Page 407 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ ◊«‘≈ √ÏøË ˛Õ Í«ÚÂÈ ¡Â∂ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˘ ¿πÂÙ≈«‘Â
¡Â∂ ◊À-¿πÂÙ≈«‘ ’È Ú≈Ò∂ ’≈’ª «Úæ⁄ Ú∆ √Ó≈ÈÂ≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á≈ ÷∂Â «Ú¡≈Í’ ˛, «‹√
«Úæ⁄ √Ó≈«‹’ «ÚÚ‘≈ª, ÍÃÊ≈Úª, √Ïø˪, √ø◊·Èª, Ì»«Ó’≈Úª ¡≈«Á «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛,
‹Á «’ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂ Í«ÚÂÈ ˘ «¬È∑ª ÁØÚª
«Úæ⁄ ‘∂· «Ò«÷¡≈ ¡øÂ ˛:
A. «Ú¡≈Í’Â≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ - √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∆ ¿πÓ∆Á ”⁄ ÚË∂∂ «Ú¡≈Í’
¡Â∂ «Ú√«Âz ˛Õ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘ Á∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ ‹ª ¡‘πÁ∂ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∂
Í«ÚÂÈ ˘ ‘∆ Ù≈«ÓÒ ’Á∂ ‘È, ‹Á «’ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ „ª⁄∂ ¡Â∂ ’øÓª «Úæ⁄
‘؉ Ú≈Ò∂ Í«ÚÂȪ ˘Õ
B. √ÏøË Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ - √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «’™«’ «¬’ «Ú¡≈Í’ Ë≈È≈ ˛ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈
¿π√ Á≈ «¬’ ¡ø◊ ˛, «¬È∑ª Á∂ √ÏøË Á≈ ¡√ƒ Í»È ÂΩ ”Â∂ ¡Â∂ ¡ø◊ (Whole and part) Á∂ »Í «Úæ⁄
ÍÃ◊‡ ’ √’Á∂ ‘ªÕ
C. √Ó»«‘’Â≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ - √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á≈ √ÏøË «’√∂ √Ó»‘, √Ó≈‹ ‹ª √Ó≈‹ Á∂ Ï‘π Úæ‚∂ Ì≈◊
«Úæ⁄ Í«ÚÂÈ È≈Ò ˛ È≈ «’ «’√∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú¡’Â∆◊ √Ïø˪ ‹ª «ÚÚ‘≈ª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ
È≈Ò √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ ¿πÓ∆Á Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ ¿πµÍ ÚË∂∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰
Á∂ ÂΩ ”Â∂ √≈∆ ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ ˛, ‹Á «’ «¬’ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫
«¬’ ’≈ØÏ≈ ¤æ‚ ’∂ Á»√≈ ’≈ØÏ≈ ¡Í‰≈¿π‰≈ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˛Õ
D. ’øÓ-’≈È Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ - √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ˘ √øÌÚ Ï‰≈™Á≈ ˛, «¬√ Â∑ª
√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á≈ ’≈È ˛ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ
Á≈ ÈÂ∆‹≈ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ √πÂøÂÂ≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á √’≈ ÚæÒØ∫ ‘∂·Ò∆¡ª ‹≈Â∆¡ª Á∆ √Ó≈«‹’
ÁÙ≈ ˘ ¿πµÈ ’È Ò¬∆ ¡È∂’ª ÔÂÈ ’∆Â∂ ◊¬∂, «‹√ È≈Ò ‹≈Â∆-«ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ¡≈¬∂ ¡Â∂
‘∂·Ò∆¡ª ‹≈Â∆¡ª ˘ ¿πµ⁄ ¡‘π«Á¡ª ”Â∂ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÍÃ≈Í ’È Á∂ ÓΩ’∂ «ÓÒ∂ Í ’¬∆ Ú≈ √Ó≈«‹’
◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Ú∆ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∆ ◊Â∆ ˘ «ÂzÚ ’ «ÁøÁ∆ ˛Õ

E. ◊Â∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ - √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∆ ◊Â∆ ‘ΩÒ∆ ‘πøÁ∆ ˛, ÍÃÓπæ÷
»Í «Úæ⁄ ‹≈Â∆-«ÚÚ√Ê≈ Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ ÚË∂∂ ‘πøÁ≈ ˛, «’™«’ ¿πÊ∂ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á≈ «ÚØË
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ ‹∂’ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ ‹≈Â∆ ¤æ‚ ’∂ ¿πµ⁄ ‹≈Â∆ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ
¡Í‰≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ˛ ª ÒØ’ ¿π√ Á≈ «ÚØË ’Á∂ ‘ÈÕ
√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
‘∂· «Ò÷∂ ’ÊȪ «Úæ⁄Ø∫ √æ⁄ ¡Â∂ fi»· Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’Ø:
(State whether the following statements are True or False):
H. ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ⁄≈ Â∑ª Á∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ

I. √Ó≈È ÍæË Ú≈Ò∂ ‹ª ¿πµ⁄∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ √Ó≈«‹’ ⁄È≈ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ «Ò¡≈™Á∆ ˛Õ
A@. √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∆ ◊Â∆ ‘ΩÒ∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ
AA. ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈, «Ú¡’Â∆◊ ¡Â∂ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˘ ÿæ‡ ’Á∆ ˛Õ

AA.B@ Ì≈ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ÍÃÂ∆Ó≈È
(Patterns of Social Mobility in India)

Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ó≈È ÍæË Ú≈Ò∂ ¡Â∂ ¿πµ⁄ ÁØÚ∂∫ ‘∆ Â∑ª Á∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬’ ÍÃøÍ≈ÂÓ’
√Ó≈‹ ‘؉ ”Â∂ ¿πµ⁄∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ¿πÁ≈‘‰ «¬æÊ∂ ÿæ‡ ‘∆ «Á÷≈¬∆ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∆ ‹◊∑≈ ”Â∂ √Ó≈È ÍæË Ú≈Ò∆
◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∂ ¿πµ⁄∆, ¡øÂ Í«Ú≈«’ ¡Â∂ ¡øÂ «ÙÂ∂Á≈∆, ¡ø ¡Â∂ ◊Ã≈‘≈ ’≈ØÏ≈,
¡ø ÍêÂ, ¡ø Ë≈«Ó’, ¡ø ÁÒ∆¬∂ ¡Â∂ ¡øÂ≈Ù‡∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ¡≈«Á «⁄øÂ≈ Á≈ Úȉ ¡√ƒ Í«‘Òª ’

400 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY