Page 259 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ «¬√ √øÓ∂ÒÈ «Úæ⁄ Ú∆ «ÈÙ«⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ «’ Ï≈Ò ÙØÙ‰, √Ó»«‘’ Ï∆Ó≈ ¡Â∂ Ïπ„≈Í≈ ÍÀÈÙÈ ÔØ‹È≈
Í≥⁄≈«¬Âª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò Ò≈◊» ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
ÈÚ∂ƒ √ø«ÚË≈«È’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ¡Ë∆È Ú∆ Í≥⁄≈«¬Âª Á∂ ÍÃ√ø◊ «Úæ⁄ √Ì ’πfi √øÂØÙ‹È’ È‘ƒ ˛Õ GCÚƒ √ø«ÚË≈«È’
√ØË ˘ Ò≈◊» ‘ج∂ Òæ◊Ì◊ AA √≈Ò Á≈ √Óª ‘Ø ¸æ’≈ ˛ Í ‘π‰ Âæ’ Ì≈Â∆ √øÿ Á∂ «ÂøÈ ≈‹ª Â≈«ÓÒÈ≈‚», «Ï‘≈,
¿πÛ∆√≈, «Úæ⁄ Í≥⁄≈«¬Âª Á∆¡ª ⁄؉ª È‘ƒ ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ ’πfi Â’È∆’∆ ◊æÒª ˘ ¡Ë≈ ω≈ ’∂ «¬È∑ª ⁄؉ª ˘ Ø’
«ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ ˜» «¬√ ◊æÒ Á∆ ˛ «’ √ø«ÚË≈È ÚæÒØ∫ «ÈË≈« √Ó∂∫ ”Â∂ Í≥⁄≈«¬Âª Á∆¡ª ⁄؉ª ‘؉ ¡Â∂
Í≥⁄≈«¬Âª ÁÒÏÁ¨ ≈‹È∆Â∆ ÂØ∫ ¡Òæ◊ «‘øÁ∂ ‘ج∂ «Í≥‚ª Á∂ ¿πÊ≈È «Úæ⁄ Òæ◊ ’∂ ≈Ù‡∆ ⁄∂ÂÈ≈ Á∂ Ó‘æÂÚÍ»È
¡ø◊ ω ‹≈‰Õ
GDÚƒ √ø«ÚË≈È √ØË ¡Ë∆«ÈÔÓ, AIIC È◊∆ ÷∂Â «Úæ⁄ Í≥⁄≈«¬Â Ù≈√È Á∆ «ÚÚ√Ê≈
«¬√ √ØË ¡Ë∆«ÈÔÓ È≈Ò √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ «¬’ ÈÚª Ì≈◊, Ì≈◊ I ’ ¡Â∂ «¬’ ÈÚƒ ¡Èπ√»⁄∆ AB ¡Èπ√»⁄∆ ‹ØÛ ’∂
È◊∆ ÷∂Â Á∆¡ª √Ê≈È’ Ù≈√È √ø√Ê≈Úª (È◊ Í≈«Ò’≈ ¡≈«Á) ˘ √ø«ÚË≈È Á‹≈ ÍÃÁ≈È ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√
√ø«ÚË≈È √ØË Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ È◊∆ ÷∂Â «Úæ⁄ √≈Î-√πÊ∂ Ù≈√È Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷ »Í ”⁄ ‘∂· «Ò÷∆¡ª «ÚÚ√Ê≈Úª
’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È :
«ÂøÈ Â∑ª Á∆¡ª ÍÃ∆ÙÁª- Ì≈◊ I ’ Á∂ ¿πÍÏøÁª Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∂’ ≈‹ Á∂ Ù«‘∆ ÷∂Â «Úæ⁄ ‹È√ø«÷¡≈ ¡Â∂ «ÚæÂ∆
√≈ËȪ ˘ Ș «Úæ⁄ æ÷Á∂ ‘ج∂ ‘∂· «Ò÷∆¡ª «ÂøÈ Â∑ª Á∆¡ª ÍÃ∆ÙÁª ‘؉◊∆¡ª:
(’) «’√∂ √ø’Ó‰Ù∆Ò ÷∂Â Ò¬∆ ‹ª Í∂∫‚» ÷∂Âª ÂØ∫ Ù«‘∆ ÷∂Âª «Úæ⁄ ÏÁÒ‰ Ú≈Ò∂ ÷∂Â Ò¬∆ ÍÃ∆ÙÁÕ «¬√
˘ “È◊ Í≥⁄≈«¬Â” ‹ª ‘Ø ’ج∆ È≈Ó «ÁæÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
(÷) «’√∂ Òÿ» ÷∂Â Ò¬∆ È◊ Í≈«Ò’≈ ÍÃ∆ÙÁÕ
(◊) «Ï‘Â È◊∆ ÷∂Â Ò¬∆ “È◊ «È◊Ó” (Corporation) ‹ª Ó‘ªÈ◊ Í≈«Ò’≈Õ
È◊ Í≈«Ò’≈Úª («ÂøÈØ∫ Â∑ª Á∆¡ª È◊ Í≈«Ò’≈Úª) Á∆ ⁄È≈- È◊ Í≈«Ò’≈ Ú≈‚ª Á∆ √ø«÷¡≈ √Ïø«Ë È◊
Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ ¡≈«Á ˘ Ș «Úæ⁄ æ÷Á∂ ‘ج∂ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ ¡«‹‘∂ ‘∂’ Ú≈‚ «Úæ⁄Ø∫ «¬’ ÓÀ∫Ï Á∆
⁄؉ ÍÃÂæ÷ «ÈÚ≈⁄È Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ‘∂’ ≈‹ Á≈ «ÚË≈È Óø‚Ò «ÚË∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∂’ Â∑ª Á∆
ÍÃ∆ÙÁ «Úæ⁄ ’πfi “√«‘-ÓÀ∫Ïª” Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’ √’Á≈ ˛Õ «¬È∑ª “√«‘-ÓÀ∫Ïª” ˘ È◊ Í≈«Ò’≈ ÍÃ∆ÙÁ Á∆ ’≈Ú≈¬∆
«Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á≈ ¡«Ë’≈ ‘ØÚ∂◊≈ Í Ú؇ Á∂‰ Á≈ ¡«Ë’≈ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ
√Ê≈È Á≈ ≈÷Úª’È- È◊ Í≈«Ò’≈ ÍÃ∆ÙÁ «Úæ⁄ ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª, ¡Èπ√»«⁄ ‹È‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ Ó«‘Ò≈Úª
Ò¬∆ √Ê≈È √πæ«÷¡Â ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ‹È‹≈Â∆¡ª Á∂ Ò¬∆ √πæ«÷¡Â √Ê≈Ȫ Á∆ √ø«÷¡≈
È◊ Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡ÈπÍ≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈, C@ ÍÃÂ∆Ù √Ê≈È Ó«‘Ò≈Úª
Ò¬∆ √πæ«÷¡Â ‘؉◊∂Õ √≈∂ Ú◊ª Ò¬∆ √πæ«÷¡Â √Ê≈È È◊ Í≈«Ò’≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «ÈÚ≈«⁄ ÷∂Âª «Úæ⁄
“⁄’≈È»¥Ó” (by Rotation) «Úæ⁄ Úø‚∂ ‹≈‰◊∂Õ
È◊ Í≈«Ò’≈ Á∂ ÍÃË≈Ȫ Á∂ ¡‘πÁ∂ ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª, ‹È‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ Ó«‘Ò≈Úª Ò¬∆ ¡«‹‘∆ ∆Â∆ È≈Ò
√πæ«÷¡Â ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂, «‹Ú∂∫ «’ ≈‹ Á≈ «ÚË≈È Óø‚Ò «ÚË∆ ω≈ ’∂ ¿πÍÏøÁ ’∂Õ
¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ‹È‹≈Â∆¡ª Á∂ Ò¬∆ «¬‘ ≈÷Úª’È ¿π√ √Ó∂∫ Âæ’ ÍÃÌ≈Ú∆ ‘∂◊≈, «‹√ √Ó∂∫ Âæ’
¡«ÈÙ∂Ë CCD Á∂ ¡Ë∆È ¿πÈ∑ª ˘ ≈÷Úª’È ÍÃ≈Í ˛Õ GIÚƒ √ø«ÚË≈È √ØË ¡Èπ√≈ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ «¬‘ √Óª
BE ‹ÈÚ∆ B@A@ ¬∆. Âæ’ ˛Õ Ó«‘Ò≈Úª Ò¬∆ ≈÷Úª’È Á∆ ’ج∆ √Óª-√∆Ó≈ «ÈË≈« ȑƒ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
‘Ø Íæ¤Û∂ Ú◊ª Ò¬∆ ≈÷Úª’È- ≈‹ «ÚË≈È Óø‚Ò ˘ «¬‘ ¡«Ë’≈ ‘ØÚ∂◊≈ «’ ¿π‘ ‘Ø Íæ¤Û∂ Ú◊ª Á∂ È≈◊«’ª
Ò¬∆ ’πfi √Ê≈È È◊ Í≈«Ò’≈ «Úæ⁄ ‹ª ÍÃË≈È Á∂ ¡‘πÁ∂ Ò¬∆ «ÚË∆ ω≈ ’∂ √πæ«÷¡Â ’ Á∂Ú∂Õ
ÓÀ∫Ïª Ò¬∆ ÔØ◊Â≈Úª- È◊ Í≈«Ò’≈Úª ÍÃ∆ÙÁ Á≈ ÓÀ∫Ï ¸‰∂ ‹≈‰ Ò¬∆ ‘∂· «Ò÷∆¡ª ÔØ◊Â≈Úª ˜»∆ ‘؉◊∆¡ª:
(i) È≈◊«’ È∂ BA √≈Ò Á∆ ¿πÓ ÍÃ≈Í ’ Ò¬∆ ‘ØÚ∂Õ
(ii) ¿π‘ «Ú¡’Â∆ «ÈË≈« «ÚË∆ Á∂ ¡Ë∆È ≈‹ «ÚË≈È Óø‚Ò Ò¬∆ «ÈÚ≈«⁄ ‘؉ Á∆ ÔØ◊Â≈ (¿πÓ ÂØ∫
«¬Ò≈Ú≈ ‘Ø ÔØ◊Â≈Úª) æ÷Á≈ ‘ØÚ∂Õ
(iii) ¿π‘ √Ïø«Ë ≈‹ «ÚË≈È Óø‚Ò ÚæÒØ∫ «ÈË≈« «ÚË∆ ¡Ë∆È È◊ Í≈«Ò’≈ ÍÃ∆ÙÁ Á≈ ÓÀ∫Ï «ÈÚ≈«⁄Â
‘؉ Á∂ ÔØ◊ ‘ØÚ∂Õ

252 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY