Page 372 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñA@: √Ó≈‹∆’È ÍæË ¡Â∂ ¬∂‹ø√∆¡ª

Óª ¡≈͉∂ Ïæ⁄∂ ˘ «Í¡≈ ’Á∆ ˛, Í«Ú≈ Á∂ ‘Ø ÓÀ∫Ï Ú∆ ¿π√ ˘ «Í¡≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ¿π√ È≈Ò ‘æ√Á∂ ÏØÒÁ∂ È؇
‘ÈÕ Ïæ⁄≈ ¿πÈ∑ª ÚæÒ Á∂÷Á≈ ˛, ¿πÈ∑ª Á∂ ÏπæÒª ˘ «‘Ò≈ ’∂ ◊æÒª ’È Á∆ Íz«’«¡≈ ˘ Ú≈-Ú≈ Á∂÷Á≈ ˛ ¡Â∂
«Î ¿π√∂ Á∆ È’Ò ¿πÂ≈È Á≈ ÔÂÈ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√±Í ¿π‘ ÁØ «¬’ ÙÏÁª ˘ ¿π⁄≈‰ ’È≈ Ú∆ «√æ÷Á≈
˛Õ «¬√ ¥Ó «Úæ⁄ ‹Ø Âπ‡∆¡ª ‘πßÁ∆¡ª ‘È, ¿πÈ∑ª ˘ Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ‘æ√Á∂ ÏØÒÁ∂ «‘ßÁ∂ ‘È ¡Â∂ «¬√ Â∑ª Ïæ⁄≈
‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ ÏØÒ‰≈ «√æ÷ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ Ï≈¡Á Ì≈Ù≈ Á≈ «◊¡≈È ‘πßÁ≈ ˛ ¿π‘ ‘Ø √≈∂ Íz≈‰∆¡ª È≈Ò Í«‘Òª ‘Ø
‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Íz≈‰∆ Á∂ √Ú √Ã∂Ù· ◊π‰ Á≈ ¡«Ë’≈∆ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
Ïæ⁄≈ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ◊πæ‚∂-◊πæ‚∆¡ª Á∆ ÷∂‚ ÷∂‚Á≈ ‘∂Õ ◊πæ‚∆¡≈ Á∂ È≈Ò ¿π‘ ¿π√∂ Â∑ª Á≈ «ÚÚ‘≈ ’Á≈ ˛ «‹Ú∂∫
«’ Óª ‹ª «ÍÂ≈ ¿π√ Á∂ (Ïæ⁄∂ Á∂) È≈Ò ’Á∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ¿πÈ∑ª Á∆ Â∑ª √πÒ≈™Á≈, «√÷≈™Á≈ «ÍÒ≈™Á≈, «¬æÊØ∫ Âæ’
«’ Ó≈Á≈ ’πæ‡Á≈ Âæ’ ˛Õ «¬È∑ª √≈∆¡≈ «’«¡≈Ú≈ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ Ïæ⁄∂ ˘ Á±√«¡ª Á∂ È≈Ò
«ÚÚ‘≈ ’Ò ¡Â∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù ÍÁ (status) Á∂ ¡Èπ√≈ ’ßÓ ’È Á∆ ’Ò≈ Á≈ «◊¡≈È ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬æÊ∂ «¬’
Ó‘æÂÚͱÈ √Ó≈«‹’ ◊π‰ ˛, ‹Ø √Ó≈‹∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ ÂØ∫ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛Õ
Í«Ú≈ «Úæ⁄ «√Î «¬’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÓÀ∫Ï ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ‘∂’ Á∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ «Ó‹≈˜, π⁄∆, «ÚÚ‘≈ Á∂
Â∆’∂, Ì≈ÚÈ≈Úª ¡≈«Á ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ «Î Ú∆ «¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ ‘∂’ Á∂ È≈Ò Ïæ⁄∂ ˘ ◊«‘≈ √ÏßË √Ê≈«Í ’È≈ ÍÀ∫Á≈
˛ «’™«’ Í«Ú≈ Á∂ «¬’ ¤Ø‡∂ «‹‘∂ Á≈«¬∂ «Úæ⁄ ¿π√ ˘ ‘ Ú∂Ò∂ «‘‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ Ïæ⁄≈ Á±√«¡ª Á∂ È≈Ò ÏØÒÁ≈,
÷∂‚Á≈ ¡Â∂ «ÈÚ≈√ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Íz«’«¡≈ Á∂ ÁΩ≈È ¿π‘ «¬‘ «√æ÷ ‹ªÁ≈ ˛ «’ Á±√«¡ª Á∂ È≈Ò «’√ Â∑ª È≈Ò
«ÓÒ ’∂ «‘≈ ‹ªÁ≈ ‘∂ ¡Â∂ Á±√«¡ª ÂØ∫ «’√∂ Â∑ª ¡Èπ’±ÒÈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬√ ¡Èπ’±ÒÈ Á∂ ÁΩ≈È ¿π√ «Úæ⁄
√«‘‰Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ◊π‰ Ú∆ ÍÀÁ≈ ‘πßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’™«’ Í«Ú≈ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ ¤Ø‡≈ ‘؉ Á∂ ’≈È ¿π√ ˘ Á±√«¡ª
Á∆¡ª ◊æÒª ‹ª «ÚÚ‘≈ª ˘ √«‘‰ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ Á±√«¡ª È≈ÒØ∫ ¡Èπ’±ÒÈ ’È Á∆ √ÓæÊ≈ ¡Â∂ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈
Ï‘π «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ √Ó≈«‹’ ◊π‰ ˛ «‹√ Á≈ ¡ß«Ì’ «Ú’≈√ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈
«’™«’ Ïæ⁄≈ ‘Ø «Ú¡’Â∆¡≈ È≈ÒØ∫ ¿πÓ «Úæ⁄ ¤Ø‡≈ ‘πßÁ≈ ˛ ¡Â∂ Á±√«¡ª Á∆ ¿πÓ Á≈ ¿π√ ”Â∂ «¬’ «ÚÙ∂Ù ÍzÌ≈Ú
ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√∂ ’≈È ¿π√ ÂØ∫ ‹Ø Ú∆ Úæ‚∂ ÒØ’ ‘πßÁ∂ ‘È, ¿π‘ ¿π√ ˘ ‹Ø ’«‘ßÁ∂ ‘È ¿π‘ ¿π√ Á≈ Í≈Ò‰ ’Á≈ ˛Õ ¿π√
È≈Ò Ïæ⁄∂ «Úæ⁄ ¡≈«◊¡≈ Í≈Ò‰ Á≈ ◊π‰ ÍÀÁ≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ Ïæ⁄≈ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª «¬‘ «√æ÷Á≈ ˛ «’
÷≈‰≈ «’√ Â∑≈ ÷≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, Á±√«¡ª È≈Ò «’√ Â∑ª Á≈ «ÚÚ‘≈ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «’√ „ß◊ È≈Ò ’æÍÛ≈
Í≈¿π‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ «’√ Ì◊Ú≈È Á∆ ͱ‹≈ ‹ª ¡≈ËÈ≈ ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ Í«Ú≈ Á∂ Á±√∂ ÓÀ∫Ï È‘≈¿π‰ Á∂
Ï≈¡Á ÷≈‰≈ ÷ªÁ∂ ‘È, ÷≈‰≈ ÷≈‰ ÂØ∫ Í«‘Òª ‹ª Ï≈¡Á «Úæ⁄ ‘æʪ ˘ √≈Î ’Á∂ ‘È, ‹πæÂ∆ Ï≈‘ ¿πÂ≈ ’∂ ’Ó∂
«Úæ⁄ ¡ßÁ ¡≈™Á∂ ‘È, Ó≈Â≈ «ÍÂ≈ ˘ Íz‰≈Ó ’Á∂ ‘È, Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ï≈‘ ÂØ∫ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª ˘ “ÈÓ√Â∂”
’Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬√∂ Â∑ª Á∂ ‘Ø ¡√ß«÷¡≈ √Ó≈«‹’ «ÚÚ‘≈ ’Á∂ ‘ÈÕ Ïæ⁄≈ «¬æÊ∂ √≈≈ ’πfi ‘ ؘ ‘∆ Á∂÷Á≈ ˛
¡Â∂ È’Ò ¿πÂ≈È Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ ÔÂÈ ‹ÁØ∫ Ò◊≈Â≈ ⁄æÒÁ≈ ˛ ª Úæ÷-Úæ÷ √Ó≈«‹’ «’«¡≈Úª
¡Â∂ «ÚÚ‘≈ Ïæ⁄∂ Á∂ «Ú¡’Â∆◊ «ÚÚ‘≈ Á≈ «¬’ ¡ß◊ ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª Í«Ú≈ Ïæ⁄∂ ˘ √Ó≈‹ «Úæ⁄
Íz⁄æ«Ò ¡≈⁄≈-«Ú⁄≈, ∆Â∆-«Ú≈˜, ¡≈ÁÙª ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ª Á∂ ¡Èπ√≈ „≈ÒÁ≈ ¡Â∂ ¿π√ ˘ √Ó≈‹ Á∂ ¡≈Ó
«ÈÔÓª Á≈ Í≈Ò‰ ’≈™Á≈ ˛Õ
Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ Ïæ⁄≈ √Ó≈«‹’ «˜ßÓ∂Ú≈∆ Á≈ ¡Ê, Ó≈Î∆ Á≈ Ó‘æÂÚ ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ Á∆ ˜± ˘ «√æ÷Á≈ ˛ ¡Â∂
¡≈͉∆¡ª ÓΩ«Ò’ Ë≈È≈Úª, ¡≈ÁÙ ¡Â∂ ÙÀÒ∆ Á∆ ⁄È≈ ’Á≈ ˛Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ Ó≈Â≈ «ÍÂ≈, Ì≈-ÌÀ‰ ¡≈«Á
Á∂ «Í¡≈, √ÁÌ≈ÚÈ≈, Á«¬¡≈, Íz∆Â∆ ¡≈«Á È≈Ò Ïæ⁄∂ Á∂ Ó≈È«√’ «Ú’≈√ «Úæ⁄ ’≈Î∆ √‘≈«¬Â≈ «ÓÒÁ∆ ˛Õ «¬√
Á∂ «¬Ò≈Ú≈ Í«Ú≈ ‘∆ ¿π‘ ¡Ë≈̱ «√æ«÷¡≈ √ß√Ê≈ ˛ «‹æÊ∂ Ïæ⁄∂ ˘ È≈◊«’Â≈ Á≈ Í«‘Ò≈ Í≈· ÍÛ∑≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈
˛Õ Í«Ú≈ ˘ «¬√ Ò¬∆ “È≈◊«’Â≈ Á∆ Í«‘Ò∆ Í≈·Ù≈Ò≈” «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ Á±√«¡ª Á∂ È≈Ò
«ÓÒ ’∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚÚ‘≈ª Á∂ È≈Ò ¡Èπ’±ÒÈ ’Á∂ ‘ج∂ «‘‰ Á∆ ’Ò≈ «√æ÷Á≈ ˛Õ Í«Ú≈ «Úæ⁄ ‘∆ Á∂Ù Íz∂Ó,
¡≈ÂÓ-«Â¡≈◊, ’ÂÚ Í≈Ò‰, ÍØ¿πÍ’≈ ¡≈«Á √Á◊π‰ Ïæ⁄∂ «Úæ⁄ «Ú’«√ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ
√ß÷∂Í «Úæ⁄, √Ó≈‹∆’È Á∆ «¬’ √ß√Ê≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Í«Ú≈ Á≈ Ï‘π «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Í«Ú≈ Á∂
«ÏȪ √Ó≈«‹’ Íz≈‰∆ Á≈ ‹∆ÚÈ ‹ª √Ó≈‹∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ ¡Ë±∆ ‘∆ ˛Õ
B. ÷∂‚ ‹ª ¥∆Û≈-√Ó±‘ (Play-group) ——Ïæ«⁄¡ª Á∂ ÷∂‚ Á≈ √Ó±‘ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ Í«‘Ò≈ √Ó±‘ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ ’≈È
«¬√ Á∆ Ú∆ √Ó≈‹∆’È Á∆ Íz«’«¡≈ «Úæ⁄ Ï‘π ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ʪ ‘πßÁ∆ ˛Õ Ïæ⁄≈ ‹ÁØ∫ ÊØÛ∑≈ «‹‘≈ Úæ‚≈ ‘Ø ’∂ ÿ ÂØ∫
Ï≈‘ ’ÁÓ æ÷Á≈ ˛ ª ¿π√ Á≈ √ßÍ’ ‘Ø Ïæ«⁄¡ª È≈Ò Ú∆ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¿π‘ ¿πÈ∑ª Á∂ È≈Ò ÷∂‚Á≈ ˛, ¿πµ·Á≈ ˛, ÏÀ·Á≈
˛Õ «¬‘ Ïæ⁄∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ Í«Ú≈ Á∂ ‘πßÁ∂ ‘È, «¬√ ’≈È ¿πÈ∑ª Á∂ «ÚÚ‘≈ Á∂ „ß◊, ∆Â∆-«Ú≈˜, π⁄∆, «Ó‹≈˜

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 365