Page 414 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAB: √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ

˘ Íz∂« ’Á∂ ‘È? √Ó≈‹ «Úæ⁄ ⁄ÓÂ’≈ Í«ÚÂÈ «’Ú∂∫ «Ò¡≈™Á∂ ‘È ¡Â∂ ⁄ÓÂ’≈ ’È Ú≈«Ò¡ª Á∆¡ª È؇
√∆«’ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ’∆ ‘πßÁ∆¡ª ‘È? Í«ÚÂÈ ˘ ‹ÒÁ∆ ◊z«‘‰ ’È ¡Â∂ ◊z«‘‰ È≈ ’È Ú≈«Ò¡ª Á∆ √∆
⁄È≈ «Úæ⁄ ’∆ «Ú«ÌßÈÂ≈ ‘πßÁ∆ ˛? ’∆ Í«ÚÂÈ «’√∂ «ÈÙ«⁄ «ÁÙ≈ È≈Ò ◊π˜Á≈ ˛? «¬‘ «ÁÙ≈ ∂÷∆ ‘∂ ‹ª
⁄æ’∆? Í«ÚÂÈ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∂ ’¬∆ √Ú≈Ò ¿π·≈¬∂ ◊¬∂∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ¿πµÂ Á∂‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈
«◊¡≈Õ ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ˘ √Ófi‰ Á∂ ÍzÂ∆ «‹«◊¡≈√≈ ÍÀÁ≈ ‘ج∆Õ ¿π√ È∂ Í«ÚÂȪ Á∂ ’≈È Òæ̉, ¿πÈ∑ª
Á∆ «ÁÙ≈ Á≈ ÍÂ≈ Ò◊≈¿π‰ ¡Â∂ Í«ÚÂȪ ”Â∂ ’≈ϱ Í≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈Õ
Í«ÚÂÈ «’™ ¡Â∂ «’Ú∂∫ ‘πßÁ∂ ‘È, «¬‘ ÍzÙÈ ¡æ‹ Ú∆ ͱ∆ Â∑ª ‘æÒ È‘∆∫ ‘Ø √’∂ ‘ÈÕ

È؇√ ¡ß◊∂˜ ’«Ú Ò≈‚ ‡∂«È√È Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ “Íz≈⁄∆È ¥Ó «Úæ⁄ ÈÚ∂∫ ˘ √Ê≈È Á∂‰ Á∂
Ò¬∆ Í«ÚÂÈ ‘πßÁ≈ ˛Õ”

ÍzØ. ◊z∆È «Ò÷Á∂ ‘È,““√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «¬√ Ò¬∆ ‘πßÁ≈ ˛ «’™«’ ‘∂’ √Ó≈‹ √ßÂπÒÈ Á∂ Ò◊≈Â≈ ÁΩ ÂØ∫
◊π˜ «‘≈ ˛Õ ’πfi «Ú¡’Â∆ «¬’ √≈∆ √ßÂπÒÈ Á∆ «¬æ¤≈ æ÷ √’Á∂ ‘È ¡Â∂ ’πfi «¬√ Ò¬∆ ÔÂÈ Ú∆ ’Á∂ ‘ÈÕ””
√Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ «¬’ ˜±∆ ÂæÊ ˛Õ «¬√ Á∆ «ÈÙ«⁄ÂÂ≈ ˘ Íz◊‡ ’Á∂ ‘ج∂ ÍzØ. ‚∂«Ú√ ’«‘ßÁ∂ ‘È, ““¡√∆∫ ‘Ø∫Á
¡Â∂ √πæ«÷¡≈ Á∂ Ò¬∆ Ò◊≈Â≈ ÔÂÈÙ∆Ò ‘Ø √’Á∂ ‘ª, √Ó≈‹ Á∆ ‘Ø∫Á Á≈ ÌÓ ⁄≈∂ Í≈√∂ ÎÀÒ≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ,
«ÈÙ⁄≈ÂÓ’ Á∂ ÍzÂ∆ ÷Ø‹ Ò◊≈Â≈ ω∆ «‘ √’Á∆ ˛ ¡Â∂ √ß√≈ ¡ßÂ ˛-«¬√ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ √≈‚≈ «ÚÙÚ≈√ «ÁzÛ ‘Ø
√’Á≈ ˛, Í «¬‘ ÂæÊ ‘Ó∂Ù≈ Ù≈«ÓÒ «‘‰ Ú≈Ò≈ ˛ «’ «ÚÙÚ Á∂ ‘Ø Âæª Á∆ Â∑ª √Ó≈‹ ¡Í«‘≈Ô ±Í È≈Ò
¡Â∂ «ÏȪ «’√∂ ÷πæÒ∑ Á∂ ‘Ó∂Ùª ÂÏÁ∆Ò ‘πßÁ≈ «‘ßÁ≈ ˛Õ””

AB.A √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ (Social Change)

Í«ÚÂÈ Á≈ √Ë≈‰ Ì≈Ú ˛- «’√∂ «’«¡≈ ‹ª Ú√± Á∆ Í«‘Òª Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ÏÁÒ≈¡ ¡≈ ‹≈‰≈Õ Í«ÚÂÈ
˘ √ÍæÙ‡ ’Á∂ ‘ج∂ «Î⁄ «Ò÷Á∂ ‘È,““√ß÷∂Í «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Í«‘Òª Á∆ ‘≈Ò ‹ª ‘Ø∫Á Á∂ Íz’≈ «Úæ⁄ ¡ßÂ ˘
’«‘ßÁ∂ ‘ÈÕ”” Í«ÚÂÈ Á≈ √ÏßË Óπæ÷ ±Í È≈Ò «ÂßÈ ◊æÒª È≈Ò ˛-(A) Ú√±, (B) √Ó∂∫ ¡Â∂ (C) «Ú«ÌßÈÂ≈Õ
A. Ú√± (Object)-Í«ÚÂÈ Á≈ √ÏßË «’√∂ È≈ «’√∂ «ÚÙ∂ ‹ª Ú√± È≈Ò ‘πßÁ≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ ¡√∆∫ ’«‘ßÁ∂ ‘ª
«’ Í«ÚÂÈ ¡≈ «‘≈ ˛ ¿πÁØ∫ √≈˘ «¬‘ Ú∆ √ÍæÙ‡ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ Í«ÚÂÈ «’√ Ú√± ‹ª
«ÚÙ∂ «Úæ⁄ ¡≈ «‘≈ ˛Õ «ÏȪ Ú√± ˘ Áæ√∂ ¡√∆∫ Í«ÚÂÈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ È‘∆∫ ’ √’Á∂Õ
B. √Ó∂∫ (Time)-Í«ÚÂÈ Á≈ √Ó∂∫ È≈Ò ◊«‘≈ √ÏßË ˛Õ Í«ÚÂÈ ˘ Íz◊‡ ’È Ò¬∆ √≈‚∂ ’ØÒ ÿæ‡ ÂØ∫
ÿæ‡ ÁØ √Ó∂∫ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ «¬’ ‘∆ √Ó∂∫ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ Á∆ ⁄⁄≈ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ‘ÀÕ ¿πÁ≈‘‰
Á∂ ÂΩ ”Â∂ ¡√∆∫ ’«‘ßÁ∂ ‘ª «’ Ì≈ ÚÀ«Á’ ’≈Ò Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ ”⁄ Ï‘π ’πfi ÏÁÒ
«◊¡≈ ‘ÀÕ √Ó∂∫ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ‘∆ Í«ÚÂÈ Á≈ ÍÂ≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ √Ó∂∫ Á∆ Ë≈È≈ ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∂ «ÏȪ ’ج∆
Ú∆ Í«ÚÂÈ Ï≈∂ √Ø⁄ Ú∆ È‘∆∫ √’Á≈Õ
C. «Ú«ÌßÈÂ≈ (Variation)-Úæ÷-Úæ÷ √«Ó¡≈ «Úæ⁄ ‹∂’ «’√∂ Ú√± «Úæ⁄ «ÌßÈÂ≈ È≈ ¡≈Ú∂ ª Í«ÚÂÈ È‘∆∫
’‘≈™Á∆Õ Ú√± Á∂ √Ú±Í «Úæ⁄ ‹∂’ √Ó∂∫ Á∂ È≈Ò ¡ßÂ È≈ ¡≈¬∂ ª ¡√∆∫ «¬‘∆ ’‘ª◊∂ «’ Í«ÚÂÈ
È‘∆∫ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ Ú√± Á∂ ß◊-±Í, ¡≈’≈ Íz’≈, ⁄È≈, ’ßÓ ‹ª ‘Ø Íæ÷ª «Úæ⁄ «ÌßÈÂ≈ Íz◊‡ ‘؉ ”Â∂
‘∆ ¡√∆∫ Í«ÚÂÈ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’ √’Á∂ ‘ªÕ

«¬√ Â∑ª ¡√∆∫ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ «’√∂ Ú√± «Úæ⁄ ÁØ √Ó∂∫ «Úæ⁄ «Á÷≈¬∆ Á∂‰ Ú≈Ò∆ «ÌßÈÂ≈ ‘∆ Í«ÚÂÈ ˛Õ Í«ÚÂÈ
«¬’ √ÚÌΩ«Ó’ Íz«’«¡≈ ˛ ‹Ø √≈∂ √«Ó¡ª ¡Â∂ √Ê≈Ȫ «Úæ⁄ ÿ‡Á∆ «‘ßÁ∆ ˛Õ Í«ÚÂÈ Á∂ ’≈È «’√∂ Ú√±
Á∂ √≈∂ „ª⁄∂ «Úæ⁄ ÏÁÒ≈¡ ¡≈ √’Á≈ ˛ ‹ª ¿π√ Á≈ ’ج∆ «¬’ Íæ÷ ‘∆ ÏÁÒ √’Á≈ ˛Õ Í«ÚÂÈ «’√∂ Ú∆ «ÁÙ≈
«Úæ⁄ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ Í«ÚÂÈ √ÚÂ: ¡≈ √’Á≈ ˛ ‹ª ‹≈‰Ïπæfi ’∂ ÔØ‹È≈ÏæË ±Í È≈Ò Ú∆ «Ò¡ªÁ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
«¬‘ ⁄ø«◊¡≈¬∆ ¡Â∂ Ïπ≈¬∆ Á∂ ÚæÒ ¡Â∂ Â∂˜ ¡Â∂ ÓßÁ «’√∂ Ú∆ ◊Â∆ È≈Ò ‘Ø √’Á∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 407