Page 408 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAA: √Ó≈«‹’ ÍæË ¡Â∂ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈

¸æ’∂ ‘ª, Á≈ ÍÃ⁄ÒÈ Ì≈ «Úæ⁄ ¿πÓ∆Á ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ˛Õ ¡≈˜≈Á∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ì≈ «Úæ⁄ ÍË≈ÂøÂ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ È؇
’∆Â∆ ◊¬∆Õ «¬√ È≈Ò Ú∆ Ì≈ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «√æ«÷¡≈ Á∂ ÍÃ⁄≈, ¿πÁÔØ◊∆’È
¡Â∂ Ù«‘∆’È È∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ¡Â∂ Í∂∫‚» ÒØ’ Ù«‘∆ ¿πÁÔØ◊ª «Úæ⁄ ’øÓ ’È Ò¬∆ ¡≈¿π‰
Òæ◊∂Õ ÎÒ√»Í Ù«‘∆’È «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ÚÂÓ≈È «Úæ⁄ BG.H ÍÃÂ∆Ù ‹È√ø«÷¡≈ Ù«‘ª «Úæ⁄ «‘ ‘∆
˛Õ «Í≥‚ª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ È◊ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ÚË∂∂ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, «’™«’ Ù«‘ª «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈ ÍÃ≈ÍÂ
’È, ¡≈«Ê’ √ÎÒÂ≈ ¡Â∂ ’≈ØÏ≈∆ ¿πµÈÂ∆ Á∂ ÓΩ’∂ ÚË∂∂ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È ¡Â∂ ’≈ØÏ≈ ”Â∂ ‹≈Â∆ Á≈ ÍÃÌ≈Ú Ú∆
ÿæ‡ ˛Õ «Í≥‚ª «Úæ⁄ ÍÃÁ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ ÚË∂∂ Ó‘æÂÚ ˛ ‹Ø ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ ÍÀÁ≈ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬√ Á∆
‹◊∑≈ ”Â∂ Ù«‘ª «Úæ⁄ ÍÃ≈Í ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ Ó‘æÂÚ ÚË∂∂ ˛Õ ¿πµÊ∂ «Ú¡’Â∆ Á≈ ÓπÒª’‰ ¿π√ Á∆ ‹≈Â∆, Í«Ú≈,
◊Ø ¡≈«Á È≈ ’’∂ ¿π√ Á∆ «√æ«÷¡≈, ÔØ◊Â≈ ¡Â∂ ◊π‰ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿πµÊ∂ «Ú¡’Â∆¡ª «Úæ⁄ ¿πµ⁄
«¬æ¤≈Úª Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ Í≈¿π‰ Ò¬∆ ¿π‘ ÔÂÈÙ∆Ò Ú∆ «‘øÁ∂ ‘ÈÕ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈
ÍÀÁ≈ ’È Ò¬∆ Ù«‘ª «Úæ⁄ Ú≈ÍÈ Ú≈Ò∂ √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª Ú∆ «˜øÓ∂Ú≈ ‘ÈÕ Ù«‘ª Á∂ ÒØ’ª
«Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √ø√Â‰ Á∆¡ª ÍΩÛ∆¡ª ˘ Òøÿ ’∂ ¿πµ⁄≈ ¿πµ·‰ «ÂzÚ «¬æ¤≈ ‘πøÁ∆ ˛, «‹√ È≈Ò «’ ¿π‘ ÚË∂∂ ËÈ
¡Â∂ ÍëÂÙ·≈ ÍÃ≈Í ’ √’∂Õ
Ì≈ «Úæ⁄ ¿πµ⁄∆ ¡Â∂ √Ó≈È ÍæË Ú≈Ò∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ÿæ‡ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛, «’™«’ ‹≈Â∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂
ÍÃ⁄ÒÈ ’≈È √≈‚∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ÓΩ’∂ È‘ƒ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂Õ ‹≈Â∆ ’·ØÂ≈ Á∂ Ï≈Ú‹»Á Ú∆
√Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ ‘∂·Ò∂ ÍæË Á∆¡ª ‹≈Â∆¡ª È∂ ‹≈Â∆ √ø√Â‰ «Úæ⁄ ¿πµ⁄≈ ¿πµ·‰ (◊Â∆Ù∆ÒÂ≈) Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ «¬√
Íë’«¡≈ ˘ ‚≈. ¡ÀµÓ. ¡ÀµÈ. ÙÃ∆«ÈÚ≈√ È∂ “√ø√«¥Â∆’È” Á∆ √ø«÷¡≈ «ÁæÂ∆ ˛Õ √ø√«¥Â∆’È ˘ ÍÃ∆Ì≈«Ù ’Á∂
‘ج∂ ÙÃ∆«ÈÚ≈√ «Ò÷Á∂ ‘È, ““√ø√«¥Â∆’È ¿π‘ Íë’«¡≈ ˛, «‹√ È≈Ò ’ج∆ ‘∂·Ò∆ ‹≈Â∆ ‹ª ‹È‹≈Â∆ ‹ª ‘Ø
Á»√≈ √Ó»‘ ¡≈͉∂ ÂØ∫ ¿πµ⁄∂ «ÚÙ∂Ù ’’∂ Á«Ú‹ ‹≈Â∆ Á∂ √ø√’≈ª, «ÚÙÚ≈√ª ¡Â∂ «‘‰-√«‘‰ Á∂ „ø◊ ˘ ¡Í‰≈
ÒÀ∫Á≈ ˛Õ”” ‹Ø ‹≈Â∆ √ø√«¥Â∆’È ’Á∆ ˛, ¿π‘ ¡≈͉∂ ¡≈Ò∂-Áπ¡≈Ò∂ Á∆¡ª Á»√∆¡ª ‹≈Â∆¡ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄
¿πµ⁄∆ ¿πµ· ‹ªÁ∆ ˛, ‹∂’ «¬√ ÂØ∫ √≈∆ ‹≈Â∆ ⁄È≈ «Úæ⁄ ’ج∆ Í«ÚÂÈ È‘ƒ ‘πøÁ≈ Í √ø√«¥Â∆’È ’È
Ú≈Ò∆ ‹≈Â∆ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ (Positional Change) ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ √ø√«¥Â∆’È Á∂ ’¬∆ »Í ‘È,
’¬∆ Ú≈ ÏÃ≈‘Ó‰ª Á∆ ‹∆ÚÈ «ÚË∆ ˘ ¡Í‰≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª «’Â∂ ÷∂Â∆, ÚÀÙ ‹ª ÍÃÌ» ‹≈Â∆ ˘ ¡≈ÁÙ ÓøÈ
’∂ ¿πÈ∑ª Á∆ ‹∆ÚÈ «ÚË∆ ˘ ¡Í‰≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛Õ √ø√«¥Â∆’È ’È Ú≈Ò∆ ‹≈Â∆ Ó≈√-Ù≈Ï Á≈ «Â¡≈◊ ’
«ÁøÁ∆ ˛, ‹È∂¿» Í«‘ȉ Òæ◊Á∆ ˛, «ÚËÚ≈, ÁπÏ≈≈ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á≈ Í≈Ò‰ ’Á∆ ˛Õ Ï≈Ò «Ú¡≈‘ ’È≈ Ùπ»
’ «ÁøÁ∆ ˛, Óø«Á ‹≈‰≈, ‘∆ ’Ê≈ «Úæ⁄ Ì≈◊ ÒÀ‰≈ ¡Â∂ «Ú¡≈‘ √øÍÈ ’Ú≈¿π‰ Ò¬∆ ÏÃ≈‘Ó‰ª ˘ √æÁ≈ «ÁøÁ∆
˛, ¿πµ⁄ ‹≈Â∆¡ª Á∂ Á∂Ú∆-Á∂ÚÂ≈ «‹Ú∂∫ ≈Ó, «’ÃÙÈ, ‘˘Ó≈È, √æ«Â¡≈ È≈«¬‰, √∆Â≈, ≈Ë≈, Í≈ÚÂ∆ ¡≈«Á
Á∆ Í»‹≈ ’È Òæ◊Á∆ ˛, ¿π‘ «¬’ ‹ª ÁØ Í∆Û∑∆ ÂØ∫ Í«‘Òª ¡≈͉≈ √ÏøË «’√∂ ¿πµ⁄ ‹≈Â∆ È≈Ò ‹ØÛÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√
Â∑ª ’‘≈‰∆¡ª ÿÛ∑Á∆ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ¿π‘ ¡≈͉∆ ¿πÂÍÂ∆ «’√∂ ¿πµ⁄ ‹≈Â∆ Á∂ Í»Ú‹ È≈Ò Áæ√Á∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª
√ø√«¥Â∆’È Á∆ Íë’«¡≈ È≈Ò «¬’ ‘∂·Ò∆ ‹≈Â∆ ⁄È≈ «Úæ⁄ ¿πµÍ ¿πµ·‰ Á≈ ÔÂÈ ’Á∆ ˛Õ ÙÃ∆«ÈÚ≈√ È∂
Áæ÷‰ «Úæ⁄ ’πø◊ ”⁄ ¡Â∂ Íæ¤Ó Ì≈ Á∂ Ì∆ÒØ ¡Â∂ ÓæË Ì≈ «Úæ⁄ ◊Ω∫‚ Â∂ ¡≈Ú ÒØ’ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈
Á∂ »Í «Úæ⁄ √ø√«¥Â∆’È Á∆ Íë’«¡≈ Á∆ ⁄⁄≈ ’∆Â∆ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆¡ª È∂ Ì≈ Á∂ ‘Ø Ì≈◊ª
«Úæ⁄ Ú∆ «¬√ Íë’«¡≈ Á∂ Ú≈ÍÈ Á≈ Úȉ ’∆Â≈ ˛Õ ¿πÍØ’Â «ÚÚ∂⁄È ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ˛ «’ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄
√Ó≈È ÍæË Ú≈Ò∂ ¡Â∂ ¿πµ⁄∆ ÁØÚ∂∫ Â∑ª Á∆ √Ó≈«‹’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Í≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
¡ÀµÓ. ¡ÀµÈ. ÙÃ∆«ÈÚ≈√ È∂ «ÏÒ’πÒ ·∆’ ‘∆ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ¡ø◊∂˜ª Á∂ Ì≈ ¡≈¿π‰ ÂØ∫ Í«‘Òª Ì≈Â∆ √Ó≈‹
ÍÃøÍ≈◊ √Ó≈‹ «‘≈ ˛ ‹Ø √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ √«Ê ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ Í √ÓæÊ ¡«Ë¡ÀÈ ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’
«¬√ ÍÃøÍ≈◊ ⁄È≈ «Úæ⁄ Ú∆ Úæ÷-Úæ÷ ‹≈Â∆¡ª Ò¬∆ √Ê≈È’ √ØÍ≈È-¥Ó (√ø√Â‰) «Úæ⁄ ¿πµÍ ‹ª ‘∂·ª ÚæÒ
◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ÓΩ’∂ ÓΩ‹»Á √ÈÕ √‡ÀÈ È∂ ÓæË ’≈Ò∆È Ì≈ Á≈ ¿πÁ≈‘‰ «ÁøÁ∂ ‘ج∂ Áæ«√¡≈ ˛ «’ ¿π√ √Ó∂∫ Í«Ú≈«’
◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ «ÚÙ∂Ù ÔÂÈ ‘ج∂ ‘È, È≈ «’ √Ó»«‘’ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ‹Á «’√∂ Íπ≈‰∂
≈‹ÚøÙ Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ‘πøÁ≈ √∆ ª ’ج∆ ÈÚª ≈‹ÚøÙ «‹æ ÍÃ≈Í ’’∂ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈™Á≈ √∆Õ ÈÚª ≈‹ÚøÙ ◊À-
’ÙæÂ∆ ‘؉ ”Â∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ’ÙæÂ∆ ¡ÀÒ≈È «ÁøÁ≈, ¡≈͉∂ ’ÙæÂ∆ ‘؉ Á∂ √ϻ Ì≈«‡¡ª ÂØ∫ «¬’æ·∂ ’Ú≈
ÒÀ∫Á≈, «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∆ ◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ Á∂ ¿πÁ≈‘‰ «ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ ÍÈ∆’ Á≈ Óøȉ≈ ˛ «’ Ó‘ªÍÁÓ ÈøÁ
ÂØ∫ Ï≈¡Á ‹Ø ’ÙæÂ∆ ≈‹ÚøÙ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ ¡≈¬∂, ¿πÈ∑ª «Úæ⁄Ø∫ «˜¡≈Á≈Â ◊À-’ÙæÂ∆ ‹≈Â∆¡ª È≈Ò √Ïø«ËÂ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 401