Page 388 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAA: √Ó≈«‹’ ÍæË ¡Â∂ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈

G. ‘∂’ ‹≈Â∆ Á≈ «¬’ ≈‹È∆«Â’ √Ú»Í ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ »Í «Úæ⁄ ‹≈Â∆ Í≥⁄≈«¬Â ‹≈Â∆ Á∂ «ÈÔÓª Á≈ È؇
Í≈Ò‰ ’Ú≈™Á∆ ˛Õ
H. ‹≈Â∆ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ √øÍ»È ‹∆ÚÈ Ò¬∆ ‘πøÁ∆ ˛, ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ÔÂÈ È≈Ò ‹≈Â∆ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ÏÁÒ
È‘ƒ √’Á≈Õ

¿πÍØ’Â «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ Ì≈ «Úæ⁄ ‹≈Â∆¡ª È∂ √ø√Â‰ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ˛ ¡Â∂ ‘∂’ ‹≈Â∆
√Ó≈‹ Á∂ «¬’ ÷ø‚ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∆ ˛Õ ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ È≈Ò √≈∂ Ì≈ «Úæ⁄ Ú‰-«ÚÚ√Ê≈ Á≈ ÍÃ⁄ÒÈ √∆Õ
Ú‰ ÍÃÓπæ÷ »Í «Úæ⁄ ⁄≈ √È-ÏÃ≈‘Ó‰, ’ÙæÂ∆, ÚÀÙ∆¬∂ ¡Â∂ Ù»ÁÕ Ú‰ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ¥Ó Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈
«◊¡≈ √∆Õ ÏÃ≈‘Ó‰ Í·È-Í≈·È, Í»‹≈, ‘ÚÈ ¡Â∂ «√æ«÷¡≈-«ÁÙ≈ Á≈ ’øÓ ’Á∂ √È, ’ÙæÂ∆ Ù≈√È ¡Â∂ ÔπæË Á≈
’øÓ ’Á∂ √È, ÚÀÙ∆¬∂ ÷∂Â∆ ¡Â∂ ÚÍ≈ ’Á∂ √È ¡Â∂ Ù»Á ¿πÍØ’Â «ÂøȪ Ú‰ª Á∆ √∂Ú≈ ’Á∂ √ÈÕ Ùπ» «Úæ⁄
Ú‰ ÏÁÒ∂ ‹≈ √’Á∂ √È Í ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ’·ØÂ≈ ¡≈¬∆ ¡Â∂ ‘∂’ Ú‰ «Úæ⁄ ’¬∆ ¿πÍ ‹≈Â∆¡ª ω
◊¬∆¡ª ¡Â∂ «’√∂ √Ó∂∫ Ú‰ Ú∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÍæË Á∂ ÍÃÓπæ÷ ¡Ë≈ √È Í Ú‰ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹Á ‹≈Â∆ ‘Ø∫Á «Úæ⁄
¡≈¬∆ ª ‹≈Â∆ ¡Ë≈ ”Â∂ √ø√Â‰ ‘؉ Òæ◊≈Õ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ È◊∆’È, ¿πÁÔØ◊∆’È, ¡≈Ú≈‹≈¬∆ ¡Â∂
√ø⁄≈ Á∂ ÈÚ∂∫ √≈ËȪ, ÈÚƒ «√æ«÷¡≈, ÍË≈ÂøÂ, ÈÚ∂∫ √Ó≈«‹’ «ÚË≈È, Ï≈¡Á Á∂ √ø√«¥Â∆ Á∂ ÍÃÌ≈Ú, √Ó≈‹
√πË≈ Á∂ ¡øÁØÒÈ ¡≈«Á Á∂ ’≈È Íπ≈‰∆ ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ‘π‰ ‹≈Â∆ ¡Ë≈ ”Â∂ ω∂
¤»¡≈-¤»Â, ’≈ØÏ≈ ¡Â∂ ÷≈‰-Í∆‰ Á∂ «ÈÔÓª «Úæ⁄ ÏÁÒ≈¡ ¡≈«¬¡≈ ˛, «Î Ú∆ ‹≈Â∆ Á∆¡ª «ÂøÈ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
¡‹∂ Ú∆ ω∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘È:
A. ¡æ‹ Ú∆ ‹≈Â∆ ‹ÈÓ ÂØ∫ ‘∆ «ÈË≈« ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «Ú¡’Â∆ Á∆ √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ ˘ ÂÀ¡ ’Á∆
˛Õ
B. ¡æ‹ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ ‹≈Â∆ È‘ƒ ÏÁÒ √’Á≈Õ
C. «Ú¡’Â∆ ‹∆ÚÈ √≈Ê∆ Á∆ ⁄؉ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ ¡≈͉∆ ‹≈Â∆ «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ ’Á≈ ˛Õ
’¬∆ Ú≈ ’πfi ‹≈Â∆¡ª È∂ √Ó≈«‹’ √ø√Â‰ «Úæ⁄ √Ó»«‘’ »Í ”⁄ ¿πµ⁄≈ ¿πµ·‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ˛, «¬√ ÔÂÈ ˘
ÙÃ∆«ÈÚ≈√ √ø√«¥Â∆’È (Sankritization) Á∂ È≈Ó È≈Ò √æÁÁ∂ ‘ÈÕ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ «Úæ⁄ √’≈∆ ¡Â∂ ◊À √’≈∆
ÂΩ ”Â∂ ‹≈Â∆ Á∆¡ª ÓπÙ«’Òª ˘ Á» ’È Á∂ ¡È∂’ª ÔÂÈ ‘ج∂ ‘ÈÕ ‘∂·Ò∆¡ª ‹≈Â∆¡ª ˘ ¡≈«Ê’, √Ó≈«‹’
¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ÷∂Â «Úæ⁄ ¡È∂’ª ¡«Ë’≈ ¡Â∂ √π«ÚË≈Úª ÍÃÁ≈È ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ «¬øÈ≈ √Ì ‘؉ ”Â∂ Ú∆
‹≈Â∆ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √ø√Â‰ ÍÀÁ≈ ’È «Úæ⁄ Ó‘æÂÚÍ»È Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈ ‘∆ ˛Õ
÷πæÒ∑≈ ÍæË : √Ó≈«‹’ Ú◊ (Open Stratification : Social Class)
Ú◊ √Ó≈«‹’ ÍæË Á≈ «¬’ ÍÃÓπæ÷ »Í ˛Õ Òæ◊Ì◊ √≈∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Ú◊-«ÚÚ√Ê≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬æ’Ø «‹‘∆
√Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ √Ó»‘ ˘ «¬’ Ú◊ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

È؇√ ‹ÈÓ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «’√∂ Ú∆ ¡Ë≈ ”Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ó»‘ª Á≈ «ÈÓ≈‰ Ú◊ ¡÷Ú≈™Á≈
˛Õ Ú◊ª Á≈ ¡Ë≈ ¡≈«Ê’ ‘∆ È‘ƒ, √◊Ø∫ √Ó≈«‹’-√ø√«¥«Â’ Ú∆ ˛Õ

Ú◊ ˘ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’Á∂ ‘ج∂ ¡≈◊ÏÈ «Ò÷Á∂ ‘È, ““«¬’ √Ó≈«‹’ Ú◊ ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á≈ ÔØ◊ ˛ «‹È∑ª
Á∆ «¬’ «ÁæÂ∂ ‘ج∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ˜»∆ »Í ”⁄ Ï≈Ï √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ”” ÓÀ’≈¬∆Ú ¡Â∂ Í∂‹ Á∂ ¡Èπ√≈,
““«¬’ √Ó≈«‹’ Ú◊ √ÓπÁ≈«¬ Á≈ ¿π‘ Ì≈◊ ˛ ‹Ø √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Á»√«¡ª ÂØ∫ Í«‘Òª ’∆Â≈ ‹≈
√’∂Õ”” «¬√ Â∑ª Ï≈Ï √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ˘ Ë≈È ’È Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ «¬’ Ú◊ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∂ ‘ÈÕ
Ú◊ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘∂· «Ò÷∆¡ª ‘È ;
A. Ú◊ «Úæ⁄ √Ó»‘ª Á≈ ¿πÂ≈-⁄Û∑≈¡ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, √≈∂ Ú◊ Ï≈Ï È‘ƒ ‘πøÁ∂, √◊Ø∫ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄
¿»⁄-È∆⁄ Á≈ ¥Ó Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 381