Page 370 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI
P. 370
«¬’≈¬∆ñA@: √Ó≈‹∆’È ÍæË ¡Â∂ ¬∂‹ø√∆¡ª
Ï‘π ’πfi «√æ÷ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬æÊ∂ Ïæ«⁄¡ª ˘ È≈ ’∂ÚÒ «Ï‘ ‹◊ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «◊¡≈È ‘πßÁ≈ ˛ √◊Ø∫ ¿π‘ ’¬∆ ÈÚ∂∫ È؇
¡ÈπÌÚª Á≈ √ß⁄Ô Ú∆ ’Á≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ
’∆ Âπ√ƒ ‹≈‰Á∂ ‘Ø √Ó≈‹∆’È ¡√Ò «Úæ⁄ «√æ÷‰ Á∆ «¬’ Íz«’«¡≈ ˛Õ
D. ⁄ΩÊ∆ ‘≈Ò ‹ª ÍæË (Fourth Stage) — ‹Ú≈È∆ Á∆ ‘≈Ò ‹ª ‹Ú≈È∆ (adolescence) Á∂ È≈Ò ‘∆ √Ó≈‹∆’È
Á∆ Íz«’«¡≈ Á∆ ⁄ΩÊ∆ ‘≈Ò Ùπ± ‘πßÁ∆ ˛Õ Ïæ⁄ÍÈ È≈Ò ‘∆ Ïæ⁄∂ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ’¬∆ ÈÚ∆¡ª √«ÊÂ∆¡ª ¡Â∂ √Óæ«√¡≈Úª
¡≈ ÷Û∑∆¡ª ‘πßÁ∆¡ª ‘È, «‹È∑ª È≈Ò √Óß‹√Ô √Ê≈«Í ’È≈ ˜±∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ ‘≈Ò «Úæ⁄ ’¬∆ √∆«’
Í«ÚÂÈ Ú∆ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Í«ÚÂȪ È≈Ò ¡≈͉≈ ¡Èπ’±ÒÈ ’È Ò¬∆ «ÚÚ‘≈ª Á∂ ÈÚ∂∫ Â∆’∂ Ú∆
«√æ÷‰∂ ÍÀ∫Á∂ ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ÒÛ’∆¡ª ‹ÁØ∫ ‹Ú≈È ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘È Âª ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ‹Ø √∆«’ Í«ÚÂÈ
‘πßÁ∂ ‘È ¿πÈ∑ª Á∂ ’≈È ¿πÈ∑≈ ˘ Î≈’ ¤æ‚ ’∂ √ÒÚ≈ ’πÂ≈ Í«‘ȉ≈ Ùπ± ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ÙÓÙ∆ÒÂ≈
ÚæË ‹ªÁ∆ ˛, È≈Ò ‘∆ ÈÚ∆∫¡ª Ì≈ÚÈ≈Úª Ú∆ ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈ ’∂ ÿ∂Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ ‹Ú≈È∆ Á∆ ‘≈Ò «Úæ⁄
√Ó≈‹∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ï‘π ‘∆ ◊ßÌ∆ ¡Â∂ ’ØÓÒ Íz√«ÊÂ∆¡≈ (readjustment) Á∆ ‘∆ ˜±Â
È‘∆∫ ‘πßÁ∆, ÏÒ«’ ¿π√ ˘ ‘Ø ¿πÓ Ú◊ (age-groups) «‹Ú∂∫ Ïæ«⁄¡ª, Ó≈Â≈-«ÍÂ≈, Ϙπ◊ª ¡≈«Á ÍzÂ∆ ÈÚ∆∫¡ª
ÓÈØ«ÚÂ∆¡ª (attitudes) ω≈¿π‰∆¡ª ÍÀ∫Á∆¡ª ‘ÒÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ Í«‘Òª ÒÛ’≈ (Ï⁄ÍÈ «Úæ⁄) Ï∂«fi‹’ ‘Ø
’∂ ¡≈͉∆ Óª È≈Ò «Ò͇ ‹≈«¬¡≈ ’Á≈ √∆, ¿π√ ˘ (Óª) «Í¡≈ ’ «Ò¡≈ ’Á∆ √∆, Í ‹Ú≈È∆ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄
¡≈ ‹≈‰ Á∂ Ï≈¡Á ¿π√∂ ÒÛ’∂ ˘ ¡«‹‘≈ ’È «Úæ⁄ √ß’Ø⁄ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ Ï∂«fi‹’ Ì≈Ú È≈Ò ¡≈͉∆ Óª È≈Ò
‹≈ ’∂ È‘∆∫ «Ò͇ √’Á≈Õ Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, Óª Á∂ ÍzÂ∆ ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ¡≈͉∂ Í«‘Ò∂ Á∂ ¿π√ √Ú¤ßÁ «ÚÚ‘≈ ˘
¿π√ ˘ ÏÁÒ‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª ‘Ø ÒØ’ª Á∂ ÍzÂ∆ ‘؉ Ú≈Ò∂ «ÚÚ‘≈ Ú∆ ÂÏÁ∆Ò ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «Ú’≈√ Á∆ «¬‘∆
«¬’ ‘≈Ò ‘πßÁ∆ ˛ ‹ÁØ∫ √Ó≈‹∆’È Á∆¡ª ’¬∆ ¡√ÎÒÂ≈Ú≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ
E. Íß‹Ú∆∫ ‘≈Ò ‹ª ÍæË (Fifth Stage) — «¬‘ ‘≈Ò «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú¡≈‘ Á∂ È≈Ò Ùπ± ‘πßÁ∆ ˛Õ «Ú¡≈‘ ’È
”Â∂ «¬’ ¡‰‹≈‰ ’πÛ∆ ‹ª «¬√Â∆ «Ú¡’Â∆ Á∆ ‹≈‰’≈∆ ‘πßÁ∆ ˛ ‹ª «¬’ ¡‰‹≈‰ ÍπÙ Á∂ ÿ ‹≈ ’∂ ÒÛ’∆
˘ Ú√ ‹≈‰≈ ÍÀ∫Á≈ ‘∂Õ ÁØÈØ∫ ‘∆ √«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ ¡Èπ’±ÒÈ Á∆ √Óæ«√¡≈ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ √Óæ«√¡≈ ˘
‘æÒ ’È Á∂ ÔÂÈ «Úæ⁄ ‘∆ «Ú¡’Â∆ ’¬∆ ÈÚ∂∫ «ÚÚ‘≈ª ¡Â∂ «’«¡≈Úª ˘ ’È≈ «√æ÷ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂
ÂΩ ”Â∂ ÍÂ∆ ‹ª ÍÂÈ∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Í«Ú≈ È≈Ò √Ïß«Ë «˜ßÓ∂Ú≈∆ ˘ √ßÌ≈Ò‰≈, √∆«’ √ÏßË √Ê≈«Í ’È≈,
Ïæ«⁄¡ª ˘ ‹ÈÓ Á∂‰≈, ¿πÈ∑ª Á≈ Í≈Ò‰ ÍØÙ‰ ’È≈, «Ú¡≈‘ È≈Ò ÍÀÁ≈ ’¬∆ ÈÚ∂∫ «ÙÂ∂Á≈ª ÍzÂ∆ ¡≈͉∂ ’ÂÚª
˘ «ÈÌ≈¿π‰≈ ¡≈«Á «’ßÈ∂ ‘∆ ÈÚ∂∫ ’ßÓ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ «Ú¡’Â∆ È∂ ’È∂ ‘πßÁ∂ ‘È ‹ª ¿πÈ∑ª ˘ «√æ÷‰≈ ‘πßÁ≈ ‘ÀÕ ’«‘‰≈
È≈ ‘ØÚ∂◊≈ «’ «¬‘ √≈≈ ’πfi √Ó≈‹∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ Á∂ ¡Ë∆È ‘∆ ¡≈™Á≈ ˛Õ
F. ¤∂Ú∆∫ ‹ª ¡ß«ÂÓ ‘≈Ò ‹ª ÍæË (Sixth or Last Stage) — √Ó≈‹∆’È Á∆ ¡ß«ÂÓ ‘≈Ò «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆
¡≈͉∆ Ïπ„≈Í∂ Á∆ ‘≈Ò «Úæ⁄ ¡≈ Í‘πß⁄Á≈ ˛, ¿πÁÔØ◊ ËßÁ≈, ÚÍ≈ ‹ª ÈΩ’∆ Á∂ fiß‹‡ª È≈Ò «˜¡≈Á≈ ’πfi
◊z«‘‰ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ÁØ‘Â≈-ÍØ«¡ª ˘ ÒÀ ’∂ √ßÂØÙ Á≈ «¬’ ‹∆ÚÈ ÏÂ∆ ’È Òæ◊Á≈ ˛ ‹ª «¬√ Á∂ ¿πÒ‡
¡≈͉∆¡ª ‘∆ ¡æ÷ª Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉∂ ‹Ú≈È ÒÛ’∂ ˘ Ó≈Á∂ Á∂÷Á≈ ˛, ÁØ‘Â∆-Íث¡ª È≈Ò «¬’-«¬’ ‘æÊ ‘πßÁ≈
˛, ¡≈͉∂ ‘∆ ‹∆ÚÈ √≈Ê∆ (ÍÂ∆ ‹ª ÍÂÈ∆) ˘ ¡≈͉∂ ‘∆ ‘æʪ È≈Ò «⁄Â≈ ”Â∂ √Ú≈ «ÁßÁ≈ ˛ ¡Â∂ √Ì ’πfi ◊π¡≈ ’∂
÷πÁ «¬’ Íz≈‰∆‘∆‰ ÍæÊ Á∆ Ó±Â∆ Á∆ Â∑ª Ì≈Ú‘∆‰ ÌØÒ≈͉ ω ‹ªÁ≈ ˛Õ ÁØÈØ∫ ‘∆ ‘≈Òª «Úæ⁄ ¿π√ ˘ Ó«‘√±√
‘؉ Òæ◊Á≈ ˛ «’ «‹Ú∂∫ ¿π√ È∂ √Ì ’πfi «√æ÷ «Ò¡≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ √Ì ’πfi «ÓÒ «◊¡≈ ˛, ‘π‰ ‘Ø ’πfi «√æ÷‰ Á∆
¿π√ ˘ «¬æ¤≈ È‘∆∫ ˛, È≈Ò ‘∆ ¿π√ ˘ ‘π‰ ’πfi ⁄≈‘∆Á≈ Ú∆ È‘∆∫Õ «¬√ ÓΩ’∂ ”Â∂ Í‘πß⁄‰ Á∂ Ï≈¡Á √Ó≈‹∆’È Á∆
Íz«’«¡≈ Òæ◊Ì◊ ÷ÂÓ ‘∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ
√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
Ï‘π-«Ú’ÒÍ∆ ÍzÙÈ (Multiple Choice Questions) :
D. «Ú¡’Â∆ ˘ ‹Ø «’«¡≈Úª .............‘Ø Ø⁄’ Òæ◊Á∆¡ª ‘È, ¿π√ ˘ «√æ÷‰ «Úæ⁄ Á∂ È‘∆∫ Ò◊Á∆Õ
(’) √Ò (÷) ¡Ω÷≈
(◊) Á𱑠(ÿ) «ÂßÈØ∫
LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 363