Page 366 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA@: √Ó≈‹∆’È ÍæË ¡Â∂ ¬∂‹ø√∆¡ª

Á≈ ’øÓ ¡≈√≈È ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «¬‘ Á∂«÷¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ Á»√∂ ÒØ’ª ˘ ’πfi «√æ÷‰ Á≈ ÔÂÈ È؇
’Á∂ Á∂÷ ’∂ «¬’ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ¡øÁ Ú∆ ¿π√∂ Â∑ª ÔÂÈ È≈Ò «√æ÷‰ Á∆ ÍÃ∂‰≈ È≈ ’∂ÚÒ ÍÃ≈ÍÂ
’Á≈ ˛ ¡Â∂ Á»√«¡ª Á∂ ’∂ ¡Èπ’‰ È≈Ò Ú∆ Ï‘π ’πfi «√æ÷ ‹ªÁ≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ ¿πÂÙ≈‘ √Ó≈«‹’
√«‘ÔØ◊ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ú∆ «Ú¡’Â∆ Á∂ «√æ÷‰ Á∆ Íë’«¡≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’ √’Á≈ ˛Õ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈,
Ì≈-ÌÀ‰, ¡«Ë¡≈Í’-«Ú«Á¡≈Ê∆ ¡≈«Á Á∂ √«‘ÔØ◊ È≈Ò ‘∆ «Ú¡’Â∆ Ò¬∆ ¡√ø«÷¡≈ «ÚÚ‘≈ª ˘
«√æ÷‰≈ √øÌÚ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π√∂ Â∑ª √Ó≈«‹’ ¿πÂÙ≈‘ «¬’ «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈«‹’ √π«ÚË≈Úª Á∂ »Í «Úæ⁄ Ú∆
«ÓÒ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª Á∆ √π«ÚË≈ «√æ÷‰ Á∆ Íë’«¡≈ ˘ ¡≈√≈È Ï‰≈ «ÁøÁ∆ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂
«Í≥‚ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ Ù«‘ª «Úæ⁄ ÍÛ∑È-«Ò÷‰ Á∆¡ª √π«ÚË≈Úª ÚË∂∂ ÍÃ≈Í ‘؉ ’≈È «Í≥‚ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
È◊ª Á∂ ÒØ’ ÍÛ∑È≈-«Ò÷‰≈ ÚË∂∂ «√æ÷ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
B. ÍÃÙø√≈ ¡Â∂ «ÈøÁ≈ (Praise and Blame)- ÍÃÙø√≈ «√æ÷‰ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ’≈’ ˛, ‹Á «’ «ÈøÁ≈ π’≈Ú‡
’≈’Õ ÍÃÙø√≈ ÍÃ≈Í ‘؉ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ ˘ «¬’ «’«¡≈ Á∂ Áπ‘≈¿π‰ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ ÍπÙ‡∆ ’È «Úæ⁄
¿πÂÙ≈‘ «ÓÒÁ≈ ˛Õ Ïæ«⁄¡ª Á∂ ⁄ø◊∂ ’øÓª Á∆ ÍÃÙø√≈ ‘πøÁ∆ ˛ ª ¿π‘ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÚ‘≈ª ˘ ¡√≈È∆ È≈Ò
«√æ÷ ÒÀ∫Á∂ ‘ÈÕ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ «¬‘ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛ «’ ¿π‘ ‹Ø ’πfi Ú∆ ’ «‘≈ ˛, ¿π√ Ò¬∆ ¿π√ ˘ Á»√«¡ª
ÂØ∫ ÓȘ»∆ ‹ª Íπ√’≈ «ÓÒ∂Õ √Ó≈«‹’ Íπ√’≈ ¡Â∂ ÓȘ»∆ ¿π√ ˘ ÍÃÙø√≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ «ÓÒÁ∆ ˛Õ
«¬√ È≈Ò ¿π√ «Úæ⁄ ÈÚª ¿πÂÙ≈‘ Ì ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ «¬’ ’øÓ-«ÚÙ∂Ù Á≈ ¡«Ì¡≈√ ⁄ø◊∆ Â∑ª ’
√’‰ Á∆ Ù’Â∆ ¡≈͉∂ «Úæ⁄ Í≈™Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ «‹È∑ª ’øÓª ˘ ’È È≈Ò ‘Ø «Ú¡’Â∆¡ª ÚæÒØ∫
¿π√ Á∆ «ÈøÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛, ¿πÈ∑ª ˘ «Ú¡’Â∆ «Â¡≈◊ Á∂‰ Á∆ ‘∆ ◊æÒ √Ø⁄Á≈ ˛Õ «¬√ Â∑ª ÍÃÙø√≈ ¡Â∂ «ÈøÁ≈
«√æ÷‰ «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È ’≈’ ‘ÈÕ
C. ¡Èπ’‰ (Imitation)- √ÚÙÃ∆ ‚∆Ú (Drever) ¡Â∂ ÓÀ’‚»ÚÒ (McDougall) È∂ Ïæ«⁄¡ª Á∂ «√æ÷‰ «Úæ⁄
“¡Èπ’‰” ˘ ¡Ë≈ Óø«È¡≈ ˛, ‹∂’ «¬√ √ÏøË «Úæ⁄ «Ú√Ê≈Í»Ú’ Úȉ ¡◊Ò∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ Í∂Ù
’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈, «Î Ú∆ «¬æÊ∂ «¬‘ ’«‘‰≈ Ï‘π ˜»∆ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈ «’ ¡Èπ’‰ «√æ÷‰ Á∆ Íë’«¡≈ ˘
¡«Â √ø÷∂Í ’ «ÁøÁ≈ ˛, «’™«’ ¡Èπ’‰ Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò «’√∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ’ج∆ ’øÓ ’Á∂≈ Á∂÷ ’∂
¿π‘∆ ’øÓ Âπø «√æ÷ ÒÀ‰≈ ¡≈√≈È ‘πøÁ≈ ˛, «¬√ È≈Ò √Ó∂∫ Á∆ Ú∆ Ïæ⁄ ϑπ ‘πøÁ∆ ˛, «’™«’ ¡√ƒ √≈∂
¡√ÎÒ Íë’«¡≈Úª ÂØ∫ Ï⁄ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ Á»√∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ √ÎÒ Íë’«¡≈ ˘ Á∂÷-√π‰ ’∂ È’Ò
’ ÒÀ∫Á∂ ‘ªÕ «¬√ È≈Ò «¬’ Ò≈Ì «¬‘ ª ‘πøÁ≈ ˛ «’ ¡Èπ’‰ È≈Ò «√æ÷‰ «Úæ⁄ ◊ÒÂ∆¡ª Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈
‘Ø ‹ªÁ∆ ˛, «’™«’ «‹√ Á∆ ¡√ƒ È’Ò ’Á∂ ‘ª, ¿π√ «Ú¡’Â∆ ÂØ∫ √≈˘ «¬’ «’«¡≈-«ÚÙ∂Ù Á≈ «¬’
Ï«‰¡≈-ω≈«¬¡≈ »Í ÍÃ≈Í ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «√æ÷‰ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ¡Èπ’‰ Á≈ «¬‘∆ Ó‘æÂÚ ˛Õ
D. √πfi≈¡ (Suggestion)- «√æ÷‰ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ √πfi≈¡ Á∂ Ó‘æÂÚ ˘ √Ú∆’≈ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈,
‹∂’ ·∆’ „ø◊ È≈Ò Í∂Ù ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ª √πfi≈¡ Á≈ ÍÃÌ≈Ú «Ú¡’Â∆ ”Â∂ Ï‘π ÚË∂∂ ‘πøÁ≈ ˛Õ «ÚÙ∂Ù
’’∂ ‹∂’ ¿π‘ √πfi≈¡ «’√∂ ÍÃÂ∆Ù·Â ‹ª ¡≈ÁÙ «Ú¡’Â∆ ’ØÒØ∫ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂, «¬√ Ò¬∆ Ïæ⁄∂ ¡≈͉∂
Ó≈Â≈-«ÍÂ≈, ¡«Ë¡≈Í’ ¡≈«Á Á∂ √πfi≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡È∂’ª √Ó≈«‹’, √ø√«¥«Â’ «Ú¡’Â∆¡ª ‹ª
«’«¡≈Úª ˘ «√æ÷‰ Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò «‘øÁ∂ ‘È Í Ô≈Á ‘∂ «’ √πfi≈¡ ◊둉 ’È Á∆ √ÓæÊ≈ ‘∂’
«Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ Ï≈Ï È‘ƒ ‘πøÁ∆, «¬√ ’≈È «√æ÷‰ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ √πfi≈¡ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ Ï≈Ï
»Í «Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ú ȑƒ ’ Í≈™Á≈, «Î Ú∆ ⁄ø◊∂-Ó≈Û∂ Á≈ Î’ ’È≈ ‹ª ¿πÍÔπ’Â-◊À-¿πÍÔπ’Â,
Ë≈«Ó’-◊À-Ë≈«Ó’, ÈÀ«Â’-¡ÈÀ«Â’ ’øÓª «Úæ⁄ Î’ ’È≈Õ «Ú¡’Â∆ Á»√«¡ª ÂØ∫ ÍÃ≈Í √πfi≈¡
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ «√æ÷Á≈ ˛Õ ÍÃøÍ≈Úª, ∆Â∆-«Ú≈˜, √Ó≈‹ Á∂ ‘Ø «ÈÔÓ ¡≈«Á «Ú¡’Â∆ ˘ ÍÀ-ÍÀ ”Â∂
√πfi≈¡ «ÁøÁ∂ «‘øÁ∂ ‘È, «‹È∑ª Á∆ √‘≈«¬Â≈ È≈Ò «Ú¡’Â∆ Ò¬∆ ¡È∂’ª Â∑ª Á∂ «ÚÚ‘≈ª ˘ «√æ÷‰≈
¡≈√≈È ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
E. ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ (Competition)- ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ Ú∆ «√æ÷‰ Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È ÍÃ∂’ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ ÍÃ∆÷‰ª ÂØ∫
«¬‘ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ «‹æÊ∂ «’Â∂ Ú∆ «’√∂ √Ó≈«‹’ «ÚÚ‘≈ª ˘ «√æ÷‰ «Úæ⁄ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ Í»È ÍÃ√«ÊÂ∆
ÍÀÁ≈ ’ «ÁæÂ∆ ◊¬∆, ¿πµÊ∂ «√æ÷‰≈ ⁄ø◊∂ „ø◊ È≈Ò ‘Ø«¬¡≈Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ √’»Ò Á∆ √≈Ò≈È≈ ÷∂‚-’πæÁ
ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰ ¡Â∂ ¿π√ «Úæ⁄ √ÎÒÂ≈ ÍÃ≈Í ’È Á∆ «¬æ¤≈ ¡È∂’ª Ïæ«⁄¡ª ˘ √≈Ò Ì
Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∆ ÷∂‚-’πæÁ ˘ «√æ÷‰ Ò¬∆ ÍÃ∂« ’Á∆ ˛, «¬√∂ ’≈È «¬‘ ¡≈«Ê’ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ Á≈ ‘∆
ÈÂ∆‹≈ ˛ «’ ¡≈«Ê’ ÷∂Â «Úæ⁄ ¡√ƒ ÚÍ≈, Ú‰‹ È≈Ò √Ïø«Ë ¡È∂’ª ◊æÒª ˘ ¡≈¬∂ «ÁÈ «√æ÷Á∂

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 359