Page 405 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ √«ÊÂ∆ ˘ √Ú∆’≈ ’È Ò¬∆ «Â¡≈ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈, Ô»Í ¡Â∂ ¬∂Ù∆¡≈ Á∂ ’¬∆ Á∂Ùª «Úæ⁄
¡«‹‘≈ ‘∆ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
‹È√ø«÷¡≈ÂÓ’ ’≈’ È≈Ò √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Á≈ Á»√≈ Â∆’≈ ‹È√ø«÷¡≈ Á∆
¡øÁÒ∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ (Internal Migration) ˛Õ Í∂∫‚» ÒØ’ ¡≈͉∆ √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆ ˘ ¿πµÍ ¸æ’‰ Ò¬∆
È◊ª «Úæ⁄ ¡≈ ’∂ Ú√ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√∂ Â∑ª È≈Ò ÈΩ’∆ «Úæ⁄ Âæ’∆ ‘؉ ”Â∂ ¡Â∂ ÚË∂∂ ÂÈ÷≈‘ Í≈¿π‰
Ò¬∆ Ú∆ ÒØ’ «¬’ ÷∂Â ÂØ∫ Á»√∂ ÷∂Â ¡Â∂ Ù«‘ª «Úæ⁄ ⁄Ò∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
√Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò≈ Â∆√≈ ‹È√ø«÷¡≈ÂÓ’ ¡Ë≈ ˛ ‹ÈÓ Á «Úæ⁄ «ÌøÈÂ≈Õ
’πfi √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ¿πµ⁄ Ú◊ Á∂ ÒØ’ «¬øÈ∆¡ª √øÂ≈Ȫ ÍÀÁ≈ È‘ƒ ’Á∂, «‹øÈ∆ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄
√Ê≈È ÷≈Ò∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ ’≈È √Ó≈‹ «Úæ⁄ ˜∆Ø Á∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ÷≈Ò∆ Ê≈Úª Á∆ Í»Â∆
Ò¬∆ ‘∂·Ò∂ Ú◊ª ÂØ∫ ÒØ’ ÌÂ∆ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
C. √ø⁄≈«Ò ÔøÂª Á≈ ÍÃÌ≈Ú (The Impact of Automation)- √ø⁄≈«Ò ÔøÂª ’≈È Úæ‚∆ Ó≈Â≈ «Úæ⁄
¿πÂÍ≈ÁÈ ‘؉ Òæ◊≈ ˛Õ √ø⁄≈«Ò ÔøÂª È∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˘ ÁØ Â∑ª È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ’∆Â≈ ˛,
«¬’ Í≈√∂ «¬√ È∂ Ó˜Á» ÒØ’ª «Úæ⁄ Ï∂’≈∆ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ˛ «’ ¿π‘ ‹∆ÚÈ ÍæË Á∂ Á»√∂ Â∑ª Á∂ ’≈ØÏ≈ª
ÚæÒ ’∂∫Á« ‘ج∂ ‘È, Á»√∂ Í≈√∂ «¬√ È∂ ÈÚ∂∫ ’øÓ, ’æÍÛ∂ Á≈ ’≈ØÏ≈ (White Collar Jobs) ˘ ‹ÈÓ
Á∂ ’∂ ¿πµ⁄∆ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ÁÚ≈˜∂ ÷ØÒ∑ «ÁæÂ∂ ‘ÈÕ «‹™-«‹™ √ø⁄≈«Ò ÔøÂª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
¡Â∂ «Ú’≈√ ‘ØÚ∂◊≈, ¿π√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «¬√ Â∑ª Á∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
D. «¬æ¤≈Úª Á≈ ÍæË (Aspirations Level)-÷πæÒ∑∂ Ú◊ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «¬√ ◊æÒ
”Â∂ Ú∆ «ÈÌ ’Á∆ ˛ «’ ¿πµÊ∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ «¬æ¤≈Úª «’øÈ∆¡ª ¿πµ⁄∆¡ª ‘È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ Í»≈ ’È Ò¬∆
«¬‘ «’øÈ≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘ÈÕ ¿πµ⁄ «¬æ¤≈Úª ‘؉ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ ¿πÈ∑ª ˘ ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ ’·Ø ÔÂÈ Ú∆
’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘∆ ’≈È ˛ «’ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ÓæË Ú◊ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÚË∂∂ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛,
«’™«’ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª ¿πµ⁄ ‘È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Ò¬∆ «¬‘ ÔÂÈÙ∆Ò Ú∆ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ
ÏπÓ ¡Â∂ √∂Ò‹«È’ È∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’È Ú≈Ò∂ Í≥‹ ¡Ë≈ª Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ˛Õ
(A) ’≈ØÏ≈ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ ⁄È≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ- ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹Á ÈÚ∂∫ ’≈ØÏ≈ ÷πæÒ∑Á∂ ‘È Âª ÈÚ∂∫
¡‘π«Á¡ª Á≈ √‹È ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ Íπ≈‰∂ ¡‘πÁ∂ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ (B) √øÂ≈È ¿πÂÍÂ∆ Á∆ Á «Úæ⁄ ¡øÂ
¡≈¿π‰≈- ‹Á ’ج∆ Ú◊ √øÂ≈È ¿πÂÍÂ∆ È≈Ò ÷≈Ò∆ ¡‘π«Á¡ª Á∆ Í»Â∆ È‘ƒ ’ √’Á≈ ª ‘Ø Ú◊ª ÚæÒØ∫ ¿π√
Á∆ Í»Â∆ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ (C) ÍÃÚ≈√∆ ÒØ’ª Á≈ ’∂∫Á∆’È- ¡Â∂ ‹Á ÒØ’ «¬æ’Ø Êª ”Â∂ Ú√ ‹ªÁ∂ ‘È Âª ¿πµÊ∂ Ú∆
◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ (D) «√æ«÷¡≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉ ”Â∂ Ú∆ ¿πµ⁄∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÚæËÁ∆ ˛Õ (E) ÒØ’ª Á∆¡ª
«¬æ¤≈Úª ”Â∂ Ú≈Ë≈ ‘؉ ”Â∂ Ú∆ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÚæËÁ∆ ˛Õ
√ØØ«’È È∂ «¬È∑ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’πfi ‘Ø ¡Ë≈ª Á≈ Ú∆ Úȉ ’∆Â≈ ˛Õ (A) √Ó≈‹ «Úæ⁄ ’πfi √Ó»‘ ¡Â∂ √ø◊·È ¡«‹‘∂
‘πøÁ∂ ‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄ ÓÀ∫Ïª Á∆ ÌÂ∆ ⁄؉ ¡Â∂ «ÈÔπ’Â∆¡ª È≈Ò «¬’ «ÈÙ«⁄ √Ó∂∫ Ò¬∆ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ √Óª
÷ÂÓ ‘؉ ”Â∂ ÈÚ∂∫ ÒØ’ª Á∆ ÌÂ∆ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒÁ≈ ˛Õ (B) ØÓÈ
⁄⁄ «Úæ⁄ Í≈Á∆¡ª Á∆ ÓΩ ‘؉ ”Â∂ ÈÚ∂∫ Í≈Á∆¡ª Á∆ ÌÂ∆ ⁄⁄ «Úæ⁄ ‘∂·Ò∂ ÍæË Á∂ ÓÀ∫Ïª «Úæ⁄Ø∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆
˛Õ «¬√ È≈Ò ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ¿πµ⁄∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª ’πfi √ø◊·Èª ¡Â∂ √Ó»‘ª «Úæ⁄ ¿πµ⁄∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈
Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∆ ˛Õ (C) Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ ¡Â∂ Ïæ«⁄¡ª «Úæ⁄ ◊À-Ï≈ÏÂ≈ ‘؉ ”Â∂ ‹ª ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ Ì≈∆ Í«ÚÂÈ ‘؉
”Â∂ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆¡ª «ÈË≈« «˜øÓ∂Ú≈∆¡ª ˘ Í»≈ È‘ƒ ’ √’Á≈ ¡Â∂ √Ó»‘ «Úæ⁄ «Úÿ‡È ‘؉ Òæ◊Á≈
˛, «‹√ ˘ Ø’‰ Ò¬∆ ÓÀ∫Ïª Á∆ Ù≈«ÓÒ √«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ (D) √Ó»‘ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆¡ª
Á∂ √Ó≈«‹’-√ø√«¥«Â’ Ú≈Â≈ÚÈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ¡≈™Á∂ «‘øÁ∂ ‘È, «‹√ È≈Ò ¿πÈ∑ª Á∆ √«ÊÂ∆ Ú∆ ÏÁÒÁ∆
«‘øÁ∆ ˛ ¡Â∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ¿πµ⁄∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ

AA.AH √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ÍÃÌ≈Ú (Impact of Social Mobility)

√ØØ«’È È∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ «ÂøÈ ÍÃÌ≈Úª Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ˛ : (i) «¬√ È≈Ò √Ó≈‹ Á∆ ÍË≈Â∆ ⁄È≈
ÂÏÁ∆Ò ‘πøÁ∆ ˛, (ii) «¬√ È≈Ò ÓÈπæ÷∆ «ÚÚ‘≈ ¡Â∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ¡≈™Á≈ ˛, (iii) «¬√ È≈Ò
√Ó≈«‹’ Íë’«¡≈Úª, «‹Ú∂∫ √«‘ÔØ◊, √Óø‹√Ô, ÍÃÂ∆√øÍÃÁ≈, ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈, ¬∂’∆’È ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √ø◊·È ÍÃÌ≈«ÚÂ

398 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY