Page 264 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñF: «√æ«÷¡≈ «ÚÚ√Ê≈

G. ‹≈Â∆ ¬∂’Â≈-«‘ßÁ± ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ «¬’ ÷ø‚≈ÂÓ’ ⁄È≈ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ’¬∆ ¿πÍ‹≈Â∆¡ª Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ ‘’∂ ÷ø‚ È؇
Á∆¡ª ¡≈͉∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª, ∆Â-«Ú≈˜ª ¡Â∂ ÍzÊ≈Úª ‘ÈÕ «¬È∑ª «Ú«ÌßÈÂ≈Úª Á∂ Ï≈Ú‹±Á √≈∆¡ª ‹≈Â∆¡ª
«Úæ⁄ ’¬∆ Ï≈ÏÂ≈Úª Ú∆ ‘ÈÕ «Ú«ÌßÈ ‹≈Â∆¡ª Á∂ «Úæ⁄ Í≈¬∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ Í≈Ó«ÍÃ’ ¡ßÂ-«ÈÌÂ≈ È∂ Ú∆
‹≈Â∆¡ª ˘ ¬∂’Â≈ Á∂ √±Â «Úæ⁄ ÏøÈ∑∆ æ«÷¡≈ ˛Õ Ùπ± ÂØ∫ Ì≈ Úæ÷-Úæ÷ ËÓª, ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ √ß√«¥Â∆¡ª Á≈
ÁzÚ‰-Í≈Â (melting pot) «‘≈ ˛Õ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ ’¬∆ Ïz‘Ó ‘ÓÒ≈Ú ÒØ’ «¬æÊ∂ ¡≈™Á∂ ‘∂ ‘È Í ¿π‘ √≈∂
Ì≈Â∆ ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ÿπÒ-«ÓÒ ◊¬∂ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ¡ß◊ ω ◊¬∂Õ ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ È∂ √≈∂ Ì≈ Á∆ ¬∂’Â≈
¿π√ √Ó∂∫ Ú∆ ω≈¬∆ æ÷∆ ‹ÁØ∫ «’ √≈∂ Ô±Í ÏÏÂ≈ Á∆ ÁÒÁÒ «Úæ⁄ ‚πæ«Ï¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ
«¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È ˘ ‹ÈÓ Á∂‰ «Úæ⁄ Ï≈Ï ¡≈«Ê’ «‘æª Á∆ ͱÂ∆ Ú∆ Ó‘æÂÚͱÈ ˛Õ √≈∂
Á∂ÙÚ≈√∆ ¡≈͉∆ ¡≈«Ê’ √Óæ«√¡≈Úª ˘ ‘æÒ ’È Á∂ Ò¬∆ «¬’ ‘Ø ’∂ ’Ø«ÙÙ ’Á∂ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ Íø‹ √≈Ò≈ ÔØ‹È≈
¡Â∂ «Ú’≈√ ÔØ‹È≈Úª È∂ Ì≈Â∆¡ª Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ Á≈ Ì≈Ú ÍÀÁ≈ ’∆Â≈ ˛Õ
√Ë≈‰ ¡«ËÍÂÔ ¡Â∂ ’Ù‡ ¬∂’Â≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∂ ‘ÈÕ ¡ß◊∂‹ª Á∂ Ù≈√È ˘ ÷ÂÓ ’È Á∂ √Ó∂∫ ¡Â∂ ⁄∆È Â∂
Í≈«’√Â≈È Á∂ ÔπæË ÁΩ≈È √≈∂ Á∂Ù «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ Á≈ Ì≈Ú «Á÷≈¬∆ «ÁøÁ≈ √∆Õ
«¬√∂ Â∑ª È≈Ò ≈‹È∆«Â’ ⁄∂ÂÈ≈ Ú∆ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∂ «ÁzÛ «ÈÓ≈‰ Ò¬∆ ˜»∆ ˛Õ ̻’≈Ò∆È ≈‹È∆«Â’
‹∆ÚÈ ¡Â∂ Ì«Úæ÷ Á∂ ≈‹È∆«Â’ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª Ú∆ ÒØ’ª ˘ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∂ √»Â «Úæ⁄ Í؉ «Úæ⁄
√‘≈«¬’ ‘ÈÕ
√ÍæÙ‡ ˛ «’ √≈≈ Ì≈ Íπ≈‰∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‘∆ «¬«Â‘≈«√’, Ìπ◊Ø«Ò’, √Ó≈«‹’, √ø√«¥«Â’ ¡Â∂ ‹≈Â∆ ¡Ë≈ª ”Â∂
¬∂’Â≈ Á∂ √»Â «Úæ⁄ Ïæ«fi¡≈ «‘≈ ˛ Í √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ «¬√ Á∆ ≈‹È∆«Â’ ¬∂’Â≈ ωÁ∆ ¡Â∂ «Ú◊ÛÁ∆ ‘∆ ˛,
«Î Ú∆ ¬∂’Â≈ Á∂ ¡È∂’ª Âæª È∂ ≈Ù‡ Á∂ √≈∂ ÒØ’ª ˘ ¬∂’∆’È Á∂ √»Â «Úæ⁄ √ø‹Ø ’∂ æ«÷¡≈ ˛Õ

’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø ÓπÙ«’Ò «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ √≈‚∂ Á∂Ù Á∆ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛Õ

Ï‘πÚ≈Á ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È «Úæ⁄ π’≈Ú‡ Á∂ »Í «Úæ⁄ (Pluralism as Obstacle to National Integration)
Ì≈ «Úæ⁄ «ÚÁÓ≈È √ø√«¥«Â’ ¡È∂’Â≈Úª È∂ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∂ ≈‘ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ª Ú∆ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆¡ª ‘ÈÕ
‘π‰ ¡√ƒ ¿π√∂ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’ª◊∂:
A. ÷∂ÂÚ≈Á (Regionalism)- «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ ¡√ƒ ÷∂ÂÚ≈Á Á≈ ≈Ù‡∆ ¬∂’∆’È Á∂ ≈‘ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ÂæÂ
Á∂ »Í «Úæ⁄ Úȉ ’∆¬∂, ÷∂ÂÚ≈Á ˘ √ÍæÙ‡ ’È≈ ˜»∆ ˛Õ √Ë≈‰ ¡ʪ «Úæ⁄ ÍêÂÚ≈Á ¡Â∂ ÷∂ÂÚ≈Á Á≈
ÍÃ≈ÔÚ≈⁄∆ ÙÏÁª Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃÔØ◊ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ Á≈ ¡Ê ˛ √Ê≈È’Ú≈Á, Í«‘Ò’È Ú≈Á ¡Â∂ ¡Ò◊≈ÚÕ
Ú∂Ï√‡ «‚’ÙÈ∆ Á∂ ¡Èπ√≈, ““÷∂ÂÚ≈Á «Úæ⁄ «¬’ «ÚÙ∂Ù ¿πµÍ-≈Ù‡ ‹ª ¡ËØ-≈Ù‡ ÷∂Â ÍÃÂ∆ ‹≈◊»’Â≈
¡Â∂ Ù’Â∆ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, «‹√ Á∆ «ÚÙ∂ÙÂ≈ √Ë≈‰ √ø√«¥Â∆, ‹ÈÓ Ì»Ó∆ ‹ª «‘æ ˛Õ””
Ì≈ «Úæ⁄ ÷∂ÂÚ≈Á Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˘ ÍÀÁ≈ ’È «Úæ⁄ ’ج∆ Ìπ◊Ø«Ò’, ÓÈπæ÷∆ Ú≈Â≈ÚÈ, «¬«Â‘≈«√’, √ø√«¥«Â’,
¡≈«Ê’, ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆¡ª Á≈ ÔØ◊Á≈È «‘≈ ˛Õ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ Ì≈ ”⁄ ÷∂ÂÚ≈Á ˘ ‹ÈÓ Á∂‰ «Úæ⁄
⁄≈ ÍÃÓπæ÷ ÓπæÁ∂ ‘∂ ‘È:
(i) Ì≈Ù≈ √Óæ«√¡≈, ¡≈«Ê’ ’«·È≈¬∆ ¡Â∂ √Ê≈È’ ¡◊Ú≈¬∆ ˘ ÚË∂∂ Әϻ ω≈¿π‰ Á≈ Ú∆ «Ú«Ù¡ª ˘ ÒÀ ’∂
«¬’ ÷∂Â Á∂ ÒØ’ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ √≈∂ Ì≈ Á∂ √Ê≈È ”Â∂ «¬’ Íê ‹ª ÷∂Â È≈ÒØ∫ ÚË∂∂ ‹π«Û¡≈ ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ (ii)
≈Ù‡∆ ¡◊Ú≈¬∆ Á∆ ʪ ”Â∂ √Ê≈È’ ¡◊Ú≈¬∆ ”Â∂ ÚË∂∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ (iii) ’∂∫Á ¡Â∂ ≈‹ª «Úæ⁄ ¡≈«Ê’
¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ «‘æª ˘ ÒÀ ’∂ ‡’≈¡Õ (iv) ’∂∫Á∆ √æÂ≈ Á≈ ¿πÒøÿ‰Õ
÷∂ÂÚ≈Á Á∂ ’¬∆ ÍÃÌ≈Ú Í¬∂ ‘È, «‹Ú∂∫-≈‹È∆«Â’ ÁÒª «Úæ⁄ √øÍÃÁ≈«¬’Â≈ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ ˛Õ ÷∂Â∆ Íæ÷Í≈ Á∆
Ì≈ÚÈ≈, ¡øÂ-÷∂Â∆ ‰≈¡ ¡Â∂ √øÿÙ, Ì≈Ù≈Ú≈Á ¡Â∂ ¡≈«Ê’ Â∂ ≈‹È∆«Â’ «‘æª ¡≈«Á ˘ ÒÀ ’∂ ‡’≈¡
ÍÀÁ≈ ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬√ È≈Ò ÷∂Â∆ ‘ø’≈Ú≈Á (Regional ethnocentrism) ¡Â∂ ¡≈͉∂ ‘∆ ÷∂Â ˘ ÍÃË≈ÈÂ≈ Á∂‰
Á∆ ÍëÚÂ∆ ˘ ˜Ø «Ó«Ò¡≈ ˛Õ Íêª È∂ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √Ú≈ÔÂÂ≈ ¡Â∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ Óø◊ ’∆Â∆ ˛, «‹√

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 257