≈‰ Á∆ √«ÊÂ∆ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∆ ¬∂’Â≈ √≈˘ Ì≈ ⁄∆È ¡Â∂ Ì≈ Í≈«’√Â≈È ÔπæË Á∂ √Ó∂∫ Á∂÷‰
˘ «ÓÒ∆ ‹ÁØ∫ √≈≈ ≈Ù‡ ¤Ø‡∂-Ó؇∂ ÓÂÌ∂Áª ˘ ÌπÒ≈ ’∂ «¬’ «Ú≈‡ ÍπÙ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¿πµ· ÷Û∑≈ ‘Ø«¬¡≈Õ

256 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY