Page 257 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ (’) ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ Á∂ Ò¬∆ ÔØ‹È≈Úª «Â¡≈ ’È≈, (÷) ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Â Á∆¡ª ÔØ‹È≈Úª Á≈ ÍπÈ◊·È, √ÓÈÚÔ
¡Â∂ ¬∂’∆’È, (◊) ÷ø‚ ¡Â∂ ◊Ã≈Ó «Ú’≈√ ÔØ‹È≈Úª Á∂ «ÈÙÍ≈ÁÈ ˘ √π«ÈÙ«⁄ ’È≈, (ÿ) ÔØ‹È≈ Á∂ ÍÃ√ø◊
«Úæ⁄ √ÎÒÂ≈Úª ¡Â∂ Ò’Ùª Á∆ √Ó∆«÷¡≈, (Û) ÷ø‚ ÔØ‹È≈ Á∂ ’øÓ «Úæ⁄ «Ò¡≈¿π‰ Á∂ √Ïø«Ë «Ú«Ù¡ª ”Â∂ √Óæ◊∆
«¬’æ·∆ ’È≈ ¡Â∂ ¡ø’Û∂ æ÷‰≈Õ
AA. Í≥⁄≈«¬Âª ”Â∂ √Ú∂÷‰- ÷∂Â Í≥⁄≈«¬Â Á≈ «¬’ ÍÃÓπæ÷ ’øÓ ¡≈͉∂ ÷∂Â Á∆¡ª ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Âª Á≈ √Ú∂÷‰
˛Õ ÷∂Â Í≥⁄≈«¬Â (’) È∆Ô Íë’«¡≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ◊Ã≈Ó Í≥⁄≈«¬Âª ˘ ¡ÈπÁ≈Ȫ Á∆ Úø‚ ’∂◊∆ ¡Â∂ (÷) ◊Ã≈Ó
Í≥⁄≈«¬Â Á∆¡ª ◊Â∆«ÚË∆¡ª ”Â∂ «ÈÔÓª Á∂ ¡Èπ√≈ √Ë≈‰ √Ú∂÷‰ ’∂◊∆Õ
ÍÃÓπæ÷ √«ÓÂ∆¡ª- ÷∂Â Í≥⁄≈«¬Â ¡≈͉∂ ’øÓª Á∂ ¿π«⁄ √øÍ≈ÁÈ Ò¬∆ Úæ÷-Úæ÷ √«ÓÂ∆¡ª √Ê≈«Í ’∂◊∆Õ «¬È∑ª
«Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ⁄≈ √«ÓÂ∆¡ª ‘È :
(’) ’≈‹ √«ÓÂ∆, (÷) «Úæ ¡Â∂ «Ú’≈√ √«ÓÂ∆, (◊) «√æ«÷¡≈ √«ÓÂ∆ ¡Â∂ (ÿ) √øÓÂ≈ √«ÓÂ∆
÷∂Â Í≥⁄≈«¬Â ÚæÒØ∫ ’≈Ø͉- ÷∂Â Í≥⁄≈«¬Â, ’≈˘È «Úæ⁄ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ∆Â∆ Á∂ ¡Èπ√≈ (’) ‹Ò ’, (÷) «ÚËπÂ
’ ¡Â∂ (◊) ’ج∆ ¡«‹‘≈ ‘Ø ’, «‹√ ˘ √ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ «Úæ⁄ ÁØÙ∆ ·«‘≈¿π‰ Á≈ ¡«Ë’≈ ≈‹ «ÚË≈È
Óø‚Ò ˘ ÍÃ≈Í ˛ ¡Â∂ «‹√ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ≈‹ √’≈ È∂ ÷∂Â Í≥⁄≈«¬Â ˘ ÍÃ≈Ë∆«¥Â ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ
«˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â
≈‹ √’≈ ◊‹‡ «Úæ⁄ ¡Ë∆√»⁄È≈ È≈Ò ‘∂’ «˜Ò∑∂ Ò¬∆ «¬’ “«˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â “√Ê≈«Í ’∂◊∆” «¬√ «˜Ò∑≈
Í≥⁄≈«¬Â Á≈ È≈Ó «˜Ò∑∂ Á∂ È≈Ó ”Â∂ ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ‘∂’ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â «¬’ “«È◊«Ó «È’≈√” ‘ØÚ∂◊∆Õ
«˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∆ ⁄È≈- «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â «¬’ ÍÃË≈È ‹Ø ¿π√ Á≈ Í∆·≈√∆È ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ‘∂· «Ò÷∂ È≈Ò «ÓÒ ’∂
ω∂◊∆:
(’) «˜Ò∑∂ Á∆¡ª √≈∆¡ª ÷∂Â Í≥⁄≈«¬Âª Á∂ ÍÃÓπæ÷,
(÷) «ÈÚ≈«⁄ ÓÀ∫Ï- ≈‹ √’≈ ¡Ë∆√»⁄È≈ ≈‘ƒ «’√∂ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∂ ÷∂Â ˘ «¬øÈ∆ √ø«÷¡≈ Á∂
«ÈÚ≈⁄È ÷∂Âª «Úæ⁄ ¡Â∂ «¬√ Â∑ª Úø‚∂◊∆ «’ ‘∂’ ÍÃÁ∂«Ù’ «ÈÚ≈⁄È ÷∂Â Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ ¡Â∂ √øÌÚ
E@ ‘˜≈ ‘ØÚ∂Õ «¬√ Â∑ª Á≈ ‘∂’ «ÈÚ≈⁄È ÷∂Â «¬’ ÓÀ∫Ï «ÈÚ≈⁄È ÷∂Â ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ «¬‘ ÓÀ∫Ï
ÍÃÂæ÷ «ÈÚ≈⁄È ÚæÒØ∫ ¸‰∂ ‹≈‰◊∂Õ
(◊) ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ¡Â∂ ≈‹ Á∆ «ÚË≈È √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ‹Ø ¿πÈ∑ª «ÈÚ≈⁄È ÷∂Âª Á∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á∂
‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â ÷∂Â Á≈ ’≈Î∆ Ì≈◊ Ù≈«ÓÒ ˛Õ
(ÿ) ≈‹ √Ì≈ ¡Â∂ ≈‹ Á∆ «ÚË≈È ÍÃ∆ÙÁ Á∂ ¿π‘ ÓÀ∫Ï ‹Ø ¿π√ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∂ ÷∂Â ¡øÁ «ÈÚ≈⁄’ª Á∂
»Í «Úæ⁄ Í≥‹∆Ô ‘ÈÕ
¿πÍØ’Â «Úæ⁄Ø∫ (’), (◊) ¡Â∂ (ÿ) «Úæ⁄ ¿πÒ∂÷ ’∆Â∂ ◊¬∂ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∂ ÓÀ∫Ïª ˘ ÍÃË≈È ‹ª ¿πµÍ ÍÃË≈È Á∂
«ÈÚ≈⁄È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª «ÚπæË Ï∂ÌØ√◊∆ ÍÃ√Â≈Ú Á∂ Ó≈Ó«Ò¡ª ˘ ¤æ‚ ’∂ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∆¡ª √≈∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª
«Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ ¡Â∂ ¿π√ Á∆¡ª ÏÀ·’ª «Úæ⁄ «Ú⁄≈ Á∂‰ Á≈ ¡«Ë’≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
√Ê≈Ȫ Á≈ ≈÷Úª’È- ‘∂’ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â «Úæ⁄ ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª, ¡Èπ√»«⁄ ‹È‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ Íæ¤Û∂ Ú◊ª
Ò¬∆ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â ÷∂Â Á∆ √≈∆ ‹È√ø«÷¡≈ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡ÈπÍ≈ ˘ Ș «Úæ⁄ æ÷Á∂ ‘ج∂ √Ê≈È √πæ«÷¡Â
’∆Â∂ ‹≈‰◊∂, «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ ÍÃÂ∆ÏøÁ «¬‘ ˛ «’ Íæ¤Û∂ Ú◊ª Ò¬∆ ≈÷Úª’È ’πÒ «ÈÚ≈«⁄ √Ê≈Ȫ Á∆ √ø«÷¡≈
Á∂ BG ÍÃÂ∆Ù ÂØ∫ ÚË∂∂ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ
«˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á≈ ÓÀ∫Ï «ÈÚ≈«⁄ ‘؉ Ò¬∆ ÔØ◊Â≈- ¡«‹‘∂ √≈∂ «Ú¡’Â∆, «‹È∑ª Á≈ È≈Ó ¿π√ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â
Á∂ «’√∂ ÍÃÁ∂«Ù’ «ÈÚ≈⁄È ÷∂Â Á∂ Ò¬∆ «ÈÚ≈«⁄ «ÈÔÓ≈ÚÒ∆ «Úæ⁄ ‘∂· «Ò«÷¡≈ ˛ ¡Â∂ ‹Ø ≈‹ «ÚË≈È Óø‚Ò
Á≈ ÓÀ∫Ï ¸‰∂ ‹≈‰ Ò¬∆ ¿πÓ √∆Ó≈ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø √≈∆¡ª ÔØ◊Â≈Úª æ÷Á≈ ˛, «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∂ «’√∂ ¡‘πÁ∂
Ò¬∆ ¸«‰¡≈ ‹≈ √’∂◊≈, ‹∂’ ¿π√ È∂ BA √≈Ò Á∆ ¿πÓ Í»∆ ’ Ò¬∆ ‘ØÚ∂Õ
ÍÃË≈È ¡Â∂ ¿πµÍ ÍÃË≈È- «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∂ «ÈÚ≈«⁄ ÓÀ∫Ïª ÚæÒØ∫ ¡≈͉∂ «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ «¬’ ÍÃË≈È ¡Â∂ «¬’ ¿πµÍ
ÍÃË≈È ¸‰∂ ‹≈‰◊∂Õ «˜Ò∑≈ Í≥⁄≈«¬Â Á∂ «ÈÚ≈«⁄ ÓÀ∫Ïª Á∂ ¡‘π«Á¡ª «Úæ⁄ «’√∂ ÷≈Ò∆ Á∂ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ÍÃË≈È ¡Â∂
¿πµÍ ÍÃË≈È Ò¬∆ ⁄؉ ’∆Â∆ ‹≈ √’∂◊∆Õ

250 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY