Page 261 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ C. √ß’zÓ‰Ù∆Ò ÷∂Â- “√ߥӉÙ∆Ò ÷∂Â” Á≈ ¿πÓ∆Á ¡«‹‘∂ ÷∂Â ÂØ∫ ˛, ‹Ø ◊z≈Ó Á∂ √Ê≈È ”Â∂ È◊ ω≈¿π‰ Á∂
ÚæÒ ÚæË «‘≈ ˛Õ C@ ‘˜≈ ÂØ∫ «¬’ Òæ÷ Á∆ ¡≈Ï≈Á∆ Ú≈Ò∂ ÷∂Â ˘ “√ߥӉÙ∆Ò ÷∂Â” ÿث٠’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂
¡«‹‘∂ ‘∂’ ÷∂Â Á∂ Ò¬∆ «¬’ È◊Í≈«Ò’≈ ◊«·Â ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆, «‹√ ˘ “È◊ Íø⁄≈«¬Â” «’‘≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ

F.H Ï‘πÚ≈Á ¡Â∂ ≈Ù‡∆ ¬∂’Â≈ (Pluralism and National Integration)

Ì≈ «Úæ⁄ ÍzÊ≈Úª, ’æÍ«Û¡ª, ÷≈‰-Í∆‰, «‘‰-√«‘‰, ’Ò≈ ¡≈«Á Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ Ú∆ ’≈Î∆ «Ú«ÌßÈÂ≈Úª
Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ ‘∂’ ÷∂Â «Úæ⁄ ÒØ’ª Á∆ ¡≈͉∆¡ª «ÚÙ∂Ù ÍzÊ≈Úª ‘È ¡Â∂ «¬æÊØ∫ Âæ’ «’ «¬’ ‘∆ ÷∂Â Á∂
Ë≈«Ó’ √Ó±‘ª Á∆¡ª ÍzÊ≈Úª «Úæ⁄ Ú∆ Ï‘π ¡ßÂ ˛Õ «¬æÊØ∫ Âæ’ ’æÍ«Û¡ª Á≈ √Ú≈Ò ˛, «¬æÊ∂ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛
«’ ¿πµÂ ¡Â∂ Áæ÷‰ Á∂ ÒØ’ª Á∆, Í∂∫‚± ¡Â∂ Ù«‘∆ ÒØ’ª Á∆, «‘ßÁ± ¡Â∂ Óπ√ÒÓ≈Ȫ Á∆, ÍzßÍ≈Ú≈Á∆ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’
’‘∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á∆ Ú∂√-̱Ù≈ «Úæ⁄ ≈Â-«ÁÈ Á≈ ¡ßÂ ˛Õ ÷≈‰-Í∆‰ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò «Ú⁄≈ ’È ”Â∂ Ú∆
√≈˘ Á∂Ù Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÒØ’ª «Úæ⁄ ’≈Î∆ «Ú«ÌßÈÂ≈ Í≈™Á∂ ‘ªÕ «¬æÊ∂ ’πfi ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ Ë≈«Ó’ √Ó±‘ Ù≈’≈‘≈∆ ‘È,
ª ’π· Ó≈√≈‘≈∆Õ ¡æ‹-’æÒ∑ ª «¬’ ‘∆ ‹≈Â∆ ¡Â∂ ËÓ Á∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ ÷≈‰-Í∆Á √ÏßË∆ ’≈Î∆ ¡ßÂ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂
‘ÈÕ ‘π‰ ª Ï‘π √≈∂ ÒØ’ ÷≈‰-Í∆‰ √ÏßË∆ «’√∂ «ÈÙ∂Ë «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ È‘∆∫ ’’∂ ÌØ‹È «Úæ⁄ ÍΩÙ«‡’ Âæ ”Â∂
«ÚÙ∂Ù ˜Ø «ÁßÁ∂ ‘ÈÕ Á∂Ù Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∂ ÷≈Á-ÍÁ≈ʪ Á∂ ÍÀÁ≈ ‘؉ È≈Ò Úæ÷-Úæ÷ ÷∂Âª
«Úæ⁄ ÷≈‰-Í∆‰ Á∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ Â∆’∂ Ú∆ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «Ú«ÌßÈ ÷∂Âª «Úæ⁄ ’Ò≈, √ß◊∆ ¡Â∂ «ÈàÁ∆ «ÁzÙ‡∆
ÂØ∫ Ú∆ «ÌßÈÂ≈ «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ∆ ˛Õ «’Â∂ ’ج∆ ÙÀÒ∆ Íz⁄æ«Ò ˛ ª «’Â∂ ’ج∆ ‘Ø ÙÀÒ∆Õ «¬æÊ∂ Óß«Áª, Ó√«˜Áª, ⁄⁄
¡Â∂ √±ͪ, ¡≈«Á «Úæ⁄ ’Ò≈ Á∆ «Ú«ÌßÈÂ≈ Á≈ √ÒÂ≈ È≈Ò ÍÂ≈ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬‘∆ ◊æÒ √ß◊∆ ¡Â∂
«ÈàÁ∂ √ÏßË «Úæ⁄ √‘∆ ‘ÀÕ Úæ÷-Úæ÷ Ì≈◊ª «Úæ⁄ ÒØ’ª Á∂ «ÚÙÚ≈√ª, ÈÀ«Â’Â≈ √ÏßË∆ Ë≈È≈Úª ¡Â∂ «Ú¡≈‘’ ¡Â∂
‘Ø «ÈÙ∂˪ «Úæ⁄ ’≈Î∆ «Ú«ÌßÈÂ≈ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛Õ «¬√ Á∂Ù «Úæ⁄ √À∫’«Û¡ª Á∆ √ß«÷¡≈ «Úæ⁄ ‹È‹≈Â∆ √Ó±‘
Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È «‹È∑ª Á∂ ‹∆ÚÈ Á∆ «ÚË∆ «¬’ Á±√∂ ÂØ∫ ’≈Î∆ Úæ÷ ˛Õ
Ì≈Â∆ √Ó≈‹ ¡Â∂ √ß√«¥Â∆ Á∆ «¬’ Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛ : «Ú«ÚËÂ≈ «Úæ⁄ ¬∂’Â≈Õ «¬√ «ÚÙ∂ÙÂ≈ È∂ ‘∆ «¬√ ¡‰«◊‰∂
√Ó∂∫ ÂØ∫ ‘π‰ Âæ’ «‹¿»∫Á≈ æ«÷¡≈ ˛Õ Ì≈ «Úæ⁄ Íz‹≈Â∆, ËÓ, √ß√«¥Â∆ ¡Â∂ Ì≈Ù≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ ’¬∆ «Ú«ÌßÈÂ≈Úª
Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª «Ú«ÌßÈÂ≈Úª Á∂ ‘πßÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ √ßͱÈ ≈Ù‡ «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ Á∂ ÁÙÈ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√
√ÏßË «Úæ⁄ √ ‘Ï‡ «‹Ò∂ È∂ ·∆ ‘∆ «Ò«÷¡≈ ˛, ““Ì≈ «Úæ⁄ ËÓ, ∆Â∆-«Ú≈˜ ¡Â∂ Ì≈Ù≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Â∂
ÌΩ«Â’ «Ú«ÌßÈÂ≈Úª Á∂ ‘πßÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ‹∆ÚÈ Á∆ «¬’ «ÚÙ∂Ù ¬∂’±ÍÂ≈ ’ß«È¡≈ ’πÓ≈∆ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ «‘Ó≈⁄Ò Âæ’ Á∂÷∆
‹≈ √’Á∆ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ Ì≈ Á≈ «¬’ ¡Òæ◊ ⁄«æÂ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ ˛, «‹√ Á∆ ¿π¶ÿ‰≈ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈
√’Á∆Õ”” √∆. ¬∆. ¡ÀµÓ. ‹Ø‚ Ì≈Â∆ √ß√«¥Â∆ Á∆ ¬∂’Â≈ Á∂ Ï≈∂ «Úæ⁄ «Ò÷Á∂ ‘È, ““‹Ø Ú∆ ’≈È ‘ØÚ∂, «Ú⁄≈ª ¡Â∂
‹≈Â∆¡ª Á∂ ’¬∆ Âæª «Úæ⁄ √ÓÈÚÔ, ¡È∂’Â≈ «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ ÍÀÁ≈ ’È Á∆ Ì≈Â∆¡ª Á∆ ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ ÂÂÍ ‘∆
ÓÈπæ÷∆ ‹≈Â∆ Á∂ Ò¬∆ Ì≈ Á∆ «ÚÙ∂Ù Á∂‰ ‘∆ ˛Õ”” ≈Ë≈’πÓπÁ Óπ÷‹∆ È∂ Ì≈ Á∆ ¬∂’Â≈ ˘ Íz◊‡ ’È Ú≈Ò∂ Íø.
È«‘± Á∂ ¿πÁ≈‘‰ Á≈ ¿πÒ∂÷ ’∆Â≈ ˛Õ Íø«‚ ȫ‘± È∂ «¬’ Ú≈ «’‘≈ √∆, ““Ì≈ ”⁄ «‘ß√≈ ’È Ú≈Ò∂ Ì≈ Á∆
¡È∂’Â≈ ¡Â∂ «Ú«ÌßÈÂ≈ ÂØ∫ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÍzÌ≈«Ú ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¿π‘ Ì≈ Á∆ ¬∂’Â≈ ˘ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ È‘∆∫
Á∂÷ √’Á∂, ‹Á «’ Ôπ◊ª-Ôπ◊ª ÂØ∫ Ì≈ Á∆ ÓΩ«Ò’ ¬∂’Â≈ ‘∆ ¿π√ Á≈ Ó‘≈È ¡Â∂ ÓΩ«Ò’ Âæ «‘≈ ˛Õ Íø‹ ‹ª ¤∂
‘˜≈ √≈Ò ‘ج∂ «√ß˱ ÿ≈‡∆ Á∆ √æ«Ì¡Â≈ ¿πµÂ «Úæ⁄ ÚË∆-ÎπÒ∆ ¡Â∂ Áæ÷‰∆ Ì≈ Âæ’ ÎÀÒ ◊¬∆Õ «¬«Â‘≈√ Á∂ ¿π√
ÍzÌ≈Ú È≈Ò ¡‰◊«‰Â ‹≈Â∆¡ª, ‹∂», Â∆Ê-Ô≈Â∆ ¡Â∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ ¬∂Ù∆¡≈ Á∆¡ª ¿πµ⁄∆¡ª-¿πµ⁄∆¡ª ̱Ó∆¡ª
ÂØ∫ Ì≈ Á∂ ÓÀÁ≈È «Úæ⁄ √À Á∂ Ò¬∆ ¡≈¬∂, ¿πÈ∑ª È∂ Ì≈Â∆ ‹∆ÚÈ, √ß√«¥Â∆ ¡Â∂ ’Ò≈ ˘ ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈ Í ¿π‘
«¬√∂ Á∂Ù «Úæ⁄ Ò∆È ‘Ø ◊¬∂Õ «¬È∑ª √ßÍ’ª ÂØ∫ Ì≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ‘Ø«¬¡≈ Í ¿π√ Á∆ ¡≈ÂÓ≈ ÓΩ«Ò’ ±Í È≈Ò
Íπ≈‰∆ ‘∆ ˛Õ «¬‘ ª ‘∆ √ßÌÚ ‘Ø«¬¡≈ ‘ØÚ∂◊≈ ‹ÁØ∫ ÓΩ«Ò’ ¬∂’Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ Á∆¡ª ‹Ûª ◊«‘≈¬∆ Âæ’ ‘؉,
‹ÁØ∫ ¿πÈ∑≈ È∂ ÈÚ≈◊ÈÂπ’ª È∂ Ú∆ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ ‘ØÚ∂Õ”” «¬√ ’ÊÈ ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ‘À «’ Ì≈ «Úæ⁄ «Ú«ÌßÈÂ≈ «Úæ⁄
¬∂’Â≈ Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘∆ ˛ «‹æÊ∂ Âæ’ «’ Ï≈‘ ÂØ∫ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ Ú∆ «¬√ ¬∂’Â≈ ÂØ∫ ÍzÌ≈«Ú ‘ج∂
¡Â∂ ¡≈͉∆ «Ú«ÌßÈÂ≈ ˘ Ú∆ «¬æÊØ∫ Á∆ ¬∂’Â≈ «Úæ⁄ ÿπÒ≈-«ÓÒ≈ «ÁæÂ≈Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
‘∂· «Ò«÷¡ª «Úæ⁄Ø∫ √æ⁄ ‹ª fi±· Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’Ø :
(State whether the following statements are True or False):
H. Ì≈Â∆ √ß√«¥Â∆ Á∆ «¬’ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛-«Ú«ÚËÂ≈ «Úæ⁄ ¬∂’Â≈Õ

254 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY